پایداری هوا،وارونگی دما (Inversion)و آلودگی هوا در ایران


این روزها آلودگی هوا سراسر کشور خاصه شهرهای بزرگ همچون تهران ،تبریز و...را فراگرفته و باعث تعطیلی مدارس و ادارات در تهران شده است.در واقع مهمترین علت تشدید آلودگی هوا پایداری هوا ودر نتیجه وارونگی هوا(Inversion)است. پایداری هوا (سرد شدن هوا،باد آرام و عدم وجود پدیده خاص همچون باران،برف...)باعث بره زدن تهویه عمودی وطبیعی جو می شود.


وارونگی دما(Inversion)
دمای هوای محیط در تروپسفر با ارتفاع کاهش می یابد(پاین ترین لایه جو تروپسفر نامیده میشود،میزان کاهش دما در نیمه پایین تروپسفر با ارتفاع 7-6 درجه سانتیگراد در هر کیلومتر است و در نیمه بالایی آن این کاهش دما به8-7 درجه سانتیگراد در هر کیلومتر می رسد. تروپسفر تا ارتفاع18 کیلومتر از سطح زمین ادامه دارد)با وجود این گاهی در بعضی لایه ها با ارتفاع افزایش نشات می دهد که این وضعیت را وارونگی(Inversion) یا وارونگی دما مینامند.وارونگی گاهی از سطح زمین به طرف بالا دیده می شود که آن را وارونگی سطح زمین می گویند.وگاه در لایه های از سطح زمین دیده می شود که آن را وارونگی فوقانی می خوانند.
وارنگی دما به طرق گوناگون ایجاد می شود که چهارنوع وارونگی مهم عبارتند از1.وارونگی تشعشعی2.وارونگی تربولانسی3.وارونگی فرونشینی4.وارونگی جبهه ای.اما وارونگی که این روزها بیشتر باعث آلودگی مناطق کشور می شود وارونگی تشعشعی است.
وارونگی تشعشعی
وارونگی تشعشعی ممکن است وارونگی سطح زمین را ایجادکند.درهنگام شب در اثر تشعشع سرد می شود و چنانچه فرایند سرد شدن برای مدت کافی ادامه یابد هوای نزذیک سطح زمین سردتر از جو بالای آن می شود.وارونگی سطح زمین در نزدیکی زمین گسترش می یابد و در نتیجه در هوای آرام یا هنگام وزش باد خیلی ضعیف(هوای پایدار)فرایند سرد شدن به طرف بالا تا ارتفاع نسبتا کمی گسترش می یابد که وارونگی کم عمق ایجاد می شود.با وجود این گاه دمای سطح زمین نیز پایین است وارونگی کم عمق سطح زمین کاملا مشخص می شود. در این حالت آرا وارونگی شدید می خوانند.در شبهای بدون ابر و همراه با باد ضعیف وارونگی تشعشعی پدید می آید و در صورت کافی بودن رطوبت در این شرایط مه صبحگاهی (مه تشعشعی)ایجاد می شود. بد نیست بدانید در بعضی شرایط شبنم یخی تشکیل می شود.در این حالات رطوبت هوا کمتر است و تشعشع سریعتر انجام می شود ودر نتیجه دمای سطح زمین کمتر می شود.این وضعیت بخصوص در مناطق خشک بعد از شبهای طولانی بدون ابر در زمستان پدید می آید.