- منواکسیدکربن منواکسیدکربن گازی بی رنگ و بی*بوست. این گاز بسیار پایدار و در جو داراي نیمه عمری از 2 تا 4 ماه است. جزء کوچکی از تروپوسفر را تشکیل می*دهد و از فرآیندهای طبیعی و منابع انسانی تولید می*شود. اطلاعات به دست آمده نشان می*دهند که در چند دهه اخیر میزان CO به طور سالیانه 1 تا 2 درصد افزایش یافته ، در حالی که غلظت اولیه آن در آتمسفر ppb 120-50 بوده است [31]. میانگین غلظت آن به صورت فصلی تغییر می*کند به طوری که بالاترین غلظت در فصل زمستان و پایین*ترین غلظت در ماه*های تابستان دیده می*شود. براساس اطلاعات خلاصه شده در جدول 1-9، تقریباً 70 درصد CO منتشره از منابع انسانی در ایالات متحده در طول دوره 1970 تا1980 از خودروهای در حال تردد در بزرگراهها بوده است. این درصد در سال 1991 با نصب سیستم*های کنترل در خودروهای جدید به 58 درصد کاهش یافت. با وجود آنكه CO منتشره از خودروهای شخصی کاهش یافته است، بخشی از میزان کاهش مربوط به ازدیاد مسافت طی شده توسط خودروها بوده است. قارچ*های خاک [2] می*توانند بخش قابل توجهی از CO آزاد شده را حذف کنند، همچنین در جو عموماً CO به2CO اکسید می*شود، اما سرعت تبدیل کاملاً آهسته است. منواکسید کربن مشارکت ناچیزی نيز در واکنش*های فتوشیمیایی دارد که منجر به تشکیل ازون می*شود. 1-6- الف- اثرات منواکسید کربن روی مواد و گیاهان منواکسید کربن اثر زیانباری روی سطح اشیاء ندارد. نتایج حاصل از تجربیات متعدد نشان می*دهد که CO در غلظت های زیر ppm 100 برای دوره*های مجاورت یک تا سه هفته باگیاهان، اثرات مخربی بر طول عمر گیاهان ندارد [32]. غلظت محیطی CO به ندرت از این مقدار، حتی برای کوتاه مدت، تجاوز می*کند. 1-6- ب- اثرات منواکسید کربن روی سلامت انسان مطالعات بسیاری انجام شده است که نشان می*دهد غلظت های بالای منواکسیدکربن می*تواند سبب تغییرات فیزیولوژیکی و پاتوبیولوژیکی و نهایتاً مرگ شود. منواکسیدکربن یک سم قابل تنفس است که بافت*های بدن را از اکسیژن ضروری محروم می*سازد. منواکسیدکربن از دیرباز به عنوان گازی که مجاورت با غلظت*های زیاد آن ppm)750> ( می*تواند موجب مرگ شود، شناخته شده است. ترکیب منواکسید کربن با هموگلوبین خون ایجاد کربوکسی هموگلوبین COHb و ترکیب اکسیژن با هموگلوبین منجر به تشکیل اکسی هموگلوبین Hb2 O می*شود. تمایل هموگلوبین برای ترکیب با CO ، 240 برابر بیش از تمایل آن به ترکیب با اکسیژن است [31]. این بدان معنی است که فشار جزئی CO مورد نیاز برای اشباع هموگلوبین تنها فشار جزئی اکسیژن مورد نیاز برای اشباع کامل با اکسیژن است. مجاورت با مخلوطی از دو گاز برای رسیدن به غلظت تعادل COHb و Hb2 O توسط رابطه زیر داده می*شود: (1-11) که PCO و2PO فشارهای جزئی CO و 2O در گازهای تنفسی هستند و M ثابتی است که برای خون انسان برابر 240 می باشد . از اینرو مقدار COHb در خون تابعی از غلظت CO در هوای تنفس شده می*باشد. خوشبختانه، تشکیل COHb در جریان خون یک فرآیند برگشت پذیر است. هنگامی که مجاورت شخص با این گاز متوقف می*شود، CO ترکیب شده با هموگلوبین آزاد شده و خون طي 2 تا 6 ساعت از نیمی از منواکسیدکربن خود پاک می*شود [3]. 4/0 درصد COHb در خون به دلیل تولید آن در داخل بدن که مربوط به منابع داخلی است، باقی می*ماند.