مدل MOVES

[دکتر مصطفی کلهر]

در این تایپک در خصوص مدل تعیین ضرایب انتشار خودروها MOVES بحث خواهد شد

[دکتر مصطفی کلهر]

یک برنامه رایانه*ای طراحی شده توسط EPA برای تخمین انتشار از منابع متحرک است که بر اساس نتایج آزمایش*های زیادی بدست آمده*است. این مدل قابلیت تخمین آلودگی ناشی از اگزوز، بخارات به هنگام ترمز و پوشش لاستیک را برای همه نوع وسیله نقلیه داراست و قابلیت بازتاب شرایط یک منطقه را دارد و میزان کل انتشار و انرژی استفاده شده از تمام منابع متحرک در جاده (اتومبیل، کامیون، اتوبوس، موتورسیکلت) را برآورد می*کند. ساختار بانک اطلاعاتی ماژولار آن کار را برای بروز رسانی اطلاعات آسان*تر کرده*است. در شکل 1-2، نمودار روند کلی پردازش اطلاعات در مدل MOVES نشان داده شده*است.
مزیت*های این نرم*افزار این است که از رابط گرافیکی برای کاربر بهره می*گیرد و از برنامه*نویس جاوا و پایگاه داده*ای مای اس کیوال (MySQL) استفاده می*کند و در محیط سیستم عامل ویندوز اجرا می*شود. این نرم*افزار قادر است، محاسبه نرخ انتشار در مقیاس*های جغرافیایی متفاوت (ملی، منطقه*ای و پروژه*ای) را پوشش دهد. این مدل برای محاسبات نرخ انتشار، سرعت متوسط و الگوهای شتاب*گیری متفاوت در رانندگی را لحاظ می*کند. بازه زمانی محاسبات در این مدل می*تواند سال، ماه، روز و ساعت تعریف شود [5].

[دکتر مصطفی کلهر]

اولین مرحله در روند شبیهسازي با استفاده از مدل
یک فایل RunSpec . مکان، زمان، نوع خودروها، نوع جادهها، فرآیند تولید انتشار، و آلایندههاي مورد نظر میباشد
.[ میباشد که توسط کاربر اصلاح و اجرا میگردد[ 34 XML
را نشان میدهد. با کلیک برروي هریک از گزینههاي موجود MOVES ۴ پنجرهي اصلی مدل - شکل ٣
در منوي اصلی و نوار بالاي پنجره، توضیحاتی براي کاربر قابل مشاهدهاست که به کمک آن میتواند در بخش
مورد نظر اطلاعات و خصوصیات مربوطه را وارد یا اصلاح نماید.
1 Run Specification or RunSpec
٢٢
.[34] MOVES 4- پنجره اصلی مدل - شکل 3
:Description ������
یا توصیف میباشد. با انتخاب این گزینه میتوان در بخش Description اولین گزینه در منوي سمت چپ
توضیحات، پروژه در حال اجرا را تعریف و توضیح داد. این توضیح هیچ تاثیري در اطلاعات وارد شده به پروژه براي
اجرا ندارد و صرفا میتواند براي کاربر به منظور اشتباه نکردن پروژهها در صورت تعدد و همچنین دیگر کاربران
.[ براي دانستن اطلاعاتی راجع به اجرا، مفید واقع گردد [ 34
:Scale ������
یا مقیاس، میتوان سطح جزییات اجراي پروژه و همچنین نوع اطلاعات خروجی Scale با استفاده از گزینه
،National از نظر محاسبه مجموع انتشار یا نرخ انتشار توسط مدل را انتخاب کرد. در این بخش سه مقیاس
٢٣
براي پروژههایی ،National قابل انتخاب میباشد. براي انجام پروژه در مقیاس کشوري گزینه Project و County
و براي شبیهسازي در مقیاس کمتر از آن از گزینه County در مقیاس استان، شهرستان، شهر و روستا گزینه
محاسبات برحسب میزان مجموع Inventory استفاده میشود. ضمنا در این بخش با انتخاب حالت Project
.[ محاسبات برحسب میزان نرخ انتشار انجام میگردد [ 34 Emission Rates انتشار و با انتخاب
و همچنین نحوه County از آنجاییکه مطالعه موردي این تحقیق شهر تهران میباشد، مقیاس مورد نظر
محاسبات برحسب میزان مجموع انتشار انتخاب گردیده است.
:Time Spans ������
در منوي سمت راست Time Spans بهمنظور تعریف خصوصیات زمانی مربوط به شبیهسازي از گزینه
استفاده میگردد. در این بخش سال، ماه، روز و ساعتهاي اختصاصی مربوط به شبیهسازي مورد نظر، انتخاب و
.[ تعریف میگردند [ 34
در این تحقیق بهمنظور بررسی میزان انتشار جیوه ناشی از منابع متحرك موجود در شهر تهران محدوده
زمانی مورد نظر کل سال 1393 میباشد.
:Geographic Bounds ������
این گزینه امکان انتخاب ناحیه شبیهسازي براي استفاده از اطلاعات موجود در پایگاه دادههاي نرم افزار را
فراهم میکند. کاربر میتواند پس از انتخاب ناحیه و بررسی اطلاعات موجود، در صورت نیاز این اطلاعات را اصلاح
.[ یا بهروزرسانی نماید [ 34
با توجه به اینکه مطالعه موردي این تحقیق شهر تهران میباشد، با توجه به جدیدترین اطلاعات موجود
مربوط به این شهر، پایگاه دادههاي مربوطه در بخش پیش پردازنده بهروزرسانی میگردند.
٢٤
:Vehicles/Equipment ������
در این بخش انواع وسایل نقلیه موجود در شهر تهران به عنوان منابع انتشار آلاینده براي شبیهسازي تعریف
میگردند [ 34 ]. براي تعریف انواع و تعداد وسایل نقلیه موتوري موجود در شهر تهران از اطلاعات مربوط به مرکز
شمارهگذاري خودرو استفاده شده است [ 35 ]. با توجه به این اطلاعات، شهر تهران داراي 6 نوع وسیله نقلیه مطابق
1 میباشد. - جدول 3
1- انواع خودروي موجود در شهر تهران [نگارنده]. - جدول 3
ردیف نوع خودرو تعریف شده در مدل نوع خودرو در شهر تهران نوع سوخت مصرفی
سواري-وانت-تاکسی-ون بنزین Gasoline-Passenger Car 1
موتورسیکلت بنزین Gasoline-Motorcycle 2
سواري-تاکسی گاز طبیعی فشرده CNG-Passenger Car 3
اتوبوس درون شهري گازوییل Diesel Fuel-Intercity Bus 4
مینیبوس-اتوبوس سرویس گازوییل Diesel Fuel-School Bus 5
6
Diesel Fuel-Light
Commercial Truck
کامیون گازوییل
:Pollutants and Process ������
در این بخش آلایندههاي مورد نظر در شبیهسازي انتشار از منابع متحرك در شهر تهران و همچنین نحوه
انتشار آلایندهها تعیین میگردد. با توجه به اینکه آلاینده مورد نظر جیوه میباشد با انتخاب هر سه شکل این
آلاینده، شبیهسازي انجام میگردد. همانطور که در شکل زیر مشخص است، براي انتخاب این آلاینده به بخش
آلایندههاي فلزي رفته و گزینههاي جیوه گازي شکل اولیه و واکنشپذیر و جیوه ذرهاي شکل را انتخاب مینماییم.
٢٥
آلاینده جیوه تنها از طریق اگزوز خودروهاي در حال حرکت انتشار ،MOVES با توجه به راهنماي شبیهساز
.[ مییابد [ 34
.[34] MOVES 5- آلایندهها و فرایندهاي مولد آلایندگی در مدل - شکل 3
2-2-3 تعریف میزان تردد وسایل نقلیه موتوري در منطقه مورد مطالعه
پس از تعیین خصوصیات اجراي مدل، در بخش پیش پردازنده اطلاعات مورد نیاز براي شبیهسازي تعریف
میگردد. به منظور تعیین میزان تردد اتومبیلها در جادهها و خیابانهاي شهر تهران از اطلاعات موجود در مرکز
شمارهگذاري خودروها و شرکت کنترل کیفیت هواي شهر تهران استفاده گردیده است [ 35 و 36 ]. اطلاعات موجود
مربوط به میزان پیمایش در تمام جادههاي شهر تهران

[دکتر مصطفی کلهر]

اولین مرحله در روند شبیهسازي با استفاده از مدل
یک فایل RunSpec . مکان، زمان، نوع خودروها، نوع جادهها، فرآیند تولید انتشار، و آلایندههاي مورد نظر میباشد
.[ میباشد که توسط کاربر اصلاح و اجرا میگردد[ 34 XML
را نشان میدهد. با کلیک برروي هریک از گزینههاي موجود MOVES ۴ پنجرهي اصلی مدل - شکل ٣
در منوي اصلی و نوار بالاي پنجره، توضیحاتی براي کاربر قابل مشاهدهاست که به کمک آن میتواند در بخش
مورد نظر اطلاعات و خصوصیات مربوطه را وارد یا اصلاح نماید.
1 Run Specification or RunSpec
٢٢
.[34] MOVES 4- پنجره اصلی مدل - شکل 3
:Description 􀁸
یا توصیف میباشد. با انتخاب این گزینه میتوان در بخش Description اولین گزینه در منوي سمت چپ
توضیحات، پروژه در حال اجرا را تعریف و توضیح داد. این توضیح هیچ تاثیري در اطلاعات وارد شده به پروژه براي
اجرا ندارد و صرفا میتواند براي کاربر به منظور اشتباه نکردن پروژهها در صورت تعدد و همچنین دیگر کاربران
.[ براي دانستن اطلاعاتی راجع به اجرا، مفید واقع گردد [ 34
:Scale 􀁸
یا مقیاس، میتوان سطح جزییات اجراي پروژه و همچنین نوع اطلاعات خروجی Scale با استفاده از گزینه
،National از نظر محاسبه مجموع انتشار یا نرخ انتشار توسط مدل را انتخاب کرد. در این بخش سه مقیاس
٢٣
براي پروژههایی ،National قابل انتخاب میباشد. براي انجام پروژه در مقیاس کشوري گزینه Project و County
و براي شبیهسازي در مقیاس کمتر از آن از گزینه County در مقیاس استان، شهرستان، شهر و روستا گزینه
محاسبات برحسب میزان مجموع Inventory استفاده میشود. ضمنا در این بخش با انتخاب حالت Project
.[ محاسبات برحسب میزان نرخ انتشار انجام میگردد [ 34 Emission Rates انتشار و با انتخاب
و همچنین نحوه County از آنجاییکه مطالعه موردي این تحقیق شهر تهران میباشد، مقیاس مورد نظر
محاسبات برحسب میزان مجموع انتشار انتخاب گردیده است.
:Time Spans 􀁸
در منوي سمت راست Time Spans بهمنظور تعریف خصوصیات زمانی مربوط به شبیهسازي از گزینه
استفاده میگردد. در این بخش سال، ماه، روز و ساعتهاي اختصاصی مربوط به شبیهسازي مورد نظر، انتخاب و
.[ تعریف میگردند [ 34
در این تحقیق بهمنظور بررسی میزان انتشار جیوه ناشی از منابع متحرك موجود در شهر تهران محدوده
زمانی مورد نظر کل سال 1393 میباشد.
:Geographic Bounds 􀁸
این گزینه امکان انتخاب ناحیه شبیهسازي براي استفاده از اطلاعات موجود در پایگاه دادههاي نرم افزار را
فراهم میکند. کاربر میتواند پس از انتخاب ناحیه و بررسی اطلاعات موجود، در صورت نیاز این اطلاعات را اصلاح
.[ یا بهروزرسانی نماید [ 34
با توجه به اینکه مطالعه موردي این تحقیق شهر تهران میباشد، با توجه به جدیدترین اطلاعات موجود
مربوط به این شهر، پایگاه دادههاي مربوطه در بخش پیش پردازنده بهروزرسانی میگردند.
٢٤
:Vehicles/Equipment 􀁸
در این بخش انواع وسایل نقلیه موجود در شهر تهران به عنوان منابع انتشار آلاینده براي شبیهسازي تعریف
میگردند [ 34 ]. براي تعریف انواع و تعداد وسایل نقلیه موتوري موجود در شهر تهران از اطلاعات مربوط به مرکز
شمارهگذاري خودرو استفاده شده است [ 35 ]. با توجه به این اطلاعات، شهر تهران داراي 6 نوع وسیله نقلیه مطابق
1 میباشد. - جدول 3
1- انواع خودروي موجود در شهر تهران [نگارنده]. - جدول 3
ردیف نوع خودرو تعریف شده در مدل نوع خودرو در شهر تهران نوع سوخت مصرفی
سواري-وانت-تاکسی-ون بنزین Gasoline-Passenger Car 1
موتورسیکلت بنزین Gasoline-Motorcycle 2
سواري-تاکسی گاز طبیعی فشرده CNG-Passenger Car 3
اتوبوس درون شهري گازوییل Diesel Fuel-Intercity Bus 4
مینیبوس-اتوبوس سرویس گازوییل Diesel Fuel-School Bus 5
6
Diesel Fuel-Light
Commercial Truck
کامیون گازوییل
:Pollutants and Process 􀁸
در این بخش آلایندههاي مورد نظر در شبیهسازي انتشار از منابع متحرك در شهر تهران و همچنین نحوه
انتشار آلایندهها تعیین میگردد. با توجه به اینکه آلاینده مورد نظر جیوه میباشد با انتخاب هر سه شکل این
آلاینده، شبیهسازي انجام میگردد. همانطور که در شکل زیر مشخص است، براي انتخاب این آلاینده به بخش
آلایندههاي فلزي رفته و گزینههاي جیوه گازي شکل اولیه و واکنشپذیر و جیوه ذرهاي شکل را انتخاب مینماییم.
٢٥
آلاینده جیوه تنها از طریق اگزوز خودروهاي در حال حرکت انتشار ،MOVES با توجه به راهنماي شبیهساز
.[ مییابد [ 34
.[34] MOVES 5- آلایندهها و فرایندهاي مولد آلایندگی در مدل - شکل 3
2-2-3 تعریف میزان تردد وسایل نقلیه موتوري در منطقه مورد مطالعه
پس از تعیین خصوصیات اجراي مدل، در بخش پیش پردازنده اطلاعات مورد نیاز براي شبیهسازي تعریف
میگردد. به منظور تعیین میزان تردد اتومبیلها در جادهها و خیابانهاي شهر تهران از اطلاعات موجود در مرکز
شمارهگذاري خودروها و شرکت کنترل کیفیت هواي شهر تهران استفاده گردیده است [ 35 و 36 ]. اطلاعات موجود
مربوط به میزان پیمایش در تمام جادههاي شهر تهران

[دکتر مصطفی کلهر]

تعیین شاخص مسافت طی شده توسط خودروها
یکی از مهمترین راههاي انتشار آلاینده از طریق خودروها، خروجی اگزوز وسایل نقلیه در حال حرکت
میباشد. از این رو یکی از مهمترین اطلاعاتی که در پیش پردازنده مدل باید براي خودروها مشخص میگردد،
میزان مسافت طی شده توسط خودروها و همچنین نسبت پیمایش در ساعتها و روزهاي مختلف میباشد. در این
تحقیق با کمک جدیدترین اطلاعات شرکت کنترل ترافیک تهران میزان پیمایش توسط هر نوع خودرو در ساعات
مختلف شبانه روز بررسی و ضریب تردد در ساعات مختلف براي شبیهسازي آماده گردیده است.
8 ضریب تردد خودروهاي سواري را در ساعات مختلف شبانه روز نشان میدهد. با توجه به این - شکل 3
نمودار، خودروهاي سواري در حال تردد در شهر تهران، بیشترین فعالیت را در ساعات 17 تا 20 بعدازظهر با ضریب
تردد 25 درصد دارد. همچنین در ساعات 9 صبح تا 16 بعدازظهر نیز میزان تردد خودروهاي سواري با ضریب
تردد 23 درصد قابل توجه میباشد. از ساعت 21 بعدازظهر به بعد میزان تردد به شدت کاهش یافته طوري که در
ساعات 1 تا 4 بامداد با ضریب تردد 1 درصد کمترین میزان تردد در طول شبانه روز در خیابانهاي شهر انجام
میگردد.
71%
12%
11% 1%
2%
3%
میزان تردد
خودروهاي سواري-بنزینی
موتورسیکلت ها-بنزینی
خودروهاي سواري-گازسوز
اتوبوس هاي درون شهري-دیزلی
اتوبوس سرویس-دیزلی
کامیون ها-دیزلی
٢٨
.[ 8- نسبت میزان تردد خودروهاي سواري در ساعات مختلف شبانه روز [ 36 - شکل 3
4-2-3 تعیین نسبتهاي سنی و سرعتی براي خودروها
یکی از پارامترهاي مهم در میزان انتشار آلاینده توسط خودروهاي در حال، سن خودرو میباشد. با توجه
به تاثیر قابل توجهی که سن و میزان استهلاك خودرو در انتشار آلایندهها دارد، توزیع سنی هر نوع خودرو در
طول 30 سال اخیر بررسی گردیده است و به صورت نسبت سنی براي هر نوع خودرو براي شبیهساز تعریف گردیده
9 قابل مشاهده میباشد. - است. با کمک اطلاعات مرکز شمارهگذاري خودروها این توزیع سنی به صورت شکل 3
با توجه به این شکل بیشترین خودروهاي در حال تردد در شهر تهران بازه سنی کمتر از 5 سال دارند. همچنین
بازه سنی بیشتر از 25 سال فقط در بین خوروهاي دیزلی دیده شده و بیش از 99 درصد خودروهاي سواري نسبت
سنی کمتر از 15 سال دارند.
1%
21%
23%
23%
25%
7%
نسبت میزان تردد خودروهاي سواري
ساعت 1 تا 4
ساعت 4 تا 8
ساعت 8 تا 12
ساعت 12 تا 16
ساعت 16 تا 20
ساعت 20 تا 24
٢٩
.[ 9- توزیع سنی خودروها در شهر تهران [ 35 - شکل 3
سرعت خودروي در حال حرکت نیز یکی از عوامل تعیین کننده میزان انتشار آلایندههاي هوا توسط وسایل
سرعت متوسط حرکت خودروها در هر ساعت ،MOVES نقلیه میباشد. از این رو در پیش پردازنده شبیهساز
10 متوسط سرعت خودروهاي سواري را در خیابانهاي شهري نشان میدهد. - شبانه روز مورد نیاز است. شکل 3
همانطور که از این شکل مشخص میباشد، به طور متوسط 45 درصد از خودروها با سرعت کمتر از 30 کیلومتر
در ساعت و 30 الی 35 درصد از خودروها با سرعت 30 الی 60 کیلومتر در ساعت در خیابانهاي شهري تردد
میکنند. ضمنا متوسط سرعت حرکت خودروها در شهر برابر 39,3 کیلومتر بر ساعت میباشد.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
مینی بوس کامیون تاکسی اتوبوس سواري
درصد
نوع خودرو
توزیع سنی خودروها در شهر تهران
25 تا 30 سال
20 تا 25 سال
16 تا 20 سال
11 تا 15 سال
5 تا 10 سال
0 تا 5 سال
٣٠
.[ 10 - سرعت متوسط خودروها در ساعات مختلف شبانه روز در شهر تهران [ 36 - شکل 3
5-2-3 تعریف آنالیز سوخت مصرفی خودروها
پس از تعریف نوع و تعداد وسایل نقلیه در شهر تهران، آنالیز واقعی سوخت مصرفی در شهر را نیز باید
تعریف کرد. به این منظور از جدیدترین گزارش شرکت کنترل کیفیت هواي تهران و شرکت پخش فرآوردههاي
شهر تهران استفاده گردیده است [ 36 و 37 ]. آنالیز سوختهاي مصرفی موجود در CNG نفتی مرکز مطالعات
2 آورده شده است. - پایانههاي سوخت شهر تهران در جدول 3
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
20 تا 16 24 تا 12 20 تا 8 16 تا 4 12 تا 0 8 تا 4
درصد
زمان (ساعت)
متوسط سرعت خودروها
0-30Km/hr
30-60Km/hr
60-90Km/hr
>90Km/hr
٣١
2- آنالیز سوخت بنزینی و دیزلی موجود در پایانههاي شهر تهران [نگارنده]. - جدول 3
پارامتر توصیف بنزین دیزل
0 8/ فشار بخار رید (پوند بر اینچ مربع) 257143 RVP
2748/667 148/ محتوي گوگرد (جزئ در میلیون) 833 sulfurLevel
0 حجم اتانول (درصد حجمی) 0 ETOHVolume
0 درصد حجمی) 0 ) MTBE حجم MTBEVolume
0 درصد حجمی) 0 ) ETBE حجم ETBEVolume
0 درصد حجمی) 0 ) TAME حجم TAMEVolume
0 29/ محتوي آروماتیک (درصد وزنی) 93167 aromaticContent
0 5/ محتوي الفین (درصد وزنی) 15 olefinContent
0 1/ محتوي بنزن (درصد وزنی) 957143 benzeneContent
e200
درصد فراریت کمینه (درصد تبخیر نمونه در
200 درجه فارنهایت) 0 47/41268
e300
درصد فراریت بیشینه (درصد تبخیر نمونه در
300 درجه فارنهایت) 0 87/66141
56/76667 شاخص ستان 0 cetaneIndex
4/716667 0 PAH شاخص PAHContent
0 208/ دماي تبخیر 50 درصد نمونه سوخت (فارنهایت) 8571 T50
0 306/ دماي تبخیر 90 درصد نمونه سوخت (فارنهایت) 0286 T90
با توجه به تعداد خودروها، میزان تردد و همچنین اطلاعات آمارنامه شرکت ملی پخش فرآوردههاي نفتی
مربوط به سال 92 ، با مقایسه مصرف سوخت دیزل و بنزین در پایانههاي حمل و نقل شهر تهران، 66 درصد از
سوخت مصرفی مربوط به بنزین موتور و گاز طبیعی و 34 درصد سوخت مصرفی مربوط به سوخت سنگین دیزلی
.[ میباشد [ 31
٣٢
6-2-3 آمادهسازي دادههاي هواشناسی براي شهر تهران
دما و رطوبت نسبی دو پارامتر تاثیرگذار در میزان انتشار آلایندهها ناشی از منابع متحرك میباشد؛ لذا به
تعریف گردیده MOVES منظور شبیهسازي، متوسط مقدار دما و رطوبت نسبی در هر ساعت، براي پیشپردازنده
11 متوسط دما را در ساعتهاي مختلف شبانه روز در ماههاي مختلف سال 1393 در شهر تهران - است. شکل 3
نشان میدهد. همانطور که این شکل نشان میدهد، در ساعت 12 ظهر در تیرماه دما به بیش از 35 درجه
12 میانگین دما در طول شبانه روز در ماههاي مختلف سال 93 را نشان میدهد. - سانتیگراد رسیده است. شکل 3
3/ 30 درجه سانتیگراد بیشترین دما، و آذرماه با متوسط دماي 7 / با توجه به این شکل، تیرماه با متوسط دماي 6
.[ درجه سانتیگراد کمترین دما رو به خود اختصاص دادهاند [ 38
11 - دماي متوسط در ساعات مختلف شبانه روز در سال 93 در شهر تهران [نگارنده]. - شکل 3
0
5
10
15
20
25
30
35
40
0 3 6 9 12 15 18 21
دما (درجه سانتیگراد)
ساعت
دماي متوسط شهر تهران
دي
بهمن
اسفند
فروردین
اردیبهشت
خرداد
تیر
مرداد
شهریور
مهر
آبان
آذر
٣٣
12 - میانگین دما در طول شبانه روز در ماههاي مختلف سال 93 در شهر تهران [نگارنده]. - شکل 3
13 مقدار متوسط رطوبت نسبی شهر تهران را در ساعتهاي مختلف شبانه روز در ماههاي مختلف - شکل 3
سال 1393 نشان میدهد. با توجه به این شکل، به طور متوسط در تمام ماههاي سال 93 کمترین میزان رطوبت
14 میانگین رطوبت نسبی در طول شبانه روز در ماههاي مختلف - نسبی در ساعت 12 روز اتفاق افتاده است. شکل 3
سال 93 را نشان میدهد. همانطور که از این شکل قابل مشاهده است، تیرماه با متوسط رطوبت نسبی معادل
61 درصد بیشترین رطوبت نسبی را داشتهاند. / 24/3 درصد کمترین و آبان ماه با متوسط رطوبت نسبی معادل 7
0
5
10
15
20
25
30
35
دما (درجه سانتیگراد)
ماه
متوسط دما در طول شبانه روز
٣٤
13 - رطوبت نسبی متوسط در ساعات مختلف شبانه روز در سال 93 در شهر تهران [نگارنده]. - شکل 3
14 - میانگین رطوبت نسبی در طول شبانه روز در ماههاي مختلف سال 93 در شهر تهران [نگارنده]. - شکل 3
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 3 6 9 12 15 18 21
رطوبت نسبی
ساعت
رطوبت نسبی متوسط
دي
بهمن
اسفند
فروردین
اردیبهشت
خرداد
تیر
مرداد
شهریور
مهر
آبان
آذر
0
10
20
30
40
50
60
70
ماه رطوبت نسبی
متوسط رطوبت نسبی در طول شبانه روز در هر ماه