روشهای کنترل آلودگی صوت

[دکتر مصطفی کلهر]

در این بخش روشهای کنترل آلودگی صوت مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

[علیرضا رحی]

جهت کنترل و کاهش آلودگی صوتی روش*های مختلفی وجود دارد که در زیر خلاصه*ای از آنها ذکر شده است:

جهت کنترل آلودگی صوتی باید سه مرحله مد نظر قرار گیرد:

1- کاهش و کنترل صدای منبع تولید کننده صوت

2- کاهش و کنترل صدا در مسیر انتشار صوت

3- کاهش و کنترل صدا در محل دریافت صوت

مرحله اول مربوط به تولید کنندگان وسایل حمل و نقل، خودروسازان و بطور کلی سازندگان تجهیزات می*باشند که باید قوانین اجرا کردن استاندارد ساخت تجهیزات و اجبار اجرای آن توسط دولت تدوین شود.

در مرحله دوم و سوم هم باید قوانین خاصی در خصوص پیمانکاران ساختمانی برای ساختمانهای کنار منابع سر و صدا تدوین شود. از جمله راهکارهای کاهش و کنترل سر و صدا در زیر آمده است:

[علیرضا رحی]

تبدیل به احسن نمودن خودروهای فرسوده

بعلت قدیمی و یا فرسوده بودن خودروها صدای تولیدی از اجزای مختلف آنها مثل موتور ، اگزوز و سیستم انتقال نیرو در حد بالایی قرار دارد.

به عبارتی چنانچه خودروهای قدیمی با خودروهای جدید جایگزین گردند علاوه بر کاهش آلودگی هوای منتشره از آنها میزان صدای تولیدی نیز در حد قابل توجهی کاهش می یابد.


-استفاده از سدهای آکوستیکی

یکی از راههای مناسب جهت جلوگیری از انتشار صدا به نواحی مجاور خیابانها استفاده از دیواره*هایی است که دارای جنس، طول، شکل،ارتفاع و طراحی ویژه می*باشند.

مصالح مورد استفاده در ساخت و طراحی این دیواره ها در مقدار کاهش صدای آنها تاثیر بسیار زیادی دارد.


- جلوگیری از تردد خودروهای سنگین در خیابانهای فرعی در شب

در روز معمولا برای خودروهای سنگین و کامیونها ممنوعیت تردد در سطح شهر وجود دارد به همین دلیل این وسایط نقلیه سنگین مجبور به تردد در شب می*شوند و به علل مختلف مانند تعجیل در رسیدن به مقصد و ممنوعیت استفاده از بعضی مسیرها، خیابانهای فرعی را که از مناطق مسکونی عبور می*کنند بر می**گزینند و چون در حال حمل بارهای سنگین هستند آلودگی صوتی بالایی را در این مناطق ایجاد می*کنند. بعلت اینکه مسیرهای فرعی از مناطق مسکونی عبور می*کنند و خیابانهای اصلی در میان مناطق تجاری قرار دارند و این مناطق در شب فعال نیستند، بنابراین در صورتیکه مسیرهای تردد خودروهای سنگین در شب از مسیرهای اصلی صورت گیرد آلودگی صوتی مناطق مسکونی در شب کاهش خواهد یافت.


استفاده از پوشش گیاهی

پوشش گیاهی اگر دارای ارتفاع کافی، عرض و تراکم مناسب باشد می*تواند صدای ناشی از ترافیک بزرگراهها را کاهش دهد. استفاده از پوشش گیاهی علاوه بر کاهش صدا، اثرات روانی مطلوبی نیز در بر دارد و برای ایجاد یک پوشش گیاهی نیاز به فضای زیاد می*باشد.


استفاده از آسفالتهای متخلخل

در خصوص تماس سطح تایر با سطح جاده عوامل موثر در ایجاد صدا، شکل آج و نوع لاستیک ماشین، همچنین نوع و قدمت آسفالت مورد استفاده مهم می*باشد. هر چه سطح جاده هموارتر و دارای تخلخل بیشتری باشد صدای تولیدی کمتر خواهد بود.


عایق بندی ساختمانها

در حالت کلی مواد جاذب صوتی میزان تراز صوت را کاهش می*دهند و برای ساختمانها می*توان از مصالح مناسب جهت جذب صوت دریافتی یا انعکاس آن از سطح ساختمان استفاده کرد.

انرژی صوتی در مواد نرم ودارای تخلخل زیاد بصورت موثری جذب می*شوند در حالیکه برای انعکاس، از مصالح سخت و فشرده استفاده می*شود. در خصوص عایق*بندی ساختمانها می*توان از پنجره*های دو جداره که درزبندی آن بصورت کامل انجام شده است استفاده کرد.

دیوارهای آجری عایق*های صوتی بسیار خوبی هستند ولی در جذب صوتی بسیار فقیر می*باشند و با ترکیب یک مانع با چگالی بالا می*توان در کاهش بیشتر سر و صدا در ساختمانها استفاده کرد.

[علیرضا رحی]

ارزيابي آلودگي صوتي
درصورتيكه بخواهيم وضعيت آلودگي صوتي محيطي را مورد ارزيابي فني قرار دهيم، لازم است كه چهار مرحله كاملا مجزا را طي نمائيم، اين مراحل عبارتند از:
1- شناسايي منابع آلودگي صوتي
2- اندازه گيري صدا
3- ارزشيابي با استانداردهاي معتبر
4- اقدامات كنترلي در صورت بالاتر بودن از حد آستانه هاي مجاز
در مرحله نخست لازم است وضعيت محل موردنظر با توجه به آلودگي صوتي مورد بررسي كيفي قرار گيرد. در اين مرحله سه سوال مطرح ميگردد:
1- آيا مشكل صدا وجود دارد؟
2- ميزان تراز صدا در محل مورد نظر چه ميزان بوده و آيا بالاتر از حد مجاز است؟
3- صدا از چه منبعي توليد شده و آيا ميتواند كنترل شود؟
براي دستيابي به جواب اين سئوالات، كافيست بطور مثال با يك كارگر سالن توليد صحبت نمائيم. درصورتيكه بتوان با هر فردي در فاصله يك متري به راحتي صحبت نمود، احتمالاً ميزان صدا در آن مكان به اندازه*اي نيست كه سيستم شنوايي انسان را تخريب نمايد، اما برعكس چنانچه براي صحبت كردن و شنيدن صداي فرد مقابلمان مجبور باشيم، در فاصله نزديك (بين 20 تا 40 سانتي*متر) فرياد بزنيم،* شدت صدا در اين مكان به احتمال بسيار زياد بالاتر از آستانه هاي مورد قبول بوده و ً* مي*تواند باعث كاهش شنوايي كارگر شود. در اين شرايط لازم است وارد مرحله دوم شده و با استفاده از تجهيزات مناسب، ترازهاي صوتي را دﻗﻴﻘه اندازه*گيري و تحت تجزيه تحليل فركانسي قرار دهيم. در مرحله اول وضعيت آلودگي صوتي بصورت كاملا كيفي مورد بررسي قرار ميگيرد، اما در مرحله دوم، ميزان شدت و فركانس اصوات با استفاده از دستگاه ترازسنج صوتي بصورت كمي اندازه گيري شده و مي**توان براحتي وضعيت آلودگي صوتي نقاط مورد نظر را با استانداردهاي معتبر صدا مقايسه و مورد ارزشيابي قرار داد. پس از مقايسه ميزان صداي موجود با استانداردهاي مطرح صدا در صورتيكه ترازهاي صوتي كمتر از آستانه هاي مجاز باشد، مشكل خاصي وجود نداشته و عملا ورود به مرحله سوم منتفي است. اما در صورتيكه ميزان شدت ترازهاي صوتي فراتر از آستانه*هاي مجاز باشد در اين زمان بايد وارد مرحله سوم گرديد و با ارايه رويه*هاي اصلاحي در جهت كاهش شدت صدا و كنترل آن گام برداشت.