آشنایی با آلودگی هوا و صوت

[دکتر مصطفی کلهر]

در این بخش مطالب عمومی و مقدماتی در خصوص آلودگی هوا و صوت ارایه خواهد شد.

[دکتر مصطفی کلهر]

راهنمای محاسبه شاخص کیفیت هوا در لینک زیر به فارسی پیوست شده است.

http://behdasht.gov.ir/uploads/90.11.01-Final%20AQI%20Guideline_98075.pdf

[طاها افشار]

بررسی آلودگی صوتی منتشره ازترافيک بزرگراه
صدربا استفاده ازسيستم اطلاعات مکانی (GIS)http://srbiau.ac.ir/Files/environment/25093.pdf

[طاها افشار]

آلودگي صوتي ناشي از پرواز هواپيما و آثار آن
http://profdoc.um.ac.ir/articles/a/1022186.pdf

[طاها افشار]

بررسی و شناسایی جنبه هاي حقوقی آلودگی صوتی
http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/77113860105.pdf

[طاها افشار]

بررسي تأثير آلودگي صوتي ناشي از ترافيك بر سلامت عمومي و
رواني شهروندان يزد
http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/50813864305.pdf

[طاها افشار]

حد مجاز آلودگی صوتی موضوع ماده 2 آیین نامه اجرایی
نحوه جلوگیري از آلودگی صوتی ( بازبینی 1387 )
http://www.ssu.ac.ir/cms/fileadmin/user_upload/Moavenatha/MBehdashti/behdasht_herfaie/tlv/noise_tlv.pdf

[طاها افشار]

آیین نامه اجرایی نحوه جلوگیري از آلودگی صوتی
http://markazsalamat.behdasht.gov.ir/uploads/noise%20pollution%20prevention.pdf

[طاها افشار]

آلودگي صوتي و شاخص صداي ترافيك در چند خيابان اصلي مشهد در
ساعات پرترافيك تابستان
http://www.mums.ac.ir/shares/physic_journal/medical%20physics/84/8/IJMP%20Sazgarnia.pdf

[طاها افشار]

مواجهه با آلودگي صوتي و تاثير آن بر پارامترهاي آنتي اكسيداني و ليپيد پراكسيداني خون و بافت
كبد
http://www.zjrms.ir/files/site1/dehghani.pdf

[طاها افشار]

آيين نامه اجرايي نحوه جلوگيري از آلودگي صوتي
آيين نامه اجرايي نحوه جلوگيري از آلودگي صوتي
هيأت وزيران در جلسه مورخ 1378/3/19 بنا به پيشنهاد شماره 21 - 132 مورخ 1375/1/20 سازمان
حفاظت محيط زيست و به استناد ماده (27)قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هواـ مصوب 1374 - آيين
نامه اجرايي نحوه جلوگيري صوتي را به شرح زير تصويب نمود:
ماده 1 - تعاريف:
1 - صدا يا صوت عبارت است از امواج طولي كه از ارتعاش سريع اجسام و مواد اعم از جامد، مايع و گاز
توليد مي شود.
2 - آلودگي صوتي عبارت است از پخش و انتشار هر گونه صوت و صدا و ارتعاش مربوط بيش از حد مجاز
و مقرر در فضاي باز (غير سر پوشيده).
3 - حد مجاز آلودگي صوتي كه استاندارد آلودگي صوتي هم ناميده مي شود ،عبارت است از ميزان و
مشخصات ويژه اي كه با توجه به اصول حفاظت محيط زيست و برمبناي واحد اندازه گيري صدا براي منابع
مولد آلودگي صوتي و فضاي مورد انتشار و محيط هاي مختلف تعيين مي شود.
4 - واحد اندازه گيري صدا يا صوت دسي بل مي باشد
5 - عامل آلودگي صوتي كه به اختصار عامل آلودگي نيز ناميده مي شود، عبارت است از هر شخص
حقيقي كه اداره يا تصدي منابع ثابت و هدايت منابع سيار مولد آلودگي صوتي را خواه براي خود، يا به
نمايندگي از طرف شخص يا اشخاص حقيقي ديگر بر عهده داشته و يا شخصاً به طرق مختلف عامل ايجاد
آلودگي است.
6 - منابع و كانونهاي آلودگي صوتي كه به اختصار منابع آلوده كننده ناميده مي شود، عبارتند از:
الف - نيروگاهها و پالايشگاهها
ب - كارخانه ها و كارگاهها
ج - وسايل نقليه موتوري اعم از هوايي، دريايي، زميني و زير زميني
د - فرودگاهها، پايانه هاي حمل و نقل و توقفگاههاي دائمي وسايل نقليه موتوري
هـ - تعميرگاههاي وسايل نقليه موتوري و آن دسته از واحدهاي صنفي كه فعاليت آنها با آلودگي صوتي
ملازمه دارد.
و - ميادين تير و محلهاي تمرين نظامي.
ز - ساير منابع مانند ژنراتورها و موتورهاي توليد برق ، استقرار بلندگوها در اماكن عمومي و محوطه هاي
غير سرپوشيده، مباشرت به هر عمل يا ترك عمل كه ايجاد آلودگي صوتي نمايد.
7 - منظور از سازمان، سازمان حفاظت محيط زيست و مقصود از قانون، قانون نحوه جلوگيري از آلودگي
هوا – مصوب 1374/2/3 - مي باشد.
ماده 2 - مبادرت به هر گونه اقدامي كه موجبات آلودگي صوتي را فراهم نمايد ممنوع مي باشد. حد مجاز
يا استاندارد آلودگي صوتي توسط سازمان حفاظت محيط زيست با همكاري دستگاههاي ذي ربط تهيه و
به تصويب شوراي عالي محيط زيست مي رسد.
ماده 3 - سازمان ضمن شناسايي منابع و كانونهاي آلودگي موضوع بند(6) ماده (1) اين آيين نامه و
تعيين ميزان آلودگي آنها بر اساس استانداردهاي موضوع ماده (2) مراتب را به عامل يا عاملين منابع
مذكور اعلام نموده و مهلت مناسبي را براي رفع آلودگي تعيين مي كند.
عاملين منابع صوتي مذكور مكلفند در مهلت مناسب تعيين شده حسب موردنسبت به رفع آلودگي صوتي
اقدامي نمايند.
تبصره - روشهاي سنجش ميزان آلودگي صوتي و شرايط ارائه نتايج مربوط توسط سازمان تعيين و بنا به
مورد به عاملين اعلام خواهد شد.
ماده 4 - در صورتي كه عاملين آلودگي در كارخانجات و كارگاهها در پايان مهلت مقرر نسبت به رفع
آلودگي صوتي اقدام ننمايند، از فعاليت اينگونه منابع به ترتيب مقرر در ماده (16) قانون ممانعت به عمل
خواهد آمد.
ماده 5 - سازمان مجاز است در اجراي وظايف قانوني خود و اطمينان از رعايت مفاد قانون و اين آيين
نامه هر زماني كه لازم بداند هريك از منابع آلوده كننده را بازرسي نمايد.
تبصره - با عاملين و يا هر شخص ديگري كه به طور مستقيم يا غير مستقيم از انجام بازرسي و يا تعيين
ميزان آلودگي صوتي جلوگيري نموده و يا از ارائه آمار و اطلاعات مورد نياز سازمان خود داري نمايد طبق
ماده (30) قانون رفتار خواهد شد.
ماده 6 - مراكز معاينه و آزمايش وسايل نقليه موتوري موضع ماده (5) قانون موظفند انواع وسايل نقليه
موتوري مورد بازديد را از جهت استانداردها و حد مجاز آلودگي صوتي نيز تحت آزمايش و معاينه قرار
دهند.
ماده 7 - به كار انداختن و تردد هر گونه وسيله نقليه موتوري مولد آلودگي صوتي ممنوع مي باشد.
نيروي انتظامي از تردد هر نوع وسيله نقليه موتوري فاقد گواهينامه موضوع ماده (6) ممانعت به عمل
آورده و عاملين يا رانندگان اينگونه وسايل نقليه را به مجازاتهاي مقرر در ماده (32) قانون محكوم خواهند
نمود:
ماده 8 - توليد كنندگان، سازندگان و وارد كنندگان وسايل نقليه موتوري موظفند هنگام ساختن و
توليد يا وارد كردن وسايل نقليه موتوري و قطعات آنها(انباره - اگزوز - لاستيك - بوق - لنت ترمز - انواع
ياتاقان و بلبرينگ) استانداردها و حد مجاز آلودگي صوتي حاصل از اينگونه منابع را كه توسط سازمان در
اختيار آنان قرار خواهد گرفت، رعايت نمايند.
ماده 9 - كليه هواپيماهايي كه در ايران ثبت مي شوند و يا در آسمان ايران به پرواز در مي آيند يا در
فرودگاههاي آن تردد مي نمايند، ملزم به رعايت ضوابط و استانداردهاي سازمان هوانوردي بين المللي
(IOCAO - 1974 ) مي باشند.
تبصره 1 - نظارت بر اجراي اين ماده بر عهده سازمان هواپيمايي كشوري است.
تبصره 2 - رسيدگي به شكايتهاي واصله به سازمان محيط زيست از طريق سازمان هواپيمايي انجام
خواهد شد.
ماده 10 - احداث و توسعه و تغيير محل فرودگاهها، پايانه هاي حمل و نقل و توقفگاههاي دائمي وسايل
نقليه موتوري سنگين موكول به انجام ارزيابي زيست محيطي بر اساس الگوي مصوب شوراي عالي محيط
زيست و تأييد سازمان حفاظت محيط زيست براي استقرار در محل مناسب از جهت رعايت حد مجاز
آلودگي صوتي مي باشد.
تبصره: انجام ارزيابي زيست محيطي در فرودگاهها ،با همكاري سازمان هواپيمايي كشوري انجام خواهد
شد.
ماده 11 - استقرار و فعاليت تعميرگاههاي وسايل نقليه موتوري و واحدهاي صنفي آلوده كننده موضوع
بند هـ رديف (6) ماده (1) اين آيين نامه موكول به رعايت حد مجاز آلودگي صوتي مي باشد.
عاملين اينگونه منابع آلوده كننده موظفند حد مجاز آلودگي مربوط را رعايت نمايند در غير اين صورت به
مجازاتهاي مقرر در ماده 32 قانون محكوم خواهند شد.
ماده 12 - در صورتي كه رفع آلودگي صوتي ناشي از فعاليت منابع آلوده كننده موضوع ماده (12) اين
آيين نامه كه در داخل محدوده شهرها و نقاط مسكوني استقرار دارند به طرق ديگري جز انتقال آنها به
محلهاي مناسب امكان پذير نباشد، طرح انتقال اينگونه منابع توسط سازمان و با همكاري وزارت كشور
(شهرداريها و بخشداريها)،وزارت مسكن و شهرسازي تهيه و پس از تصويب هيأت وزيران به مورد اجرا
گذاشته خواهد شد.
ماده 13 - سازمان موظف است به منظور كنترل و جلوگيري از ايجاد آلودگي صوتي توسط ساير منابع
آلوده كننده (موضوع بندهاي « ح» ، «و» ، «ز» جزء(6) ماده (1) ممنوعيتها و محدوديتهاي نوعي،
كمي، زماني و مكاني را تعيين و به تصويب شوراي عالي حفاظت محيط زيست برساند.
تبصره - عاملين اين قبيل منابع آلوده كننده كه به علت رعايت ممنوعيتها و محدوديتهاي برقرار شده
توسط سازمان موجبات آلودگي صوتي را فراهم نمايند، به مجازات مقرر در ماده (32) قانون محكوم
خواهند شد.

[طاها افشار]

مفاهیم: آلودگی صوتی چیست؟
اجتماع > محیط زیست ایران - همشهری آنلاین-المیرا صدیقی:
سر و صدای زیاد در شهرها همه را کلافه می*کند. انگار آلودگی صوتی بخشی از زندگی شهری شده*است.
سر و صدای زیاد و در واقع همان آلودگی صوتی طولانی مدت در محل کار، قدرت شنوایی را چنان تدریجی و بدون درد و رنج از بین می*برد که شما متوجه این زوال تدریجی نخواهید شد.
بخش*هایی از گوش که وظیفه آنها انتقال اصواتی با فرکانس بالا است، اولین قسمتهایی هستند که دچار آسیب می*شوند و اولین عارضه آلودگی صوتی را برایتان به ارمغان می*آورند.
حالت زنگ زدن یا وز وز گوش[چرا گوش هایم زنگ می*زند؟] در افردی که مدام در معرض صداهای بلند قرار دارند و اولین نشانه هایی است که معمولا در کارگرانی که در کارخانه های پر سر و صدا کار می*کنند آشکار می*شود.. و متاسافته تحقیقات نشان داده است که در بسیاری از مواردی که فرد شنوایی خود را به دلیل آلودگی صوتی از دست می *دهد، درمانی برای او وجود ندارد و وسایل کمک شنوایی تنها میتوانند صداها را تقویت کنند اما نمیتوانند شنوایی عادی را به فرد بازگردانند و وی برای همیشه قدرت شنوایی درست خود را از دست می*دهد.[چطور گوش زنگ می*ز*ند؟]

در کنار از دست دادن قدرت شنوایی در موارد حاد آلودگی صوتی، مشکلاتی همچون سردرد و خستگی و سوهاضمه نیز برای افراد در معرض سر و صدا بوجود می*آید که پزشکان علت آنها را سر و صدای بیش از حد در محیط عنوان می*کنند.



اطلاعات مفید در مورد صدا
بلندی صدا با واحدی به نام دسیبل اندازه گیری می*شود. میزان حساسیت به صدا در هر فرد متفاوت است، اما متخصصین اعتقاد دارند که هنگامی به شنوایی آسیب می*رسد که صدا بلندتر از 85 دسیبل باشد، که چیزی در حدود صدای یک ترافیک سنگین است که ما هر روزه با آن مواجه هستیم .

محققان در آخرین تحقیقات خود همچنین در یافته*اند که هرچه صدا بلندتر و بیشتر باشد، شانس از بین رفتن شنوایی بیشتر است. البته طول مدت شنیدن صدا هم بسیار مهم است. برای مثال قرار گرفتن در معرض صدایی با بلندی 109 دسیبل، بیش از دو دقیقه، بسیار خطرناک است.

اگر سر و صدا به قدری بلند باشد که شما برای اینکه صحبت کنید مجبور به فریاد زدن شوید، اگر گوشتان زنگ می*زند یا حس می*کنید صدا در گوشتان می*پیچد، باید بدانید که صدا بیش از حد بلند و خطرناک است و شما در معرض خطر جدی هستید.

دقت داشته باشید که عامل صدا ، انسان و سایر موجودات زنده را از بین نمی*برد و هرگز نمی*تواند مرگ آور باشد اما باعث ضعف شنوایی ، ناشنوایی و ناراحتی*های عصبی می*شود که بیشتر در جوامع صنعتی پدید می*آید .این در حالی است که صدا*های شدید کوتاه مدت در انسان باعث ناشنوایی موقت در افراد می*شود.

اثرات آلودگی صوتی
آزمایشات روی حیوانات نشان می*دهند که صدای به شدت 160-150 دسی*بل برای بعضی حیوانات کشنده و مرگبار است. این حیوانات قبل از مرگ به تشنجات موضعی ، فلج و رعشه دچار می*شوند که همین علائم در انسانها رنگ*پریدگی و بالارفتن فشارخون است. کاهش درجه حرارت بدن و انقباض رگها بیشتر می*شود و درجه حرارت بدن نیز کاهش می*یابد.

از شایع *ترین بیماری*های ناشی از صداهای بلند که در کارگران کارخانجات چوب*بری که با اره کار می*کنند بیشتر دیده می*شود بر اثر صدای 125 بالای دسی بل است که سبب می*شود که زمانی که شبها کارگران به خانه برمی*گردند انگشتان آنها سبز رنگ بعد سفید شود که علائم بیماری وازواسپاستیکاست. در این بیماری انقباض رگها و نارسایی در جریان خون عارض می*شود و بیماری انگشتان مرده هم نام گرفته است.

برای عدم ابتلا به هر کدام از این نشانه*ها و علائم بهتر است سعی شود تا در حد امکان در محیطهایی که صدا بسیار بالا است حضور پیدا نکرد تا این عضو بدن را تا این حد مورد فشار و آزار قرار ندهیم و خود نیز آسیب نبینیم.[

[طاها افشار]

بررسي آلودگي صداي مدارس و راههاي رفع آن
طرح هاي تحقيقاتي سازمان - تمامی اسناد (http://www.dres.ir/tahghighat/DocLib17/)

[طاها افشار]

http://journal.bums.ac.ir/files/site1/user_files_948149/vahideh_abolhasannezhad-A-10-54-2-751cae8.pdf

[طاها افشار]

http://ekteshaf.nioc.ir/files/site1/user_files_52d925/mousavi-A-10-138-394-b937bce.pdf

[محمد عباسي]

آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس*ترین معضلات زیست محیطی تهران، پایتخت ایران و چندین شهر دیگر ایران تبدیل شده*است. آمارها نشان می*دهد که در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی «تا ۶۰ درصد» افزایش می*یابد. بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری*های سیستم قلبی، عروقی و ریوی، افزایش آلاینده*های دی اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن است، به طوریکه «آلودگی هوا در تهران به طور متوسط موجب کاهش ۵ سال از عمر تهرانی*ها شده*است»[۱].

بنابر نظر برخی از کارشناسان محیط زیست، نخستین زنگ خطر جدی دربارهٔ آلودگی هوای تهران در سال ۱۳۷۴ به صدا درآمد.[۲]. در آن هنگام نزدیک به یکصد نفر از کارشناسان و مدرسان محیط زیست، جغرافیا و شهرسازی در پی نشستی در سالن اجتماعات پارک شهر تهران، متنی موسوم به بیانیه «هوای تهران ۷۴» منتشر کردند که در آن برای نخستین بار از آلودگی هوای پایتخت به عنوان یک «بحران ملی» که راه مقابله با آن «عزم ملی» است، نام برده شد.

[محمد عباسي]

آلودگي خانگي :
آلودگي خانگي در اثر فعاليتهاي خانگي يا نظافت منازل يا استفاده از حشره*كشها جهت نظافت و نگهداري منازل ايجاد مي*شود. اگرچه مقدار اين آلودگي در مقايسه با منابع ديگر زياد نيست اما همين مقدار به تغيير كيفيت محيط شهري كمك مي*كند. روشهاي صحيح نگهداري منازل به كاهش آلودگي كمك خواهد نمود.

[محمد عباسي]

-* آلودگي صنعتي:
آلودگي ناشي از صنايع منبع اصلي آلودگي است كه در اثر فعاليتهاي مصنوعي ايجاد مي*شود. در ميان صنايع نيروگاههاي حرارتي، كارخانه*هاي توليد مواد شيميايي، سيمان سازي، كاغذسازي، نساجي، دباغي و غيره منابع اصلي آلودگي هوا هستند. بكارگيري روشهاي مناسب كنترل آلودگي در كاهش آلودگي منابع كمك خواهد كرد.

[محمد عباسي]

3-2-3- آلودگي ترافيك (حمل و نقل):
آلودگي ناشي از حمل و نقل بعلت شهرسازي بي*رويه و سريع به اندازه آلودگي صنعتي مهم و از اهميت برخوردار مي*باشد. آلودگي ناشي از حمل و نقل و وسايل نقليه به شكل گازهاي خروجي از اگزوز، ذرات معلق، صدا و غيره مي*باشد. اين آلودگي با اتخاذ روشهاي برنامه*ريزي كشوري، منطقه*اي و شهري و استفاده از اتومبيلها و سوخت*هاي مناسب همراه با اعمال تكنولوژي كنترل آلودگي به حداقل مي*رسد.
اما EPA منابع عمده آلودگي هوا را به صورت زير طبقه*بندي كرده است:
الف: حمل و نقل مانند: كشتي*ها، هواپيماها، قطارها و اتومبيلها
ب: احتراق سوخت از منابع ثابت مانند نيروگاههاي برق و غيره
ج: فرآيندهاي صنعتي مانند: كارخانه*هاي فولادسازي، نساجي و كاغذسازي
د: دفع مواد زائد جامد مثل: سوزاندن زباله درفضاي باز، دفن بهداشتي زباله و سوزاندن زباله با دستگاه زباله*سوزي
ي: فرآيندهاي متفرقه نظير فعاليتهاي خانگي مانند : كاربرد حشره*كشها و تميز كردن حشره كش

[محمد عباسي]

4- عوامل مؤثر بر آلودگي هوا
عواملي كه بر آلودگي هوا تأثير مي*گذارند به شرح ذيل مي*باشند.

1-4-* خصوصيات هواشناسي
پارامترهاي جوي مانند اندازه و جهت باد، ميزانهاي افت اتمسفري ، رطوبت نسبي و غيره يك منطقه، آلودگي هوا را تحت تأثير قرار خواهد داد. باد با حركت افقي آلاينده را حمل و جابجا خواهد نمود.
آلودگي حمل شده توسط سرعت رو به پايين باد. غلظت آلاينده*ها در سطح زمين اساساً به اندازه و جهت باد و ميزان افت بستگي دارد. تغيير درجه حرارت هوا با افزايش ارتفاع سبب حركت نسبتاً سريع آلاينده*ها مي*گردد.

[محمد عباسي]

4-4-* روش آزادسازي آلاينده*ها
چگونگي ورود آلاينده*ها و همچنين سرعت آزادسازي آلاينده*ها به اتمسفر بر آلودگي هوا تأثير دارد. آلاينده*ها ممكن است بطور متناوب يا پيوسته يا دوره*اي آزاد شوند يا از يك منبع يا از چندين منبع يا از منابع نقطه*اي و غير نقطه*اي آزاد شوند. همچنين پراكندگي آلاينده*ها به طريقه ورود آنها به اتمسفر بستگي دارد.

[mokhtari]

1-7-* *بيماريهاي ناشي از آلودگي هوا:
1-1-7-* آمفيزم
اين بيماري در نتيجه انقباض لوله*هاي بونشيال وتخريب كيسه*هاي هوايي توسط آلاينده*ها به وجود مي*آيد و باعث كوتاهي نفس در فرد بيمار مي*شود.

2-1-7-* برونشيت مزمن
از مشخصات اين بيماري* سرفه*هاي پي در پي و جريان خلط مستمر در شخص مبتلا است. مواد آلوده كننده باعث تخريب مژك*هاي مجاري تنفسي*- كه مواد محرك را از ريه خارج مي كنند – شده و در نتيجه سرفه تنها راهي خواهد بود كه ذرات از ريه بيرون رانده شوند. در صورتي كه برونشيت مزمن درمان نشود، منجر به مرگ بيمار خواهد شد.

3-1-7-* حساسيت
مواد آلاينده مي*تواند باعث عكس*العمل*هاي آلرژيكي مختلف از جمله آبريزش بيني، تنگي نفس، خارش پوست، اشك چشم و عسطه*هاي پي در پي شوند.

4-1-7-* آسم
عبارت است از مقاومت مجراي تنفسي در مقابل عبور هوا، دريك حمله آسمي، مجاري تنفسي باريك شده و عبور هواي تنفسي به حداقل مي*رسد و در نتيجه بيمار دچار تنگي نفس مي*شود.
مي*تواند موجب انفاركتوس يا التهاي قلب گردد كه عمدتاً به صورت سينه درد، طپش قلب، تنگي نفس و اختلال در سيستم قلب تظاهر مي*كند.

5-1-7-* سرطان ريه، معده و بيماريهاي قلبي
هر چندكه اين بيماريها مستقيماً و منحصراً مربوط به آلودگي هوا نيست، اما آلودگي هوا يكي از عوامل مهم به وجود آورنده و تشديد كننده آنها به حساب مي*آيد.

[moh33n]

آشنایی با آلودگی صوتی و راه های پیشگیری

آستانه درد گوش در ۱۲۰-۱۳۰ دسی بل میباشد، اما آسیب به اعصاب شنوایی از ۸۵ دسی بل آغاز میگردد.

محدودیت های مجاز شدت سروصدا:

۱-برای خواب راحت حداکثر سروصدا ۳۰-۳۵ دسی بل باشد.

۲-حداکثر سروصدای خارج محل مسکونی ۶۰-۶۵ دسی بل باشد.

۳-حداکثر مجازقرارگیری در معرض سروصدا، ۸۵ دسی بل و ۸ ساعت در روز میباشد.

۴-برای گوش حفاظت نشده زمان درمعرض قرار گیری مجاز، با هر ۵ دسی بل افزایش سطح سر و صدای متوسط (۸۵ دسی بل)، به نصف کاهش می یابد. یعنی حداکثر ۸ ساعت برای ۹۰ دسی بل، حداکثر ۴ ساعت برای ۹۵ دسی بل، حداکثر ۲ ساعت برای ۱۰۰ دسی بل و حداکثر ۱۵ دقیقه برای ۱۱۵ دسی بل در ۲۴ ساعت.

۵-هرگونه سروصدای بالای ۱۴۰ دسی بل غیر مجاز است.

۶-برای حفاظت ازگوش مقابل سر وصداهای بالای ۱۰۵ دسی بل بایستی هم ازپلاک گوش و هم از گوشی (همراه با هم) استفاده کرد.

حفاظ های گوش:

۱- پلاک گوش(earplug):داخل کانال گوش قرار میگیرند.

۲-گوشی(earmuff):گوش خارجی را کاملا میپوشانند.

نکته: پلاک گوش و گوشی به میزان ۱۵-۳۰ دسی بل از شدت سروصدا می کاهند.

نکته:قراردادن پنبه در گوش تنها ۵-۷ دسی بل از شدت سر و صدا میکاهد.

تعاریف سر و صدا(noise):

۱-هرگونه صدای ناخواسته و آزار دهنده سر و صدا نامیده میگردد.

۲-امواج صوتی با ارتعاشات نامنظم و فاقد زیر و بم مشخص.

۳-سیگنالهایی که در ردیابی و یا کیفیت سیگنال دیگر تداخل ایجاد میکنند.

۴-سیگنالهای صوتی که بروی سلامت روان و جسم فرد تاثیر منفی بجای میگذارند.

۵-سروصدا یک مسئله ذهنی است. افراد تعاریف متفاوتی از سروصدا دارند. گوش کردن به موسیقی راک برای برخی مفرح و برای برخی افراد آزاردهنده است. هر فرد نیز سطح تحمل متفاوتی نسبت به سروصدا دارد.

منابع تولید سروصدا:

۱-حمل و نقل: هواپیما (فرودگاه)، خودروها، موتورسیکلت ها،راه آهن،مترو.

۲-ماشین آلات:ماشین آلات راه سازی، ساختمان سازی و صنعتی.

۳-سرگرمی: دستگاه های پخش قابل حمل،ا ستریوهای پخش، رادیو، تلویزیون، ادوات موسیقی، کنسرت ها، ورزشگاه ها.

۴-لوازم خانگی و اداری: سیستم تهویه مطبوع، کولر، جاروبرقی، سشوار، پنکه، دستگاه تایپ، چاپگرها.

۵-حیوانات خانگی: سگ و گربه.

۶-ابزارهای برقی: اره برقی، دریل، فرز.

[moh33n]

۱-شنوایی: درمعرض مداوم سر و صدا قرار گرفتن باعث از دست رفتن قدرت شنوایی میگردد. از دست رفتن قدرت شنوایی به تدریج صورت گرفته و فاقد درد میباشد، اما متاسفانه اثرات آن دائمی و غیر قابل برگشت است، چراکه سلولهای مویی حلزون گوش قابلیت بازسازی مجدد ندارند. کری و کاهش قدرت شنوایی برخلاف تصور عموم به علت افزایش سن و پیری نبوده، بلکه قرارگیری در معرض سر و صداهای ناهنجار علت اصلی آن میباشد. کاهش قدرت شنوایی، کری، زنگ و وزوز گوش از عوارض سروصدای بلند است.

۲-قلب و عروق:چنانچه فردی بطور مداوم طی ۸ ساعت در معرض سر و صدای بالای ۷۰ دسی بل قرار گیرد، فشار خون وی تا ۵-۱۰ میل مترجیوه افزایش می یابد.افزایش فشار خون، انقباض عروق (به علت استرس و افزایش سطح آدرنالین خون)، افزایش خطر ابتلا به امراض قلبی-عروقی ازعوارض سر و صدا میباشند.

۳- استرس، اضطراب، سردرد، خستگی، زخم معده، سرگیجه، اختلال نعوذ در مردان (به علت انقباض عروق)، انقباضات عضلانی، اختلال در سیستم گوارش، افزایش کلسترول و تعداد گلبولهای سفید خون، افزایش سرعت تنفس، دل درد، تغییر در عملکرد طبیعی غدد درونریز، سوزش سردل (ترش کردن) از دیگر عوارض سروصدا میباشند.

۴- تحریک رفتارهای ضد اجتماعی، خشونت طلبی، افزایش نرخ حوادث کار، مختل شدن رشد شناختی در کودکان، کاهش فراخنای حافظه، اختلالات روانی، تحریک پذیری، پرخاشگری، کاهش تمرکز، کاهش بازده کاری از دیگرعوارض سر و صدا میباشند.

۵-بارداری و سلامت جنین:سر و صدا باعث تولد نوزادان زودرس،کم وزن و دارای نقص عضو میگردد.جنین قادر به شنیدن صداها وهمچنین پاسخ به آنها میباشد. زنان باردار نبایستی ۱۵-۶۰ روز پس از لقاح و بارداری در معرض سروصدا قرار گیرند. چراکه در این بازه زمانی ارگانهای اصلی داخلی و سیستم اعصاب مرکزی جنین در حال شکل گیری میباشند. با انقباض عروق مادر، اکسیژن و مواد غذایی کمتری به جنین میرسد. همچنین سر و صدای زیاد باعث کاهش برخی هورمونهای مادر، که بر رشد جنین تاثیر گذار است، میگردد.

۶-آزاردهندگی: محتوای سروصدا، تداخل در فعالیت (مثل خواب) و عدم توانایی در کنترل منبع صدای نابهنجار در آزار دهندگی سر و صدا تاثیر دارند.

۷- تاثیر بر حیوانات: تغییر در رفتارهای تغذیه ای، تولید مثلی و مهاجرت حیوانات. کاهش زیستگاههای قابل استفاده و نهایتا انقراض برخی گونه ها. مانند مرگ برخی والهای منقاردار به علت صدای ردیابهای صوتی نظامی که بیش از ۳۰۰ دسی بل شدت و بلندی دارند. آسیب به اعصاب شنوایی و خونریزی از گوش نیز در برخی حیوانات مشاهده میگردد.

[moh33n]

راهکارهای کاهش سر و صدای خیابانها و جاده ها:

۱-ساخت موانع صوتی در کناره جاده ها و خیابانها. برخی از این موانع باعث بازتابش امواج صوتی به سوی آسمان میگردند.

۲-کنترل سرعت خودروها.

۳-انتخاب پوشش مناسب سطح سواره روها. (بهترین گزینه ها بتن، مخلوط بتن و آسفالت و لاستیک بازیافتی میباشند)

۴-ایجاد محدودیت در عبور و مرور وسایل نقلیه سنگین.

۵-کاشت گونه های گیاهی در کنار راه ها.

۶-نصب تابلوهای بوق زدن ممنوع در برخی نقاط.

راهکارهای کاهش سر و صدا در فرودگاهها:

۱-طراحی موتورهای جت کم سر و صدا تر.

۲-ایجاد محدودیت در پروازها (ساعات پروازی)

۳-استفاده از عایق های صوتی در اماکن مسکونی اطراف فرودگاه (پنجره های دوجداره و دیوارهای آکوستیک)

راهکارهای کاهش سر و صدا در کارخانجات:

۱-انتقال واحدهای صنعتی به خارج شهرها.

۲-استفاده از کابین های آکوستیک (محصور ساختن ماشین آلات پر سر و صدا).

۳-استفاده از لرزه گیرها برای کاهش ارتعاشات ماشین آلات.

۴-استفاده از پلاک گوش و گوشی توسط کارگران.

راهکارهای کاهش سروصدا در اطراف منازل مسکونی:

۱-استفاده از پنجره های قطور و یا دو جداره.

۲-طراحی اصولی ساختار بیرونی بنا.

۳-استفاده از مصالح پیش ساخته آکوستیک در دیوارها و سقفها.

۴-کاشت درخت و بوته ها در مقابل ساختمان بمنظور جذب انرژی صوتی.

۵-بنا کردن ساختمان بدور از منبع آلودگی صوتی.

۶-طراحی اتاق خواب و اتاق نشیمن بطوری که در فضاهای ساکت تر و دورتر از منبع سر و صدا قرار گیرند.

[moh33n]

تركيب صداهاي انفجاري و مداوم كه در محيط پادگان ها وجود دارد ، براي گوش آسيب رسان است.سربازان در حال خدمت ، گروه بزرگي را تشكيل مي دهند كه در معرض اصوات انفجاري هستند. استفاده از محافظ شنوايي ،ساده ترين و سريع ترين روش حفاظت شنوايي است.



- سربازان مي توانند در مواقع ضروري و با هماهنگي با فرماندهان خود از گوش بندها و محافظ هاي شنوايي مناسب استفاده كنند. انواع مختلفي از اين گوش بندها در بازار موجود است كه سربازان مي توانند آنها را تهيه كرده و در مواقع ضرورت از آنها استفاده كنند.

- همواره سعي كنيد گوش بندهاي خود را تمييز نگه داريد تا از انتقال عفونت هاي شنوايي ممانعت به عمل آيد.

[mokhtari]

knowclub.com

* وضعيت شاخص استاندارد آلودگي(PS.I)
پاك 50-0
سالم 100-50
ناسالم 200-100
بسيار ناسالم 300-200
خطرناك 300

آثار آلودگي هوا به حدي گسترده است كه تحقيقات در اين*باره همچنان ادامه دارد. بيماريهاي ناشي از آلودگي هوا مي*تواند بسيار پرهزينه باشد.

[mokhtari]

1-نتیجه گیری

2-ارائه راهکارها و پیشنهادات

3-فهرست منابع

نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات

با توجه به مطالب مقاله حاضر نتیجه میگیریم که یکی از عوامل عمده مرگ و میرجهان که همین طور در حال افزایش است آلودگی هوا در کلان شهر ها و آلودگی منابع آب در مناطق محروم و صنعتی است.

آلودگی هوا وآلودگی منابع آب مسأله مهمَی است که باید به آن توجه داشت همین امری که در کشور های پیشرفته ازآن غافل نمیشوند.

اولين گام براي حل مشكل آلودگي هوا ارزيابي است. محققان آلودگي هوا را بررسي نموده و استانداردهايي را براي اندازه* گيري نوع و مقدار آلاينده*هاي خطرناك تعيين مي*كنند. بعد از آن بايد حد مجاز آلاينده*هاي هوا مشخص شود.

در مرحله بعد مي*توان گامهايي براي كاهش آلودگي هوا برداشت. تنظيم مقرراتي براي موادي كه در اثر فعاليتهاي انساني در فضا منتشر مي*شود اين هدف را تكميل مي*كند. بسياري از كشورها براي ميزان انتشار آلاينده*هاي خودروها و صنايع محدوديت*هايي را اعمال كرده*اند. اين كار از طريق سازمانهاي هماهنگ*كننده كه وظيفه نظارت بر محيط زيست و هوا را به عهده دارند انجام مي*شود. در سازمان ملل برنامه مديريت جو طرحهاي زيست محيطي را در سراسر جهان اجرا مي*كند.

در برخي كشورها علاوه بر سازمان حفاظت محيط زيست سازمانهاي محلي نيز در كنترل و نظارت بر محيط زيست نقش دارند.

پيشگيري مهمترين اقدام براي كنترل آلودگي هواست. سازمانهاي نظارتي نقش مهمي در كاهش آلودگي هوا در محيط زيست ايفا مي*كنند.

ساليانه ‪ ۲/۵ميليون نفر در جهان در اثر آلودگي هوا جان خود را از دست مي*دهند كه در اين ميان بيشترين ميزان مرگ و ميرها به علت آلودگي هوا در فضاهاي بسته مانند خانه است. از اين رو تهويه كافي براي كاهش آلاينده*ها در محيطهاي بسته مسئله مهمي است. در محيط خانه و محل كار بايد جريان كافي هوا وجود داشته باشد و دستگاههاي تهويه مناسب نصب شده باشد.

يكي از خطرناكترين آلاينده*ها دود سيگار است. محدوديت در استعمال دخانيات گام مهمي براي داشتن محيط زيست سالمتر است. هرچند قوانين كنترل استعمال دخانيات در برخي اماكن موثر است، اما قرار گرفتن در معرض دود سيگار ديگران نيز مسئله مهمي است كه نبايد از نظر دورداشته شود.

پياده*روي و استفاده از دوچرخه به برخوداري از هوايي سالم و پاكيزه كمك مي*كند. آلودگي هوا را فقط با تلاشهاي دانشمندان، صاحبان صنايع، قانون*گذاران و تمام افراد جامعه كاهش داد. براي برخورداري از محيطي سالم براي خود و فرزندان همه بايد مشاركت داشته باشند.

ساليانه 3 ميليون نفر در اثر آلودگي هوا جان خود را از دست مي دهند كه 90 درصد آنان در كشورهاي توسعه يافته هستند . دربعضي كشورها تعداد افرادي كه در اثر همين عامل جان خود را از دست مي دهند بيشتر از قربانيان سوانح رانندگي است. اين مرگ و مير بطور خاص مربوط به آسم، برونشيت - تنگي نفس و حملات قلبي و آلرژي هاي مختلف تنفسي است .


ارائه راهکارها و پیشنهادات

دراین بخش طبق نتایجی که بدست آوردم راهکارها وپیشنهاداتی را هم ذکر میکنم که آن را در زیر ارائه میدهم:

1-افزایش ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی

2-جایگزینی سوختهای فسیلی واستفاده از سوختهای طبیعی و پاک

3-استفاده کارخانجات از فیلتر ها در دودکشها

4-ایجاد قانون کلَی برای تمام جهان در رابطه آلودگی هوا

5-جلوگیری از ریختن فاضلاب های صنعتی در رودخانه ها

6- جلوگیری از ریختن فاضلاب های شهری وروستایی در درون رودخانه ها

7-ایجاد بوجه کافی برای تحقیق دراین رابطه

8-کاشتن جنگل های مصنوعی

9-جلوگیری از قطع بی رویه درختان جنگل

10-احداث آببندانها

11-احداث آببند هر یک کیلومتر در رودخانه ها جهت جلوگیری از زهکش شدن آب رودخانه ها

[mokhtari]

در مواقع آلودگي هوا چه بايد كرد ؟
در روزهاي بحراني آلودگي هوا حتي الامكان از تردد در محدوده هاي مركزي و پر ترافيك شهر اجتناب كنيد . استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي در سفرهاي روزانه درون شهري خود را جايگزين خودروهاي شخصي نمائيد . فعاليت يا بازي كودكان در محيطهاي باز را محدود نمائيد . و افراد مسن يا افراد با بيماريهاي قلبي ، ريوي نظير آسم ، برونشيت مزمن و نارسائي قلبي از خروج از خانه اجتناب نمايند.

[mokhtari]

مايه شادماني زندگي بشري است كه نياز به آن بيش از نياز به غذا و آب مي باشد. صنعت مدرن امروز، باعث توليد گازها و ذرات زيادي مي شود كه هواي آزاد را آلوده مي كنند. در گذشته زغال در صنعت باعث توليد دي اكسيد گوگرد زيادي مي شد، ولي امروز به دليل محتويات كم گوگرد در زغال، سوخت آن مشكلات زيادي توليد نمي كند ولي وسايل نقليه موتوري مشكل اساسي هستند كه دي اكسيد نيتروژن و ذرات آلي غير قابل تجزيه توليد مي كنند كه تحت اثر اشعه خورشيد به ازن تبديل مي شود كه مهمترين آلوده كننده هوا مي باشد. گاز دي اكسيد نيتروژن ( NO2 ) هوا را به رنگ قهوه اي در مي آورد و اين وضعيتي است كه بسياري از شهرها در فصل تابستان با آن مواجه هستند . ذرات ريز كه در اثر سوخت موتورهاي بنزيني و گردوغبار جاده اي، دود حاصل آتش سوزي و گرده هاي گياهان توليد مي شود عامل آلودگي هوا در روزهاي زمستاني است .

تعريف آلودگي هوا:
آلودگي هوا يعني افزايش ميزان گازهاي سمي و ذرات ريز جامد و مايع در هوا در غلظت هايي كه تهديد كننده سلامتي هستند .

منابع آلودگي هوا:
مهمترين منابع آلودگي هوا عبارتند از :
1- وسايل نقليه
2- كارخانجات صنعتي
3- دود ناشي از آتش سوزي
4- گرده هاي گياهان
5- طوفانهاي شن و ماسه روان
6- طوفان ،گردوغبارو فعاليت آتشفشانها و آتش سوزي جنگل

[mokhtari]

عوارض آلودگي هوا:
آلودگي هوا در دراز مدت مي تواند براي انسان كشنده باشد در يك تجربه تلخ ، طي يك هفته آلودگي هوا در دسامبر 1952 در شهر لندن حدود 4700 نفر فوت كردند كه بيشتر آنان مبتلايان به بيماريهاي قلب و ريه و افراد مسن بودند. آلودگي هوا باعث تحريك مجاري هوائي و تشديد آسم مي شود و هرچه ميزان ازن هوا بيشتر باشد، تعداد بيشتري از افراد، مبتلا به آسم مي شوند تماس دراز مدت با آلودگي هوا باعث بروز برونشيت مزمن و آمفيزم ميگردد. آلودگي هوا با گاز رادون ( ناشي از سوخت موتورهاي ديزلي و صنايع سنگين ) باعث سرطان ريه مي شود . همچنين آلودگي هوا باعث مرگ و مير حيوانات شده و براي گياهان مضر مي باشد و علاوه بر آن باعث افزايش عفونت هاي تنفسي مي شود. آلودگي هوا اثرات غير قابل جبراني بر آثار باستاني و ميراث فرهنگي دارد .

[mokhtari]

آلودگي هوا بركودكان:
كودكان به دلايل زير نسبت به بزرگسالان در معرض خطر بيشتري از آلودگي هوا قرار مي گيرند:
1- كودكان و شيرخوارگان با سرعت بيشتري تنفس مي كنند و اين باعث افزايش تماس با مواد آلوده كننده هوا مي شوند .
2- كودكان اكثرا" تنفس دهاني دارند كه به اين ترتيب فيلتر بيني كه قسمتي از آلودگي هوا را مي گيرد بطور موءثر نمي تواند عمل كند
3- كودكان بيش از بزرگسالان در محيط آزاد به سر مي برند بخصوص در فصول گرم و تابستان كه سطح آلودگي شديدتر است.
4- سيستم ايمني و ارگانهاي وابسته در كودكان هنوز نارس است و نسبت به آلودگي حساس تر است مثل سرب كه در استخوان هاي درحال رشد رسوب مي كند. آلودگي هوا باعث تحريك انسداد راههاي هوائي و تشديد آسم مي شود و برنمو سيستم عصبي و تنفسي و ايمني و غدد داخلي تاثير مي گذارد و مي تواند خطر سرطان را در سال هاي بعدي زندگي افزايش دهد .

[mokhtari]

كربن و اهميت آن در كيفيت هواي داخل ساختمان ها:
علي رغم اينكه دي اكسيد كربن يك گاز آلاينده نبوده و بر سلامتي انسان هيچگونه تاءثيري ندارد ولي همواره به عنوان يك عامل مهم در بررسي كيفيت هوا داخل ساختمانها و به عنوان شاخصي جهت نحوه عملكرد سيستم تهويه مد نظر قرار مي گيرد . در صورتيكه غلظت CO2 بالاتر از 1000 ppm باشد افراديكه در معرض اين هوا باشند احساس عدم تازگي و ساكن بودن هوا مي نمايند. كيفيت بد هوا در اتاق ها منجر به خستگي ، عدم تمركز و عدم رضايت افراد مي شود، كه اغلب ناشي از تهويه نامناسب ساختمان مي باشد كه رابطه مستقيمي با غلظت CO2 دارد، لذا در برخي سيستم ها كه از تهويه اتوماتيك استفاده مي نمايند از غلظت CO2 به عنوان معياري جهت تنظيم ميزان هواي تازه ورودي به سيستم استفاده مي شود.

آلودگي هوا و آثار زيانبار آن بر سلامت انسان
انتشار گازهاي مضري مانند دي اكسيد سولفور، مونواكسيد كربن، اكسيدهاي نيتروژن، و بخارات شيميايي مي*توانند در جو زمين واكنشهاي شيميايي انجام داده و تشكيل مه دود و باران اسيدي بدهند.
آلودگي در محيطهاي بسته مانند خانه*ها، ادارات، و مدارس نيز بايد مورد توجه قرار گيرد. برخي از اين آلاينده*ها در اثر فعاليتهايي مانند استعمال دخانيات و آشپزي ايجاد مي*شود. بسياري از افراد ‪ ۸۰‬تا ‪ ۹۰‬درصد عمر خود را در داخل محيطهاي بسته مي*گذرانند و قرار گرفتن در معرض آلاينده*هاي مضر مي*تواند سلامت افراد را به خطر بيندازد. به همين خاطر توجه به آلودگي هوا در داخل و خارج خانه حائز اهميت است.

[mokhtari]

آلودگي هوا بر سلامت انسان
آلودگي هوا به طرق گوناگوني مي*تواند آثار زيانبار درازمدت و كوتاه مدتي بر سلامت انسانها بگذارد. تاثير آلودگي هوا بر افراد مختلف متفاوت است. آسيب پذيري برخي افراد در برابر آلودگي هوا بسيار بيشتر از سايرين است. كودكان كم سن و سال و سالمندان بيشتر از ديگران از آلودگي هوا آسيب مي*بينند.
برخي بيماريها مانند آسم، بيماري قلبي و ريوي در مواقع آلودگي هوا تشديد مي*شوند. معمولا ميزان آسيبها بستگي به ميزان قرار گرفتن در معرض مواد شيميايي زيانبار دارد يعني مدت تماس با آلاينده*ها و غلظت مواد شيميايي.
آثار كوتاه مدت آلودگي هوا عبارت است از حساسيت چشمها، بيني و حلق، عفونتهاي دستگاه تنفسي فوقاني مانند برونشيت و ذات الريه. سردرد، تهوع، و واكنش*هاي آلرژيك نيز از ديگر عوارض كوتاه مدت اين مشكل زيست*محيطي است.
آلودگي هوا براي مدت كوتاه مي*تواند بيماري مبتلايان به آسم و آمفيزم را تشديد كند.
آثار درازمدت آلودگي هوا مي*تواند بيماري مزمن تنفسي ، سرطان ريه، بيماري قلبي، و حتي آسيب به مغز ، اعصاب ، كبد و كليه*ها را شامل شود.
تماس مداوم با آلاينده*ها بر ريه كودكان تاثير مي*گذارد و در سالمندان سبب تشديد بيماري مي*شود.
عقيمي ناشي از كاهش شمار اسپرم در مردان از عوارض آلودگي هوا شناخته شده است. آلودگي هوا نه تنها در تشديد آسم نقش دارد بلكه بزرگترين عامل خطر در ايجاد اين بيماري محسوب مي*شود. پزشكان از جمله عوامل موثر در بروز جوش صورت را آلودگي هوا معرفي مي*كنند. اين معضل براي بيماران ديابتي مرگبار است. آلودگي هوا در فرايند كنترل جريان خون در ديابتي*ها اختلال ايجاد مي*كند.
در تحقيقات انجام شده مشخص شده است آلودگي هوا در بروز چاقي نقش دارد و مرگ زودرس در نواحي آلوده شهرها به اثبات رسيده است.
در گياهان آلاينده*ها توان گياهان را براي مقابله با بيماريها و حشرات كاهش مي*دهند و در رشد آنها تاثير منفي مي*گذارند. بسياري از درختان در بزرگراههاي شهر تهران در حالت نيمه مرگي هستند كه به علت انباشت لايه*اي از ذرات آلاينده بر شاخ و برگ آنهاست.
آثار آلودگي هوا به حدي گسترده است كه تحقيقات در اين*باره همچنان ادامه دارد. بيماريهاي ناشي از آلودگي هوا مي*تواند بسيار پرهزينه باشد.
هزينه*هاي درماني، كاهش بهره*وري در محل كار مي*تواند ساليانه ميلياردها دلار هزينه بر جامعه تحميل كند.
ساليانه ‪ ۲/۵‬ميليون نفر در جهان در اثر آلودگي هوا جان خود را از دست مي*دهند كه در اين ميان بيشترين ميزان مرگ و ميرها به علت آلودگي هوا در فضاهاي بسته مانند خانه است. از اين رو تهويه كافي براي كاهش آلاينده*ها در محيطهاي بسته مسئله مهمي است. در محيط خانه و محل كار بايد جريان كافي هوا وجود داشته باشد و دستگاههاي تهويه مناسب نصب شده باشد.

[mokhtari]

تاریخچه آلودگی
دود یکی از قدیمیترین آلاینده*های هوا است که برای سلامت بشر مضر است. زمانی که دود ناشی از آتش حاصله از سوختن چوب توسط ساکنین اولیه غارها جای خود را به دود ناشی از کوره*های زغال سوز در شهرهای پر جمعیت داد، آلودگی هوا، بقدری افزایش یافت که زنگ خظر برای برخی از ساکنان آن شهرها وجود به صدا در آمد. در سال ۶۱ بعد از میلاد سنکا (Seneca) فیلسوف رومی از هوای روم به*عنوان هوای سنگین و از دودکشهای هود با عنوان تولید کننده بوی بد نام برد. در سال ۱۲۷۳ میلادی ادوارد اول پادشاه انگلستان می*گوید هوای لندن به حدی با دود و مه آلوده و آزار دهنده است که از سوختن زغال سنگ دریایی جلوگیری خواهد کرد.
علی*رغم هشدار پادشاه مذکور، نابودی گسترده جنگلها، چوب را تبدیل به یک کالای کمیاب نمود و ساکنان لندن را وادار ساخت تا بجای کم کردن مصرف زغال سنگ به میزان بیشتری از آن استفاده کنند. تا سال ۱۶۶۱ میلادی یعنی بیش از یک قرن بعد، تغییر قابل ملاحظه*ای در آلودگی هوا بوجود نیامد. چاره جویی و پیشنهادات عبارت بودند از برچیدن تمامی کارخانه*های دودزا از شهر لندن و بوجود آمدن کمربند سبز در اطراف شهر و بالاخره این چاره جوییها کارساز شد.

سهم شما در آلودگی هوای تهران چقدر است؟
سهم هر خودروی سواری در ايجاد ترافيک 37 درصد است به اين ترتيب براساس بررسی های انجام شده اگر هر يک از شهروندان که با خودروی شخصی تردد می کند، حداقل يک يا دو روز از هفته از سيستم حمل و نقل عمومی استفاده کنند، نقش عمده و مهمی را در کنترل آلودگی هوا و کاهش هزينه های اجتماعی و اقتصادی خواهند داشت.
رانندگان خودروهای شخصی 14 برابر اتوبوس سواران هوای پايتخت را آلوده می کنند! سرانه هر فرد در آلودگی هوای تهران که از وسايل نقليه شخصی استفاده می کند، 14 برابر فردی که با اتوبوس های شهری تردد می کند. طبق مطالعات انجام شده هزينه يک کيلومتر مسافتِ طی شده، اعم از بنزين، تعميرات، جريمه و عوارض، برای وايلِ نقليه شخصی، 9 برابر بيشتر از وسايل نقليه عمومی است.
يک سوم سرطان های ريه در افراد سيگاری مربوط به آلودگی هواست
براساس يکی از تحقيقات انجام شده برای اندازه گيری غلظت هيدروکربن ها در ميان آلاينده های هوا توسط دانشگاه صنعتی شريف، 70 درصد از موارد سرطان ريه در افراد غيرسيگاری نيز به دليل آلودگی هوا بوده است.
سالانه 51 نفر از 100 هزار نفر شهروند تهرانی در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند که برای حدود 8 ميليون جمعيت تهران متجاوز از 4 هزار احتمال وقوع سرطان ريه وجود دارد.

[mokhtari]

مهم ناشی از آلودگی هوا در جهان
بالا رفتن غلظت آلاينده های هوا از يک حد معين در بعضی از کشورها و مناطق جهان حوادث ناگواری را به وجود آورده است. وقوع حوادث شديد آلودگی هوا که موجب بيماری و مرگ ومير تعداد زيادی از ساکنين شهرهای بلا زده شده، بمنزله زنگ های خطری بوده است که جهانيان را نسبت به مخاطرات واقعی و مهلک آلودگی هوا هشدار داده است و موجب شروع اقدامات مثبت در زمينه کنترل آلودگی هوا شده است. بررسی ها نشان می دهد. مهمترين حوادث ناشی از آلودگی هوا در بلژيک، پنسيلوانيا، لندن و نيويورک رخ داده است.

حادثه دره ميوز در بلژيک
اين حادثه از اول دسامبر 1930 شروع و منجر به مرگ حدود 60 نفر شد. اين افراد همگی دارای علائم اوليه شامل سرفه تحريکی و سرفه های همراه با اخلاط و تنگی نفس بودند.
در اين دره تعداد زيادی آلودگی صنعتی از جمله صناي توليد فولاد، اسيد سولفوريک و شيشه سازی وجود داشت که وارونگی دما سبب محبوس شدن آلودگی در پايين دره گرديد.

حادثه شهردونورا _ پنسيلوانيا
در 26 اکتبر سال 1948 شرايط وارونگی دما و ايجاد مه تا 31 اکتبر ادامه يافت که طی اين مدت 20 نفر مردند که بيشترين آمار فوت شدگان در روز سوم گزارش شده است.
اين منطقه دارای صنايع ذوب آهن، توليد روی و اسيد سولفوريک بوده که در آن از جمعيت 14 هزار نفری 43 هزار نفر بيمار شدند و 10 درصد جمعيت بشدت آسيب ديدند.

حوادث لندن
حادثه در لندن از پنجم تا نهم دسامبر سال 1952 اتفاق افتاد. بررسی آمار مرگ و مير لندن که پس از چند ماه صورت گرفت، نشان داد که در طی 7 روز يعنی از هشتم تا 14 دسامبرِ همان سال تعداد و موارد مرگ و مير در لندن نسبت به همان مدت در سال قبل 4 هزار نفر بيشتر بوده است. بعد از آن در نوامبر سال 1953 و دسامبر 1962 شرايط جوی مشابهی با غلظت بالای SO2 بوقوع پيوست که مرگ و مير در سال 1962 به مراتب کمتر از سال 1952 بود.

حوادث نيويورک
نيويورک نيز چندين حادثه آلودگی هوا داشت که هر کدام باعث افزايش ميزان مرگ و مير شدند. که تعدادی از اين حوادث در نوامبر 1953، نوامبر 1962 و تعطيلات شکرگزاری سال 1966 رخ دادند.

[mokhtari]

در کاهش عوارض ناشي از آلودگي هوا
شايد گاه و بي گاه با خود فکر کره باشيد که سرانجامِ زندگي در شهري آلوده مثل تهران با اين همه دود و آلاينده هاي محيطي چه خواهد بود؟ بيماري هاي حاد ريوي، آلرژي هاي مزمن، مشکلات روحي و رواني يا انواع سرطان ها و ... .
زماني بود که روزنامه ها و خبرگزاري ها در سر فصل اخبارشان هواي يک روز را آلوده اعلام مي کردند و اين وقتي بود که تعداد اين روزها، کمتر از روزهاي پاک بود. اما امروز آلودگي هوا به حدي رسيده که اگر خبر " امروز هواي تهران سالم است " را از راديو بشنويم و در روزنامه بخوانيم، خوشحال و بعضاً متعجب مي شويم.
روزمرّگي و سکونت در کلان شهري با ويژگي هاي تهران امروزي، نه فقط عوارض و خطرات آلاينده هاي محيطي، که شايد بسياري ديگر از ناهنجاري ها را براي بسياري از شهروندان در پي داشته باشد، غافل از اين که هر يک از ما در قبال خود ، کودکان، سالمندان و تک تک اعضاي خانواده خويش عهده دار مسئوليت هايي هستيم که حفظ تندرستي، مهم ترين آنهاست.
هرگز با خود انديشيده ايد که چطور از عهده اين مسئوليت بر آييد ؟ چگونه با شيوه اي نه چندان دشوار، تاوان زندگي در آلوده ترين شهر دنيا را بپردازيد؟ چگونه رشدي بهتر براي کودکان و عمري دراز براي خود به ارمغان آوريد، آن هم با خوردن؟ خوردن غذاي مناسب؟
مطالعات نشان داده که مصرف شير تاثيرات مضر آلودگي هوا بر بدن را کاهش مي دهد. " طاهره طالع ماسوله " دانشجوي دکتراي تغذيه دانشگاه کبک کانادا در اين باره مي گويد : در بدن انسان باکترهاي مفيدي وجود دارند که عمل دفع ادرار و مدفوع و مواد آلاينده را تنظيم مي کنند. هر وقت ميزان باکتري هاي مفيد بر اثر ورود سرب و مواد آلاينده به بدن کم شود، عمل دفع هم با مشکل مواجه مي شود و اين مواد در بدن باقي مي مانند. شير به دليل دارا بودن ماده اي فعال به نام " پتوبيوتيک "، سطح اين باکتري هاي مفيد را در روده انسان تعادل مي بخشد.
وي اضافه مي کند : کاهش يا افزايش فلور طبيعي ( باکتري هاي مفيد ) روده به صورت اسهال و يا يبوست بروز مي کند، که درهر دو حالت براي سلامتي بدن مضر است.

چه بخوريم، چگونه بخوريم؟
وقتي مي توانيم با کمي دقت و توجه در انتخاب غذاي مصرفي و موادي که در طي روز تغذيه مي کنيم، تهاجم آلاينده ها را تحت کنترل در آوريم و جان سالم به در بريم، چرا اين کار را نکنيم؟
دکتر نيستاني، خوردن آنتي اکسيدان ها را راهي براي مقابله با عوارض آلودگي هوا مي داند و مي گويد : " اگر غذاي ما از نظر آنتي اکسيدان ها غني باشد، احتمال وقوع استرس هاي اکسيداتيو هم کاهش مي يابد. ويتامين هاي C , E ، کاروتنوئيدها، پلي فنول ها از آنتي اکسيدان هاي مهم هستند. سبزي ها و ميوهاي تازه، منابع غني ويتامين C هستند. حساسيت اين مواد به حرارت ، نور و PH محيط بالاست ؛ مثلاً با افزودن جوش شيرين به غذا، ويتامين موجود در اين مواد غير فعال مي شود. از اين رو بهتر است ميوه ها و سبزيجات را تازه مصرف کنيد.
روغن سويا ، آفتابگردان ، جوانه گندم و ساير روغن هاي گياهي، غني ترين منابع ويتامين E هستند. ويتامين هاي E نسبت به شرايط طبخ مقاومت بيشتري دارند. "
ساير مواد غذايي موثر براي کاهش اثرات مخرب آلودگي هوا بر بدن به شرح زير است.
روي يک از اين مواد موثر است. انواع گوشت و غلات به خصوص غلات سبوس دار منابع سرشار از روي هستند.
مردم ايران از دير باز با مشکل کمبود روي در بدن خود مواجه بودند که يکي از مهم ترين اين عوامل اسيد فيتيک ( فيتات ) موجود در غلات است.
نکته مهمي که در هنگام مصرف غلات بايد در نظر داشته باشيم ، اين است که وقتي از غلات براي تهيه نان استفاده مي کنيم، حتماً مي بايست عمل تخمير خمير نان بدون دخالت جوش شيرين انجام شده باشد.
زيرا بطور طبيعي آنزيمي به نام فيتاز در غلات موجود است که بر اثر عمل تخمير خمير نان فعال مي شود و اسيد فتيک را تجزيه مي کند. اگر تخمير صورت نگيرد، فيتاز فعال نمي شود ، در نتيجه اسيد فيتيک با روي ترکيب شده و فيتات روي را تشکيل مي دهد. در اين صورت روي جذب نمي شود و سيستم ايمني بدن دچار مشکل خواهد شد.
همانطور که اشاره شد شير و لبنيات نيز عوارض ناشي از آلودگي هوا را بر دستگاه گوارش کاهش مي دهند.
وجود ماده اي به نام پکتين در سيب، سرب را به طور کامل از بدن دفع مي کند و هر قدر مصرف سيب در طول روز بيشتر باشد، براي کاهش عوارض آلودگي هوا بهتر است. ساير منابع غني از پکتين عبارتند از : مرکبات مثل پرتقال و ليمو و گريپ فروت - توت فرنگي – هويج و غلات سبوس دار.
کلام آخر اينکه اگر در شهرهاي پر جمعيت و آلوده زندگي مي کنيد، از خوردن مواد غذايي زير براي حفظ تندرستي غفلت نکنيد تا از اين مهلکه جان سالم به در بريد :
1- حداقل روزانه دو ليوان شير
2- حداقل 400 گرم سبزي و ميوه تازه در طي روز
3- غلات سبوس دار
4- حداقل يک سيب در طول روز

[mokhtari]

هوا با کاهش اکسیژن در خون رسانی به چشم، میزان بینایی را کاهش می*دهد.
آلودگی هوا به دلیل افزایش میزان گاز منواکسید کربن سبب تاری دید و بروز سرگیجه می*شود. آلودگی هوا پس از بروز تاری دید و عدم درمان، می*تواند سبب تیره دیدن اجسام و محیط شود، به گونه*ای که معمولا مبتلایان محیط اطراف خود را خاکستری و یا تاریک*تر می*بینند.


قدرت چسبندگی منواکسیدکربن به گلبول*های سرخ ‪ ۲۰۰‬برابر بیشتر از اکسیژن است و شش ساعت زمان می*برد تا از خون خارج شود، اما با اکسیژن خالص ‪ ۳۰‬دقیقه طول می*کشد تا منواکسید کربن از خون خارج شود. ذرات موجود در هوای آلوده همچون سرب نیز با غلظت ‪۶۰‬ میکروگرم در دسی*لیتر پلاسما سبب افزایش ورم مغز می*شود که سردرد، کاهش دید، کم خونی و افسردگی از علائم مسمومیت با آن است. ذرات موجود در هوا با ایجاد تغییرات PH(اسیدیته) محیط چشم را مقداری اسیدی می*کند و سبب ایجاد سوزش، قرمزی و اشک ریزش در افراد می*شود.

این علائم در موتورسواران ‪ ۲۰‬برابر بیشتر از دیگران است. آلودگی هوا در بیمارانی که التهاب سطحی قرنیه دارند و مبتلایان به التهاب لبه پلک، سبب شدت یافتن بیماری*شان می*شود. میلان گفت: آثار آلودگی هوا و بروز علائمی همچون خارش، سوزش، اشک ریزش و قرمزی لبه پلک در اطفال به دلیل حساس بودن چشم*های*شان و در افراد بالای ‪۵۰‬ سال به دلیل ضعف بدن، بیشتر است.
کاهش تردد در مناطق پر ترافیک و آلوده، عدم استفاده از موتورسیکلت برای تردد در شهر و استفاده از عینک*های پوشاننده چشم در کاهش میزان تاثیر گذاری آلودگی هوا بر روی چشم موثر است. افزایش میزان مصرف مایعات، ویتامین*های آنتی*اکسیدان بخصوص ویتامین ‪ C‬و ریزمغذی روی و `فلاوینوئید` که در نارنج، انار و چای سرد به وفور وجود دارد، در کاهش میزان آلودگی هوا بر روی چشم موثر است. با این وجود افراد باید درصورت بروز علائمی همچون قرمزی، اشک ریزش و تاری دید حتما به پزشک مراجعه کنند تا از شدت یافتن بیماری*شان پیشگیری شود. برای درمان این افراد داروهایی همچون قطره*های چشمی ضد التهاب، ضد عفونی*کننده و داروهای رفع مسمومیت اعصاب مغز، تجویز می*شود.

[mokhtari]

تاثير الودگي هوا بر گياهان
گیاهانی که در معرض هوای حاوی دی *اکسید گوگرد هستند، به شدت صدمه می*بینند. ازن و دی*اکسید نیتروژن نیز بر آنها تأثیر می*گذارند. آلودگی هوا ، درختان را ضعیف می*سازد و از مقاومت آنها در مقابل تنشهای طبیعی می*کاهد. افزایش آلودگی ، ابتدا درختان را ضعیف می*سازد و در مقدار مواد مغذی ، اختلال پدید می*آورد و عمل جذب سبزینه*ای کاهش می*یابد. آلودگی هوا باعث بارش بارانهای اسیدی می*شود و جذب مواد مغذی همراه با اسید ، بویژه وقتی که غلظت ازن زیاد باشد، شدیدتر صورت می*گیرد. خطر غیر مستقیم اسید از راه خاک ، بیشتر از اثر مستقیم آن از طریق هواست. زیرا :

• اولا ، رسوبات اسیدی ممکن است سبب نشت و خروج مواد مغذی قابل ملاحظه*ای از داخل خاک شود و یون هیدروژن را جانشین مواد غذایی سازد و pH خاک را اسیدی کند. رشد درختان در چنین خاکی از عدم تعادل مواد مغذی متأثر می*شود و سرانجام ، این وضع منجر به نابودی گیاه می*شود.
• ثانیا ، مقادیر زیاد رسوب اسیدی در خاک ، آلومینیوم را از کانیهای خاک آزاد می*کند. یون آزاد شده* آلومینیوم به ریشه ظریف و نازک درختان آسیب می*رساند و جذب کلسیم و منیزیم متوقف می*شود.
تاثیر بر جنگلها
نابودی درختان فقط در جنگلهایی روی داده که میزان آلودگی هوا در آنها نسبتا بالا بوده است. البته ممکن است، بطور اتفاقی در مناطق دارای آلودگی کمتر نیز بعدها چنین ضایعاتی مشاهده شود. هرگاه ثابت گردد که مقادیر کمتری از رسوبات اسیدی هم می*توانند موجب نشت و خارج شدن مقادیر قابل ملاحظه*ای از مواد مغذی شوند، ضایعاتی مشابه آنچه در کوتاه مدت با مقادیر نسبتا زیاد اسیدی روی داده، ممکن است در بلند مدت با مقادیر کمتری اسید هم ، اتفاق بیفتد.


بنابراین ، موضوع و مشکل نابودی جنگلهای ایالت متحده *امریکا ، همچون جنگلهای آلمان ، دیر یا زود بطور کاملا جدی ، مطرح خواهد شد. گروهی از پژوهشگران آزمایشگاه جنگلهای ملی بلوط که در این نواحی کیفیت شیمیایی خاک را بررسی کرده*اند، به *این نتیجه رسیده*اند که 41 درصد خاکهای بخش شرقی ایالات متحده ، مستعد از دست دادن مواد مغذی (نیتروژن ، فسفر و پتاسیم) می*باشد. در نتیجه جنگلهای این منطقه دیر یا زود در معرض ضایعات قرار خواهند گرفت.

[mokhtari]

تاثير الودگي هوا بر غلات
مقدار خسارات اقتصادی که آلودگی هوا به تولید غلات وارد ساخته *است، طی برنامه کار شبکه *ارزیابی افت غلات سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (NCLAN) اندازه گیری و برآورد شده *است. طبق این تحقیقات ، کاهش مقدار ازن به میزان 50 درصد موجب افزایش حاصلخیزی چهار نوع غله *اصلی (سویا ، ذرت ، گندم و بادام زمینی) می*شود. از این حاصلخیزی ، درآمدی به مبلغ 5 میلیون دلار بدست می*آید. روی هم رفته برآورده شده *است که *ازن حاصله *از سوزاندن مواد نفتی 5 تا 10 درصد از تولید غلات می*کاهد. اثر ازن حاصل از آلودگی هوا روی گیاهان به صورت زرد شدن برگ و فساد بافتها و کم شدن رشد گیاه و کاهش کیفیت محصول و حساسیت بیشتر گیاه در برابر تنشهای طبیعی ظاهر می*گردد.
آمار آسیب *دیدگی غلات
برعکس حالت نابودی جنگلها که *از دیر زمان در نقاط گوناگون و جداگانه *اتفاق می*افتاد، کاهش بازدهی غلات مسری به نظر می*رسد. در تجزیه و تحلیلهای اقتصادی ، افت سالانه محصول غلات در ایالات متحده *امریکا بیش از 100 میلیون دلار برآورد شده *است. این مقدار قابل ملاحظه ، در واقع می*تواند اعلام خطر جهانی تلقی شود. در این تحقیقات آمده *است: تا این تاریخ نیز ، آلودگی هوا از جنگلها و غلات آمریکا ، تاوان سنگینی گرفته و خسارات آن هنوز رو به *افزایش است. اگر رهاسازی گازهای آلوده کننده *از سطح زمین به هوا مهار نشود، در شرایط فعلی و با مقررات جاری ، تصور می*رود مقدار غلظت اکسید نیتروژن حاصله *از کار تأسیسات تولید نیرو ، برق حرارتی و بخاری تا سال 2030 میلادی دو برابر می*گردد.

[mokhtari]

تاثير الودگي هوا بر انسان
انسان وقتی در معرض هوایی باشد که در آن ، مقادیر قابل توجهی دی *اکسید گوگرد وجود د اشته باشد، مبتلا به بیماریهای تنفسی می*گردد و زمانی که در معرض دمای زیادی واقع شود، بینایی*اش تاحت تأثیر قرار می*گیرد. میزان مرگ و میر کسانی که در معرض هوای آلوده به دی* اکسید گوگرد بوده و به بیماریهای قلبی یا ریوی دچار شده*اند، روز به روز افزایش می*یابد. در نتیجه *احتراق ناقص سوخت در موتورهای بنزینی ، کارخانه*ها و غیره ، مونواکسید کربن (CO) در هوا منتشر می*شود. وقتی هوای حاوی گاز CO را استنشاق کنیم ، گاز CO با هموگلوبین خون ترکیب شده و جلو بافت گلبول*ساز را می*گیرد.

بر اساس پژوهشهای انجام شده ، وقتی سطح اشباع هموگلوبین کربنی خون در حدود 20 % باشد، به قلب صدمه زده و به بافت خون*گیر زیان می*رساند. وقتی مقدار ماده یاد شده 10% باشد، سردرد عارض می*شود. وقتی سطح دی*اکسید نیتروژن موجود در هوا ، بالاتر از حد قابل قبول باشد، بیماریهای تنفسی در میان کودکان شایع می*شود. هنگامی *که *اکسیژن هوا بیش از 500 میلی گرم در متر مکعب و واکنش فوتو شیمیایی نیز در حد بالایی باشد، انسان دچار تنگی نفس می*گردد. جاری شدن آب از گلو یا چشمها از جمله مشکلات اساسی دیگری است که در چنین شرایطی مشاهده شده *است. بطور کلی آلودگی هوا باعث کاهش میزان بینایی می*گردد.

[محمد عباسي]

جهانی نشان می*دهد که سالانه حدود ‪۴/۵‬میلیون نفر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست
صنعت مدرن امروز با تولید گازها و ذرات آلوده معلق در هوا فضایی برای نفس کشیدن باقی نمی*گذارد و استشمام هوای پاک را که همواره مایه شادمانی زندگی بشر بوده، به آرزویی دست نیافتنی تبدیل می*کند.
آلودگی هوا همواره در شرایط بحرانی منجر به مرگ و میر انسانها شده است. محاسبات انجام شده نشان می*دهد با توجه به جمعیت تهران، در شرایط بحران آلودگی هوا احتمال مرگ و میر سالانه پنج هزار نفر وجود دارد.
مشکل آلودگی هوای کلان شهرها عمدتا ناشی از حرکت وسایل نقلیه و کارخانجات صنعتی است که اینها از آلاینده*های ناشی از فعالیتهای انسانها به شمار می*روند.
دکتر “منصور غیاث*الدین”، متخصص بهداشت هوا و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می*گوید براساس تحقیقات انجام شده، شمار زیادی از پرندگان با افزایش آلودگی هوا، تهران را ترک کرده*اند و پرندگان مهاجر به ویژه گنجشک*های مهاجر دیگر وارد تهران نمی*شوند.
وی افزود براساس بررسی*های انجام شده از گونه*های کم*نظیر دامنه*های البرز همچون عقاب طلایی و هما سالهاست که نمونه*ای در تهران دیده نشده است.
این متخصص در بهداشت هوا می*گوید، آلودگی هوا و سروصدا، دو عامل اصلی برای کاهش پرندگان بومی در تهران است که این روند با افزایش غلظت آلاینده*های هوا تشدید می*شود.
وی گفت: با توجه به وضعیت آلودگی*هوا در تهران و همچنین روند ساختمان سازی و شکل ساختمان*های جدید، این امر موجب شده است تا پرندگان حتی محل مناسبی برای تولید مثل و لانه*گذاری درتهران نداشته باشند و در نتیجه جای دیگری را با هوای پاکتر و سروصدای کمتر برای زندگی انتخاب کنند.

[محمد عباسي]

چگونه از طبیعت حمایت کنیم؟
حفظ پارکها
یکی از طرق نجات انواع موجودات و مسکن طبیعی آنها عبارت است از ایجاد حفاظتگاهها یا پارکها ، اولین قانون در بسیاری از پارکها به حمایت و نگهداری مربوط می*شود. برای احیا زنجیره حیاتی که شامل حیوانات شکاری و طعمه*ها می*شود، بسیاری از انواع موجودات کمیاب باید دوباره وارد شوند. گاهی اوقات لازم است که انسان به بعضی از انواع موجودات مزاحم نظم دهد و بالاخره نباید فراموش کرد که محیط طبیعی غالبا نیاز به نگهداری دارد.

[محمد عباسي]

آلودگي هاي صوتي را جدي بگيريد

پيرامون ما انواع و اقسام صدا ها بگوش مي رسد و اين ميتواند عوارض مربوط به خودش را به دنبال داشته باشد. يک تمرين اطفا» حريق مي تواند باعث ترشح بيش از حد آدرنالين و افزايش فشار خون گردد. صداي آلارم يک ساعت توجه ما را به خود جلب مي کند. زنگ زدن موبايل در سالن سينما ميتواند باعث بروز شرمساري و يا عصبانيت گردد. اين صداهاي ناگهاني خشم آور هستند ولي لزوما موجب آلودگي نمي شوند. آلودگي صوتي تعريفي متفاوت دارد و مي تواند اصوات پراکنده ناخواسته و غيرمنتظره را شامل گردد، اما عموما يک نمونه برداري از صداهاي زمينه اي مي باشد. ممکن است ما به آنها عادت کرده باشيم چون همه روزه در حال شنيدنشان هستيم اما اين نتايج منفي به دنبال خواهد داشت.

[محمد عباسي]

کنترل آلودگی هوا

اتمسفر مانند نهر یا رودخانه دارای فرآیندهای طبیعی است که در تمیز کردن آن نقش دارند. بدون چنین فرآیندهایی تروپوسفر سریعا به محیطی نامناسب برای زیست بشر تبدیل خواهد شد. پراکندگی، ته*نشینی گرانشی، لخته سازی، جذب (همراه با شستشو و واشویی) ، شستشو توسط باران و جذب سطحی از جمله مهمترین مکانیسمهای طبیعی آلاینده*ها در اتمسفر به شمار می*روند.

[محمد عباسي]

دستیابی به کنترل آلاینده ها

برای دستیابی به کنترل آلاینده*های گازی و ذرات دامنه*ای گسترده ، دو راه وجود دارد:

1. کاهش غلظت آلاینده در اتمسفر

2. کنترل آلاینده*ها در منبع تولید آنها

رقیق سازی

رقیق ساختن در اتمسفر با استفاده از دودکشهای بلند امکانپذیر است. دودکشهای بلند می*توانند در لایه وارونگی نفوذ کرده ، آلاینده*ها را به گونه*ای پراکنده سازند که غلظت آلاینده*ها در سطح زمین تا مقدار زیادی کاهش یابد. رقیق سازی در بهترین حالت خود عبارتست از یک وسیله کوتاه مدت به منظور کنترل آلودگی و در بدترین حالت خود وسیله*ای است برای انتقال آثار ناخواسته آلاینده*ها به مناطق دور دست.

[محمد عباسي]

کنترل در منبع مولد آلاینده ها

به منظور کنترل آلودگی هوا در دامنه*های بسیار وسیع تا نقاط دوردست ، کنترل این مواد در منبع تولیدشان مطلوبتر و موثرتر از رقیق سازی است. در وهله اول چنین به نظر می*رسد که اولین و موثرترین روش جلوگیری از تولید آلاینده*ها باشد در مورد آلاینده*های تولید شده در اثر فرآیندهای احتراقی ، جایگزین کردن یک منبع انرژی می*تواند از تولید آلاینده*ها جلوگیری کند. روشهای باقیمانده برای کنترل آلاینده*ها در منبع می*تواند موجب کاهش انتشار آلاینده*ها شود، اما نمی*تواند سبب حذف کامل موجود به عنوان مثال اتومبیلی که دارای یک فیلتر کثیف هوا ، به یک سیستم نامناسب برای تهویه موتور ، عملکرد نادرست تنظیم دور موتور و ... نسبت به اتومبیلی که با بهترین بازده کار می*کند، آلاینده*های بیشتری را از خود منتشر می*سازد.

تغییر فرآیند مورد استفاده همچنان روش دیگر برای کنترل انتشار آلاینده*ها در منبع تولیدشان بکار می*رود. به عنوان مثال جایگزین کردن کوره*های باز با کوره*های اکسیژنی کنترل شده یا کوره*های الکتریکی و یکی دیگر از روشهایی که در کنترل آلاینده*های هوا در منبع تولید آنها دارای وسیعترین کاربرد است، عبارت است از نصب تجهیزات کنترلی طراحی شده بر طبق برخی از اصول اساسی که توسط آنها مکانیسمهای طبیعی حذف آلایندهها عمل می*کنند.

[محمد عباسي]

هيچ موجودي در كره زمين به اندازه انسان به محيط*زيست لطمه نمي*زند





انواع فعاليت*هاي اقتصادي، توليد انواع كاغذ، *پلاستيك، قوطي*هاي فلزي با ميلياردها دلار هزينه در سال، انتقال پساب*هاي صنعتي به رودخانه*ها، درياها، توليد آلايندگي ناشي از حركت خودروها، دفع نادرست ضايعات مصرفي خانگي و... سرمنشأ آلودگي*هاي زيست*محيطي به دست انسان است.

اين درحالي است كه با سرمايه*گذاري مناسب درجهت بازيافت اين زباله*ها نه تنها مي*توان از خسارت*هاي بيشتر به محيط*زيست و آلوده*سازي* آن جلوگيري كرد، بلكه مي توان ميزان نياز انسان به مواد اوليه چوب و الوار جنگل، منابع طبيعي و معدني را كاهش داد.

بازيافت يعني بازگشتن مجدد بخش مهمي از ثروت*هاي دورريخته شده به چرخه توليد و مصرف آن به*طوري كه نه*تنها از هدررفتن منابع و ثروت*هاي ملي جلوگيري شود بلكه از حجم زباله*هاي شهري با جداسازي زباله*هاي قابل بازيافت به مقدار قابل*ملاحظه*اي كاسته شود.

به*طوركلي مي*توان بازيافت مواد را به 3 دسته تقسيم كرد. دسته اول: بازيافت موادي است كه فقط با شستشو، ضد*عفوني و رعايت مسائل بهداشتي قابل استفاده مجدد هستند مانند بطري*ها و شيشه*هاي سالم؛

دسته دوم: بازيافت موادي كه پس از طي فرايندهايي به مواد جديدي تبديل مي*شوند مانند شيشه خرده، فلزات، مواد پلاستيكي و كاغذ؛

دسته سوم: بازيافت موادي مثل تبديل مواد زائد فسادپذير به كود كمپوست يا بازيافت انرژي و توليد گاز متان پس از تجزيه بي*هوازي*ها كه از مواد زائد فسادپذير است.

از آنجا كه تجمع و تلنبار زائدات خشك روي هم ضمن اشغال فضاها، منظره ناخوشايندي را ايجاد مي*كند، موجبات تجمع حشرات، تخم*ريزي سوسك*ها و ساير ناقلان بيماري*زاست، علاوه براين بوي مشمئزكننده زباله*ها نيز بر ضرورت دفع مناسب زباله*ها مي*افزايد؛ دفعي كه از جنبه*هاي *اقتصادي، بهداشتي، تامين سلامت جامعه و اشتغال*زايي نيز قابل*قبول و دفاع باشد.

لازم به ذكر است از آنجا كه برخي مواد مانند پلاستيك، لاستيك و... قابليت تجزيه و برگشت به چرخه طبيعت را ندارند ضروري به*نظر مي*رسد كه به*گونه*اي ديگر دفع شوند كه گزينه مناسب براي اين كار بازيافت و استفاده مجدد و توليد مواد جديد است، اما نگاه زيست*محيطي به مسئله بازيافت اين نكته را خاطرنشان مي*كند كه با بازيافت،به حفظ محيط*زيست وهمچنين حفظ ظاهر زيبا و طبيعي اطرافمان كمك كرده*ايم و فضاي*هاي مناسب و مفيد شهري را صرف تلنبار، تجمع و دفن زائدات نمي*كنيم، حس خلاقيت كودكان و افراد جامعه را در استفاده مجدد مواد فعال پويا مي*كنيم و مي*توانيم با كاهش قطع درختان كه صرف توليد كاغذ مي*شوند به مساحت فضاي سبز و افزايش هواي پاك شهرمان كمك كنيم.

كشورهاي پيشرفته صنعتي با سرمايه*گذاري مناسب براي بازيافت انواع زباله، *آموزش همگاني براي جداسازي زباله*ها از مبدا و منازل، ادارات، مدارس، توليدي*ها، مراكز صنعتي، خدماتي و... قادر شده*اند كه از زباله*هاي جمع*آوري شده براي توليدات جديد استفاده كنند و ضمن جلوگيري از برداشت بي*رويه از منابع طبيعي و دفن زباله*ها درواقع اقدام به سرمايه*گذاري*هاي داراي بازده اقتصادي كوتاه و بلندمدت نمايند.

تشويق و ترغيب مردم به جداسازي انواع پسماند*ها مثل شيشه، كاغذ، مواد پلاستيكي و فلزي از ساير زباله*ها در دستور كار مديريت شهري كلانشهرهاي دنيا ازجمله تهران قرارگرفته است.

در اين ميان مديران كلانشهرها با آگاهي از تاثيرات آموزش، به*دنبال افزايش سطح اطلاعات و آگاهي افراد درباره بازيافت هستند و همكاري مردم را در طرح تفكيك از مبدأ طلب مي*كنند.

[محمد عباسي]

اثرات زیست محیطی و منابع انرژی

اوایل انقلاب صنعتی محیط زیست بعنوان یك زباله دانی بزرگ برای انواع آلودگی و مواد زائد بشمار می آمد اما كشورهای صنعتی خیلی زود دریافتند كه آلودگی صنعتی و مواد زائد انسانی سیستم اكولوژیكی محلی را آلوده می*سازد . لذا تلاشهای زیادی صورت گرفت تا اثرات زیست محیطی محلی را با انتقال مواد آلاینده به نقاط دورتر مهار كنند .
بعدها متوجه شدند كه این راه حل هم اصولی نیست . هم اكنون جهانیان پذیرفته اند كه سوزاندن سوختهای فسیلی اثرات شدیدی بر گرم شدن آب و هوا دارد . شیوه جدیدی از تفكر مورد نیاز است كه بواسطه آن هر كشوری در جهان مسئولیتی در قبال محیط جهانی خود داشته باشد و در عین حال به كشورهای ضعیف نیز اجازه داده شود كه زندگی خود را بهبود بخشند.

[محمد عباسي]

اتمسفر كره زمین،پرتوهای مرئی خورشید را كه دارای طول موج كوتاه می باشنداز خود عبور می دهد.قسمت عمده انرژی تابشی خورشید جذب سطح زمین می شود و سپس بصورت امواج گرمائی با طول موج بلند منتشر می گردد.اتمسفر بعلت اثر تركیبی گازهای گلخانه ای نسبت به امواج گرمائی منتشر شده از زمین نفوذ ناپذیر است وقسمت عمده این پرتو ها را جذب می نمایدو این امر موجب گرم شدن اتمسفر می گردد.بدین ترتیب امواج گرمائی دوباره بسوی زمین منعكس می شود.پدیده مذكور به اثر گلخانه ای موسوم است.یعنی به همان صورت كه در یك گلخانه شیشه ها از خروج انرژی حرارتی جلوگیری می نمایند،گازهای گلخانه ای نیز نقشی تقریبا مشابه بر عهده دارند.

قبل از انقلاب صنعتی غلظت دی اكسید كربن در فضا حدود ppm۲۷۵یا ۲۷۵/۰ درصد بود اما در اثر استفاده از سوختهای فسیلی بویژه زغال سنگ و اخیرا" نفت و گاز ، و متعاقب آن جنگل زدائی در خیلی از مناطق دنیا ،مقدار دی اكسید كربن به ۳۷۰ppm افزایش یافت .

[محمد عباسي]

جنگل زدائی

در كشورهای در حال توسعه سالانه جنگل های بسیار زیادی جهت استفاده از چوبهای جنگلی از بین می روند این كشورها مسئول انتشار یك پنجم دی اكسید كربن می باشند . درختان و خاك، دی اكسید كربن را از جو جذب می كنند. هرچقدر تعداد درختان كمتر شود به همان نسبت جذب دی اكسید كربن كاهش می یابد .این درختان معمولا" جهت آماده سازی زمین برای دامداران و كشاورزی و یا بعنوان مواد اولیه تولید كاغذ و صنعت ابریشم مصنوعی ، قطع می شوند .
در آفریقا سالانه۳۰۰ میلیون تن هیزم سوزانده می شود كه منجر به از بین رفتن ۲۰۰ میلیون هكتار جنگل می*گردد . جنگل زدایی منجر به فرسایش خاك ، كاهش تعداد حیوانات و تغییرات آب و هوای محلی (بومی) و از طرف دیگر باعث افزایش میزان انتشار CO۲ در دنیا می شود .

امروزه بیشترین جنگل زدائی، در كشورهای در حال توسعه اتفاق می افتد . كشورهای پیشرفته ضروری است اقداماتی در حمایت از این كشورها صورت دهند تا بتوانند به شیوه پایدارتر جنگل هایشان را مدیریت نمایند.

[محمد عباسي]

● منابع CO۲ دست ساخته بشر

كلیه سوختهای فسیلی بویژه زغال سنگ باعث نشر CO۲ می*گردند. هر Kwh الكتریسیته تولیدی با استفاده از زغال*سنگ، باعث انتشار تقریبا" ۱kg دی اكسید كربن می*شود. در حالیكه یك نیروگاه با سوخت گاز، حدود۰/۴۵ kg دی اكسید كربن تولید می كند .
نیروگاه هسته ای و سوختهای تجدید پذیر به نسبت سوختهای فسیلی مورد استفاده در ساختمانها و نیروگاهها و استخراج سوخت اورانیم مقدار كمتری (حدود kg ۰/۰۲) دی اكسید كربن تولید می كنند . در سالهای اخیر توجه زیادی به حذف دی اكسید كربن از نیروگاههای برقی كه از سوخت زغال سنگ و یا گاز استفاده می كنند شده است . یك پروژه نیمه صنعتی در میدان گازی غرب ،Sleipner در سواحل نروژ به اجرا درآمده است .در این پروژه دی اكسید كربن قبل از ارسال به كارخانه ها و منازل جدا می شود و به جای رهاسازی در جو به آب نمك بستر دریا تزریق می گردد .
بصورت نظری ، دی اكسید كربن را می*توان از دودكش نیروگاهها جمع آوری كرده و به محل مناسبی منتقل نمود همچنین در حوزه های نفتی یا گازی غیرقابل استفاده ، در لایه های زیرین دریا و یا مستقیما" در اعماق اقیانوس تزریق شود . اگرچه این فرآیند به صورت فنی قابل اجرا به نظر می رسد اما به شكل عملی بسیار گران قیمت است.همچنین اطمینان از عدم خروج CO۲ از مخازن جهت جلوگیری از صدمات محیطی غیرقابل جبران بسیار مهم است .

[محمد عباسي]

باران اسیدی
نیروگاههای با سوخت زغال سنگ ، وسائط نقلیه و بعضی صنایع خاص گازهای اسیدی منتشر می كنند كه مهمترین آنها دی اكسید سولفور است . همچنین احتراق در درجه حرارت های بالا باعث تولید اكسیدهای نیتروژن می گردد . دی اكسید سولفور ضمن حل شدن با آب باران و واكنش با هوا تشكیل اسید سولفوریك می دهد . بطور مشابه اكسیدهای نیتروژن ، اسید نیتریك بوجود می آورند . این اسیدها برای گیاهان و حیوانات مضر هستند و باعث اسیدی شدن دریاچه ها می شود . همچنین آلومینیوم و دیگر فلزات سمی موجود در خاك توسط باران حل شده و به دریاها و دریاچه ها راه می یابند كه این خود باعث به خطر انداختن حیات آبها می*گردد .

از همین رو بیشتر كشورهای اروپایی مصرف زغال سنگ را كاهش داده اند و به جای آن از گاز و نیروی هسته ای استفاده می كنند .

[محمد عباسي]

اثرات دیگر سوزاندن سوخت*های فسیلی و چوب

نیروگاههای بزرگ سالانه مقادیر زیادی سوخت زغال سنگ مصرف می كنند. حدود ۴۰۰۰ تن ذرات خاكستر دارای مواد نامطلوب شامل كادمیم ، جیوه ، ارسنیك و اورانیم (بعلاوه ۱۰ میلیون تن CO۲ و ۲۰۰۰۰۰ تن گاز تركیب شده با باران اسیدی) تولید می كنند .
استفاده از زغال سنگ و چوب برای مصارف داخلی در بسیاری از نقاط دنیا همچنان اهمیت دارد . ذرات دودی كه*تولید می*شود به میزان بسیار زیادی برسلامتی مردمی كه آن هوا را تنفس می كنند اثر منفی می گذارد .
در سال ۱۹۵۲ آخرین مه- دود عظیم لندن نزدیك به ۴۰۰۰ نفر از مردم را (در فاصله زمانی هر دو هفته یكبار ) از بین برد . و به دنبال آن در سال ۱۹۵۶ قانون هوای پاك به تصویب رسید كه منجر به استفاده وسیع از سوختهای بدون دود در پایتخت شد اما حتی تا دهه ۱۹۹۰ هم مه - دود همچنان اتفاق می افتاد و جان بسیاری از مردم را می گرفت. امروزه بسیاری از كشورها به شكل مشابه با این مشكلات مواجه هستند. در سال ۱۹۹۷ تخمین زده شد كه حداقل ¼ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا فوت كردند و احتمالا" هر ساله ۶ میلیون نفر هم مبتلا به این معضل می گردند كه بسیاری از این مشكلات به علت آلودگی در فضاهای بسته می باشد. كوشش*های زیادی جهت بهبود كیفیت هوا در شهرهای بزرگی همچون تهران، پكن ،*بانكوك و مكزیكوسیتی در حال انجام است .

[محمد عباسي]

تجدیدپذیرها

در سالهای اخیر بحث های زیست محیطی زیادی در ارتباط با منابع تجدیدپذیر صورت گرفته است . منابعی كه قابل دسترس هستند و در عین حال تأثیرات زیست محیطی از قبیل باران اسیدی، تغییر آب و هوا و یا محدودیت سوخت ندارند. بعلاوه اگرچه گاهی اوقات منابع انرژی تجدیدپذیر تحت عنوان دوستدار محیط زیست نامیده می شوند اما اثرات سوء زیست محیطی نیز دارند. برای مثال جزر و مد به عنوان یك منبع انرژی می تواند به زندگی رودخانه صدمه بزند و باعث تجمع گل و لای شود. از طرف دیگر تفاوت بین جزر و مدهای كم و زیاد نزدیك سواحل اثرات مخربی بر پرندگان تخمگذار می گذارد .
در كشورهای گرمسیر، دریاچه هایی كه برای تولید برق مورد استفاده قرار می گیرند محل مناسبی برای رشد انواع انگل های بیماری زا می باشد . انرژی بادی با همه جذابیت و فوایدش اما بی خطر هم نیست.توربین های بادی مجاور ساحل پرسروصدا بوده و باعث اختلال گیرنده های تلویزیونی می گردد . بعلاوه زندگی پرندگان را به مخاطره می اندازند.یكی دیگر از منابع تجدید پذیر، انرژی هسته ای است كه به عنوان یكی از منابع جدید انرژی دردنیا مطرح می باشد.

[محمد عباسي]

▪ ذرات هوای آلوده خاص:

درسالهای اخیر مطالعات بسیاری در زمینه اثرات هوای آلوده بر سلامت انسانها در شهرهای کشورهای توسعه یافته انجام شده است. این مطالعات در ارتباط مشاهده شده بین تغییرات حاصله در سطوح ذرات معلق در هوا و تغییرات به دست آمده در میزان مرگ و میر، استمرار قابل توجهی را نشان می دهد. امید می*رود مطالعات آینده، تفاوتهای هوای محیط بسته و هوای محیط باز را روشن کند و در کشورهای در حال توسعه نیز تعمیم یابد.


- مرگ و میر برآورده شده حدود ۳-۷/۲ میلیون نفر ناشی از آلودگی هوا دربرگیرنده آمار قابل توجه حدود ۶% از ۵۰ میلیون مرگ و میر جهانی در طول سال است. به عبارت دیگر رقم تخمینی سالیانه مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا بین ۶- ۴/۱ میلیون نفر است. بسیاری از این مرگ ومیرها ناشی از عفونت حاد تنفسی (ARL) در کودکان میباشد. بیماری های قلبی عروقی، سرطان ریه و بیماری های حاد تنفسی در بزرگسالان نیز در این گونه مرگ و میرها دخالت دارند.

- استعمال دخانیات بطور عمده*ای علت عمده تهدید سلامت انسانها به شمار می*آید و دامنه نگرانیها درباره افراد غیر فعال نیز در حال افزایش است.(مثلاً قرار گرفتن افراد در محیطی که سیگار دود میشود) ETS بخشی از دود سیگار است که در هوای محیط اطراف پخش شده و بطور مستقیم (دود پخش شـده در یـک سطح ازهوا) ویا توسط بازدم فرد سیگاری و از حلق وی خارج میشود. بیش از ۴۰۰۰ جزء در دود سیگار شناسایی شده*اند که بسیاری از آنها سرطان زا میباشند و بسیاری از انواع آنها نیز سمی تلقی میگردند. برخی از این مواد که از نقطه نظر سلامت حائز اهمیت هستند شامل SMP ،CO، نیکوتین، نیتروآمینز، بنزن، فرمالدئیدها و بنزو [a] پرین است.

[محمد عباسي]

احتمال خطرات مواد زائد جامد بر سلامت

مواد زائد به طور مستقیم یا غیر مستقیم و در چندین مرحله از چرخه زباله، در تماس با انسان قرار دارند. بنابراین گروههای در معرض خطر وسیع و متعدد بوده و شامل گروههای ذیل میباشند:


۱) جمعیت مناطقی که تحت پوشش جمع آوری و دفع بهداشتی زباله نیستند مخصوصاً کودکان زیر ۶ سال.

۲) كارگرانی که با زباله ها سرو کار دارند.

۳) کارگران شاغل در تاسیسات و محل هایی که مواد سمی و عفونی در آنها تولید میشود.

۴) افرادی که در حوالی تاسیسات دفع مواد زائد جامد زندگی میکنند.


- جمعیتی که آب شرب آنها به علت تخلیه زباله ها یا نشت شیرابه ها در محل دفن زباله آلوده شده است.

علاوه برمواردی که در بالا ذکر شد تخلیه زباله های خطرناک صنعتی که با زباله های خانگی مخلوط میگردند مردم را در معرض خطرات ناشی از مواد شیمیایی وسمی قرار میدهد.
تخلیه مستقیم مواد زائد جامد تصفیه نشده در رودخانه ها، دریاچه ها و یا دریاها میتواند منجر به انباشته شدن مواد سمی در چرخه غذایی حیوانات و انسان به دلیل جذب آنها به وسیله گیاهان و حیوانات شود. بطور حتم افرادی که با مواد زائد سروکار دارند سلامتشان به مخاطره میافتد که این امر به طور بالقوه منجر به بروز بیماری های عفونی و مزمن و حوادث مختلف میشود.
دفع و تخلیه زباله های بیمارستانی توجه خاصی را می*طلبد زیرا عدم رعایت موارد ضروری در این خصوص، به طور عمده سلامت افراد را به خطر میاندازد و بهترین مستند این موضوع ابتلا به عفونتهای ویروسی نظیر هپاتیت ها B و C از طریق جراحتهای ناشی از سوزنها و سرنگ مصرف شده و دور ریخته شده میباشد. اغلب اوقات، زباله های عفونی بیمارستانها و سایر مراکز بهداشتی ـ درمانی، آزمایشگاههای پزشکی و مراکز تحقیقاتی و مراکز درمانی کوچک پراکنده، به همراه زباله های معمولی تخلیه و دفع میشوند. مردمی که در معرض بیشترین میزان خطر هستند عبارتند از : افرادی که در مراکز بهداشتی درمانی کار میکنند، کسانی که با زباله ها سرو کار دارند و اشخاصی که مسئولیت حفظ و اداره امور مربوط به خدمات بیمارستان را عهده*دار می*باشند.

[محمد عباسي]

● خطرات احتمالی بهداشتی ناشی از دفع نامناسب فضولات انسانی

فضولات انسانی شامل ادرار و مدفوع میباشد. ادرار نسبتاً ماده بی خطری است مگر اینکه با شیوع " شیستو زومیازیس" که در کشورهای گرمسیری اتفاق می افتد در ارتباط باشد. اما مدفوع انسان در هر کجا که باشد و به دلیل وجود عامل میکروبی در آن سلامت انسان را به خطر می اندازد. میکروبها از طریق آلوده کردن آب آشامیدنی و مواد غذایی از طریق دستهای آلوده و به صورت عفونتهای کرم هلینینتیک مستقیماً از طریق پوست وارد بدن انسان میشوند. جذب میکروبهای مدفوعی ممکن است موجب بیماری اسهالی وبا، عفونتهای روده ای و یا تیفویید شود. اگر یک میکروب خطرناک مانند vibno chloreae به دلیل فقدان بهسازی مناسب منابع آب غیربهداشتی و مواد غذایی ناسالم در جامعه*ای زمینه ورود پیدا نماید،ممکن است اپیدمی به وقوع بپیوندد چنانکه سال گذشته در برخی از استانهای کشور، بیماری وبا شیوع یافت.

[محمد عباسي]

قانون کنترل آلودگی هوا
این قانون درایالات متحده امریکابه نامقانون کنترل آلودگی هوا (قانون عمومی 159_84) به تصویب رسید. اما این مصوبه تنها موجب به تصویب رسیدن یک قانون مؤثرترگردید. این قانون یکبار در سال 1960 و بار دیگر در سال 1962 بازنگری شد و بهقانون هوای تمیز سال 1963 (قانون عمومی 206_88) که برنامه*های ناحیه*ای محلیو ایالتی را برای کنترل هوا تشویق می*کرد و در عین حال حق مداخله را برای دولتفدرال در صورت به خطر افتادن سلامت و رفاه اهالی ایالت در اثر آلودگی ناشی ازایالات دیگر محفوظ نگه می*داشت، الحاق گردید.

این قانون معیارهایی برایکیفیت هوا وضع کرد که بر اساس آنها ، استانداردهای کیفیت هوا و گازهای متصاعد شدهدر دهه 1960 میلادی پی*ریزی شد.

[محمد عباسي]

آلودگی هوا و راه های مقابله با آن
ا


کارشناسان و مجامع زیست محیطی در عرصه های جهانی به این نتیجه رسیده اند که در پیش گرفتن راه های موثر حمایت از محیط زیست و منابع طبیعی امری اجتناب ناپذیر و حیاتی است. رمز و کلید اصلی موفقیت در تثبیت اقلیم زمین ، کاهش مصرف سوخت های فسیلی است.

باتوجه به بحران هایی که در طی سده گذشته از طریق انتشار مواد آلوده کننده در محیط زیست بوجود آمده، مبارزه برای داشتن هوای تمیزتر در چند دهه اخیر همه گیر شده است و این مبارزه بصورت یک واقعیت بین المللی ظاهر گردیده، زیرا هوا مرزهای بین المللی را به رسمیت نمی شناسد و هیچ کس در مقابل تهاجم هوای آلوده ایمن نیست. در شرایط کنونی مساله اصلی به شهرهای عمده و پرجمعیت و مناطق شهری مربوط می شود.

کارشناسان و مجامع زیست محیطی در عرصه های جهانی به این نتیجه رسیده اند که در پیش گرفتن راه های موثر حمایت از محیط زیست و منابع طبیعی امری اجتناب ناپذیر و حیاتی است. رمز و کلید اصلی موفقیت در تثبیت اقلیم زمین ، کاهش مصرف سوخت های فسیلی است.

[محمد عباسي]

راه های مقابله با آلودگی هوا:
▪ از موثرترین راهکارهای کاهش آلودگی، کاهش آلودگی از مبدا است: ساخت و طراحی وسایل نقلیه موتوری که از حداقل سوخت استفاده کنند، چنانچه در کشور های پیشرفته این امر تحقق یافته و در صدد موفقیت های بیشتری نیز هستند. همانطور که می دانیم وسایل نقلیه موتوری در ایران نسبت به دیگر کشور ها از بالاترین مصرف سوخت برخوردار هستند.

▪ تبدیل سوخت خودروها به CNG در مقابل بنزین و نیز کاهش واردات بنزین .

▪ ارایه برنامه های آموزشی در رابطه با کاهش مصرف سوخت از طرق مختلف مانند آموزش تعمیر و نگهداری خودروها، الگوهای رانندگی و عوامل موثر بر میزان مصرف سوخت خودرو.

▪ استفاده از رسانه ها ی همگانی (رادیو، تلویزیون، مطبوعات و… ) و فعالیت های سازمان یافته برای آموزش و افزایش دانش در باره ی تهدیدهای آلوده کننده های هوا وایجاد آگاهی از اجرای قوانین برضد تمامی آلوده کننده ها بسیار مهم و ضروری است. این رسانه ها یکی از اولین ابزارهای ما برای ایجاد تغییر به شمار می آیند.

▪ به کودکانمان از همان سنین کودکی آموزش دهیم که استفاده از وسایط نقلیه همگانی ، دوچرخه یا پیاده طی کردن

▪ مسافت های کوتاه به سلامت هوا کمک می کند؛

▪ خارج کردن صنایع آلاینده از محدوده شهری؛

▪ از رده خارج کردن خودروهای قدیمی و فرسوده با حفظ حقوق صاحبان آن ها.

▪ استفاده از انرژی های تجدید پذیر که هم اکنون در نقاط مختلف دنیا از آن ها استفاده می شود از جمله انرژی خورشید ،باد، انرژی گرمایی اقیانوس ها ،انرژی امواج آب و انرژیجذر و مد اقیانوس ها ، بیوگاز (سوخت حاصل از تجزیه میکروبی ماده آلی در غیاب اکسیژن _ بیوگاز سوختی پاکیزه است که می شود از آن برایپخت و پز ،گرم کردن فضا و آب، روشنایی و حتی فراهم آوردن توان مکانیکی در ماشین آلات کشاورزی و …)

▪ درختان و گیاهان ریه زمین هستند و یک ضرورت اساسی برای بهداشت زیستی این سیاره. هرچند انسان هوا را از دی اکسید کربن پر می کند و لایه ی اوزون را با مواد شیمیایی ساخته خود نابود می کند، درختان سیستمی قوی برای تعدیل این تاثیرات ارایه می دهند. به همان اندازه که درخت جان تازه ای به جوّ می دهد، جنگل زدایی آن را نابود می سازد. از آن جا که یک درخت طی دویست سال دی اکسید کربن هوا را جذب و کربن را در چوب خود ذخیره می کند ، وقتی آن را خرد می کنیم و به صورت چوب و یا کاغذ می سوزانیم، کربن دویست ساله ی در بند خود را بصورت دی اکسید کربن آزاد می کند و در نتیجه تاثیر گلخانه ای را تشدید می کنیم. از این رو ما نیاز به کاشت درخت داریم و باید از قطع درختان خودداری کنیم، زیرا هر درخت در هرکجای دنیا گوهری است پربها. لایه ی اوزون و گازهای گلخانه ای مرز نمی شناسند، پس قطع هر درخت تاثیر جهانی برجای خواهد گذاشت.

[دکتر مصطفی کلهر]

PAH هیدروکربنهای پلی اروماتیک

ترکيبات پلي آروماتيک از مهمترين آلاينده*هاي محيط*زيست است که بيشتر از احتراق ناقص سوخت*هاي فسيلي توليد مي*شوند[1]. هيدروکربن*هاي پلي*آروماتيک بنا به وزن مولکولي آنها در آلايندة ذرات معلق قابل رديابي*اند.
هيدروكربن*هاي پلي آروماتيك داراي دو، يا چند حلقه متصل بوده كه به*صورت خطي، زاويه*دار، و يا خوشه*اي قرار گرفته*اند. اين تركيبات معمولاً بي بو و در حرارت محيط جامد می*باشند. هیدروکربن*های پلی آروماتیک در آب و حلال*هاي آلي نامحلول ولي در هيدروكربن*هاي آروماتيك سبك، محلول*اند[2].
حلاليت اين مواد با اضافه شدن تعداد حلقه*ها كم مي*شود و براي هيدروكربن*هاي با تعداد حلقة مساوي، تركيبي كه حلقه*هاي كناري آن بيشتر است داراي حلاليت بهتري نسبت به هيدروكربن*هاي خطي نظير خود است. ابتلا به سرطان ريه، پوست، مثانه، تومور ريه، و بروز ساير بيماري*ها در افرادي كه در معرض غلظت بالايي از بوده*اند، مشاهده شده است. سرطانزايي تركيبات مختلف با تست روي حيوانات به اثبات رسيده است[2].
مطالعات اپيدميولوژي افرادي كه در معرض مقادير زيادي از ذرات ناشي از احتراق قرار گرفته*اند نشان دهندة ارتباط مستقيم آلودگي ذرات معلق در هوا و سلامتي انسان است. مطالعات جمعيت*هايي كه به*علت حرفه*شان در معرض مواد منتشره از موتورهاي ديزلي قرار گرفته*اند ارتباط بين سرطان ريه و اين ترکيبات را نشان داده است[2].
ترکيبات PAH در هواي محيطي به شکل گازي، يا جذب شده در سطح ذرات هستند، که در هر دو حالت مي*توانند با تنفس در ريه*ها وارد شده و عامل ايجاد انواع بيماري*هاي بدخيم در انسان شوند. شاخص*ترین این ترکیبات شامل موارد زیر است[3]:

Acenaphtene
Acenaphtylene
Naphthalene
Anthracene
Phenantherene
Fluorene
Chrysene
Benzo[a]anthracene
Fluoranthene
Pyrene
fluoranthene Benzo[k]
Benzo[b]fluoranthene
Benzo[a]pyrene
Dibenzo[a,h]anthracene

[دکتر مصطفی کلهر]

تعریف آلودگی هوا
تعریف انجمن مهندسین آمریکا: آلودگی هوا عبارتست از حضور یک یا چند آلاینده در اتمسفر بیرونی مانند غبار، فیوم، گاز، بو، دود یا بخار در غلظت و زمانی معین، بهطوریکه به انسان، گیاه یا حیوانات صدمه بزند یا در رفاه و لذایذ زندگی انسان اختلال ایجاد کند.
تعریف موسسه استاندارد هند: آلودگی هوا عبارتست از حضور مواد در اتمسفر آزاد که معمولا ناشی از فعالیت انسان است. این مواد در غلظت و زمان معین تحت شرایط خاص در رفاه، بهداشت یا سلامتی انسان اختلال ایجاد میکنند.
تعریف موسسه پزشکی آمریکا: آلودگی هوا عبارتست از غلظت زیاد مواد خارجی در هوا که بر انسان اثر سوء گذاشته و سلامتی او را به خطر میاندازد. چون آلودگی هوا اصولا ناشی از صنعتی شدن سریع بعضی از کشورهای غربی است، بنابراین بعضی از کارشناسان، آلودگی هوا را ارمغان صنعتی شدن توصیف میکنند. همچنین آلودگی ناشی از اتومبیل را در شهرها به عنوان عامل بیماری رفاه و آسایش مطرح مینمایند [2].
آلودگی هوا باعث باران اسیدی، تخریب لایه ازن، مه دود فتوشیمیایی و سایر پدیدهها میشود. عمدهترین عامل افزایش آلودگی هوا در دهههای گذشته ، افزایش جمعیت جهانی بودهاست


1-1-2 منابع انتشار آلاینده های هوا
منابع انتشار آلودگی هوا طبق دستهبندی سازمان حفاظت محیطزیست آمریکا به دو دسته کلی منابع طبیعی و منابع انسانساخت تقسیم میشود که به شرح زیر است:
1-1-2-1 منابع طبیعی
منابع طبیعی آلودگی هوا از قبیل طوفانهای گرد و غبار، آتش*سوزی جنگلها، آتشفشانها، گرده گیاهان و نشت گاز طبیعی می*باشد و آلودگی ناشی از آنها یك پدیده دائمی است كه به علت گردش فرآیندهای طبیعی مقدارش كمابیش در سطح زمین ثابت است. مقدار آلودگی طبیعی در مقایسه با آلودگی انسانساخت خیلی بیشتر و قابل توجه می*باشد. اما در طبیعت چندین مكانیسم خودپالایی وجود دارد كه سطح زمین را برای حیات موجودات مناسب و قابل تحمل می*سازد. نقش انسان در كنترل آلودگی ناشی از منابع طبیعی خیلی كم است. اما انسان به وسیله بر هم زدن تعادل اكولوژیكی و طبیعی ناشی از آلودگی انسانساخت می*تواند وضع را بدتر نماید و به آلودگی طبیعی بیافزاید [4].
1-1-2-2 منابع انسانساخت
دستهبندی منابع انتشار انسانساخت توسط سازمان حفاظت محیطزیست آمریکا نیز به دو دسته منابع ساکن و منابع متحرک تقسیم میشوند:
منابع ساکن
منابع سطحی: زمینهای کشاورزی و مناطق مسکونی نمونهای از این منابع هستند.
منابع نقطهای: دودکشهای نیروگاهها، کارخانجات و زبالهسوزها نمونهای از این منابع هستند.
منابع متحرک
خودروهای درون جاده و بیرون جاده، حمل و نقل ریلی، هواپیما و شناورهای دریایی از جمله این منابع میباشند که در حین حرکت به دلیل احتراق، آلاینده به جو وارد میکنند.
1-1-3 فهرست انتشار
فهرست انتشار، لیست جامعی از منابع آلودگی هوا و برآوردی از میزان انتشار آنها در یک منطقه جغرافیایی (محلی، منطقهای، ملی) در بازه زمانی مشخص (سالیانه، فصلی، پیش بینی آینده و مدلسازی) است. هدف از توسعه فهرست انتشار، کمیسازی مقادیر آلایندگی تولیدی از منابع مختلف، شناسایی و اهمیتسنجی و مقایسه منابع مختلف برای آلایندگیهای گوناگون، تولید مقادیر اولیه مورد نیاز برای مدلهای پراکنش آلودگی هوا و مدلهای عددی فتوشیمیایی درشت یا ریز مقیاس و اجرا و اثرسنجی سناریوهای مختلف کاهش آلودگی هواست.
1-1-3-1 کاربرد فهرست انتشار
فهرست انتشار نقش اساسی در فعالیتهای مربوط به مدیریت آلودگی هوا ایفا میکند از جمله میتوان به این موارد اشاره کرد:
بعنوان ورودی مورد نیاز مدلهای انتقالی و شیمی اتمسفر استفاده میشود.
منابع آلاینده اصلی در منطقه شناسایی میشود و در جهت کاهش انتشار آلودگی میتوان اولویتبندی انجام گیرد.
در اتخاذ تصمیمگیریها و استانداردهای مناسب و پیشبینی میزان انتشار استفاده میشود.
میزان سهم منابع آلاینده مختلف در انتشار آلودگی معین میشود.

1-1-3-2 روش های فهرست انتشار
ازجمله روشهای فهرست انتشار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
روش بالا به پایین
ضریب انتشار
آنالیز سوخت
پایش مستمر انتشار
مدلسازی
آزمون منابع
تعادل مواد
قضاوت مهندسی

[دکتر مصطفی کلهر]

منابع متحرک عامل 70% آلودگی هوای تهران (http://www.aermod.post/98.htm)
مهندسی آلودگی هوا (http://www.aermod.tag/720689.htm) و آلودگی هوا (http://www.aermod.tag/44088.htm) و مصطفی کلهر (http://www.aermod.tag/1106301.htm)

شهردار تهران با بیان اینکه حدود ۷۰ درصد از آلودگی هوای پایتخت ناشی از تردد خودروها است گفت: معاینه فنی خودروها باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد و اجازه تردد خودروهای قدیمی در شهر داده نشود.
محمد باقر قالیباف در حاشیه مراسم ورود ۱۶۱ دستگاه اتوبوس دوکابین جدید و بهره برداری از خط ۸ اتوبوس های BRT با بیان این مطلب اظهار کرد: اگرچه خودروهای نو از کیفیت بالاتری برخوردارند اما استانداردهای ساخت خودرو و کیفیت سوخت نیز بر میزان آلودگی خودروها بسیار تاثیر گذار است. از این رو تمامی خودروها نیازمند معاینه فنی هستند .وی با تاکید براینکه باید به این مهم بیش از پیش توجه شود گفت: معاینه فنی تاثیر غیر قابل انکاری بر کاهش آلوگی هوا دارد و باید به طور سخت گیرانه تری نسبت به الزام معاینه فنی خودروها اقدام شود.
قالیباف تصریح کرد: توسعه حمل و نقل عمومی نیز همواره یکی از اولویت های مدیریت شهری برای رفع معضلات اصلی شهر از جمله آلودگی هوا و ترافیک بوده و در آینده نیز خواهد بود.
وی ادامه داد: معضل آلودگی هوا، ترافیک و صرفه جویی در وقت و زمان و اقتصاد شهر، توسعه حمل و نقل عمومی را با محوریت مترو و اتوبوسرانی به ما دیکته می کند و در تلاشیم که با بهره برداری از نیمه جنوبی خط ۳ مترو، ورود سری جدید از اتوبوس های دوکابین و راه اندازی خطوط جدید اتوبوس های تندرو تا مهرماه ظرفیت حمل و نقل عمومی را بیش از پیش افزایش دهیم تا بتوانیم خدمات رسانی بهتر و مناسب تری به شهروندان داشته باشیم

[دکتر مصطفی کلهر]

منبع آلودگی هوا در منزل مهندسی آلودگی هوا و آلودگی هوا و مصطفی کلهر و apee 1.محصولات بهداشتی و شستشو (عامل 10% از مواد سمی منتشره در منزل هستند) 2.نرم کننده ها و مواد شوینده ماشین لباسشویی (این مواد به دلیل داشتن سدیم لوریل سولفات و فنول سمی هستند) 3. اسپری های خوشبو کننده 4.رنگها و چسبها به دلیل داشتن کلرید متیل 5.روشن بودن ماشین در گاراژ یا حیاط یا پیلوت 6.سیگار کشیدن در خانه 7.لوسیون و کرمها 8.فرشها و موکتهای نو 9.شمعها و دستگاههای بخور خوشبو 10.کفشها (بهتر است که در ورودی خانه یک پا دری گذاشته شود) 11.اجاق گازها و شومینه 12.مبلمانها، بالشت و پتو 13.فرشها

[دکتر مصطفی کلهر]

جذب آلودگی هوا توسط سطح معابر مهندسی آلودگی هوا و آلودگی هوا و مصطفی کلهر به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، پژوهشگران دانشکده فنی آینتوون هلند ماده جدیدی طراحی کرده اند که به گفته آنها می توان در جاده ها و خیابانها از این ماده استفاده کرد. به گفته دانشمندان هلندی ، این ماده می تواند دود و بخار مضری را جذب کند که از خودروها خارج می شود. از آنجایی که یکی از بزرگترین مشکلات قرن معاصر آلودگی هوا است. هرسال حدود دو و نیم میلیون نفر در سراسر جهان به علت بیماری های ناشی از آلودگی هوا جانشان را از دست می دهند. مواد سمی که از خودروها و کارخانه ها خارج می شود مرگبار باشد. آلودگی هایی ازقبیل اکسید نیتروژن که وارد محیط زیست می شود مرگ تدریجی انسان را رقم می زند. حالا دانشمندان هلندی پس از سالها تحقیق، برای حل این مشکل چاره اندیشی جدیدی کرده اند. این شیوه می تواند سبب کاهش تاثیر سوء آلاینده هایی باشد که از خودروها وارد محیط زیست می شود. با استفاده از این ماده جدید، سنگهایی ساخته شده و به صورت آزمایشی در سنگفرش خیابانهای منطقه محل آزمایش در هلند استفاده شده است. پژوهشگران هلندی می گویند این سنگ فرشهای ویژه می توانند چهل و پنج درصد اکسید نیتروژنی را جذب کنند که از خودروها وارد محیط زیست می شود. البته هزینه ساخت این سنگها پنجاه درصد بیشتر از سنگهای معمولی است که در سنگفرش خیابانهای هلند از آن استفاده می شود. بنابراین، باید دید آیا سیاستمداران حاضر هستند هزینه لازم برای این کار را تامین کنند یا خیر. کارشناسان می گویند باتوجه به هزینه های بالایی که هر سال برای مرگ ناشی از آلودگی هوا پرداخت می شود ، هزینه سنگفرشهای جدید رقم بسیار بسیار ناچیزی است. دانشمندان چینی و آمریکایی علاقه مندی خود را به بهره گیری از نتایج یافته جدید دانشمندان هلندی ابراز کرده اند

[دکتر مصطفی کلهر]

آلودگی هوا و بیماری اوتیسم مهندسی آلودگی هوا و آلودگی هوا و مصطفی کلهر احتمال داشتن فرزندان مبتلا به اوتیسم در زنان بارداری که در معرض سطح بالای آلودگی هوا هستند دو برابر بیشتر از زنانی است که در محیطی با آلودگی کمتر زندگی می*کنند. به گفته محققان دانشگاه هاروارد این تحقیق، اولین مطالعه ملی برای یافتن ارتباط بین میزان شیوع آلودگی و گسترش اختلالات رشدی است که تا به حال انجام شده است. بسته به نوع مواد آلاینده 20 تا 60 درصد زنان شرکت کننده در تحقیق در مناطقی زندگی می*کنند که احتمال ابتلا به اوتیسم در آنجا بالا بوده است. نتایج بررسی*ها نشان داد زنان بارداری که در هوایی با سطح بالای ذرات دیزلی یا جیوه زندگی می*کنند دو برابر بیشتر نسبت به دیگر زنان که در هوای پاکتر زندگی می*کنند احتمال می*رود فرزندانی با اختلال اوتیسم به دنیا بیاورند. پی نوشت توسط Admin: اوتیسم یا در خودماندگی نوعی اختلال رشدی است که با رفتارهای ارتباطی، کلامی غیر طبیعی مشخص می*شود.

[دکتر مصطفی کلهر]

دولت بنزین آلوده توزیع نمیکند مهندسی آلودگی هوا و آلودگی هوا و مصطفی کلهر محمد رویانیان درباره وضعیت کیفیت عرضه شده در سطح جایگاه*های سوخت سراسر کشور گفت: هر ساله و با شدت گرفتن آلودگی هوا در تهران و سایر کلانشهرهای کشور از بنزین به عنوان عامل اصلی آلودگی هوا نام برده می شود.رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور افزود: در شرایط فعلی هر چند کیفیت بنزین تولید داخلی خیلی بالا نیست اما عامل آلودگی هوا تولید و توزیع بنزین تولید داخلی نیست. این عضو کابینه دولت با بیان اینکه در حال حاضر هیچ*گونه بنزین آلوده ای در سطح کشور تولید و توزیع نمی*شود، اظهار داشت: به زودی با بهره برداری از طرحهای جدید پالایشگاهی امکان عرضه بنزین با استاندارد یورو چهار و پنج اتحادیه اروپا در سطح کشور فراهم می شود.این مقام مسئول همچنین با اشاره تعهدات خودروسازان داخلی برای ارتقای کیفیت تولید خودروها، بیان کرد: بر اساس الزامات قانونیریال شرکتهای خودروساز داخلی باید نسبت به تولید خودروهایی با حداقل آلایندگی اقدام کنند. وی با اشاره به ضرورت رعایت استانداردهای کاهش آلایندگی در خودروهای ساخت داخل، اظهارداشت: خودروسازان باید با نصب تجهیزاتی امکان تولید کمترین آلودگی در خودروها را فراهم کنند. رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور با اعلام اینکه از حدود یکسال گذشته تاکنون نصب دستگاه*های "کنیستر" در خودروهای تولید داخلی در دستور کار قرار گرفته است، یادآور شد: با نصب این تجهیزات باید خودروهای تولید داخلی کمترین میزان آلودگی را داشته باشند.

[دکتر مصطفی کلهر]

گرمایش جهانی مهندسی آلودگی هوا و آلودگی هوا و گرمایش جهانی گرم*شدن زمین یا گرمایش زمین نام پدیده*ای است که منجر به افزایش میانگین دمای سطح زمین و اقیانوس*ها گردیده*است.طی ۱۰۰ سال گذشته، کرهٔ زمین به طور غیرطبیعی حدود ۰٫۷۴ درجهٔ سلسیوس گرم*تر شده که این موضوع دانشمندان را نگران کرده*است. برخی از دانشمندان معتقدند که دهه*های پایانی قرن بیستم، گرم*ترین سال*های ۴۰۰ سال اخیر بوده*است. گزارش*ها حاکی از آن است که ۱۰ مورد از گرم*ترین سال*های جهان تنها از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۰۷ به ثبت رسیده*است که این میزان در ۱۵۰ سال گذشته بی*سابقه بوده*است. به نظر می*رسد فعّالیت*های صنعتی در ایجاد این مشکل بسیار مؤثّر است و به گرم*شدن کرهٔ زمین کمک می*کند.از سال ۱۸۸۰ اندازه*گیری دمای هوای کرهٔ زمین آغاز شده*است و تاکنون نیز ادامه دارد. پیش*بینی می*شود که تا سال ۲۰۱۴ زمین شاهد رکورد بی*سابقهٔ «گرم*شدن» باشد. همچنین گفته می*شود گرم*شدن کرهٔ زمین، در سال ۲۱۰۰ باعث خشکسالی شدید، گرمای سوزان و توفان*های وحشتناک خواهد شد. در مورد دلایل این پدیده، یک سری از تئوری*ها بر تأثیر گازهای گلخانه*ای بر این فرآیند مبتنی است و برخی دیگر فرآیندهایی نظیر فعّالیت*های آتشفشانی و زمین گرمایی و همچنین فعّالیت*های خورشیدی را دلیل این پدیده می*دانند.

[دکتر مصطفی کلهر]

ذرات معلق ذرات معلق واژه*ای است که برای توصیف ذرات جامد و مایع بزرگتر از یک ملکول منفرد (ملکول*های دارای قطر تقریبی mm 0.0002) و کوچکتر از ۵٠٠ میکرون به کار می*رود که در هوا پخش هستند. ذرات با قطر هایی در این دامنه از چند ثانیه تا چندین ماه در هوا معلق می*مانند. ذرات با قطرهایی کمتر از 0.1 میکرون تحت تأثیر حرکات تصادفی برونین[1] قرار می*گیرند که ناشی از برخورد با ملکول*های جداگانه است. ذراتی با قطرهای بین 1/0 تا 2 میکرومتر دارای سرعت*های ته*نشینی خاصی در هوای آرام هستند که در مقایسه با سرعت*های باد ناچیز است. این ذرات تمایل دارند که از طریق ایجاد باران[2] و باران*شویی[3] همانطور که در شکل 1-1 نشان داده شده از آتمسفر خارج شوند. ذراتی با قطر بزرگتر از 2 میکرون دارای سرعت*های ته نشینی قابل توجه اما کوچکی هستند. ذرات با قطر تقریبی بیشتر از 20 میکرون دارای سرعت*های ته نشینی بزرگتر بوده و توسط نیروی ثقل و سایر فرآیندهای اینرسیایی[4] از هوا خارج می*شوند. روابط مربوط به سرعت*های ته*نشینی و جداسازی اینرسیایی در بخش*های بعدی خواهد آمد. از آنجایی که حرکت برونین برای ذرات کوچکتر و نیروهای اینرسیایی برای ذراتی با ابعاد بزرگتر افزایش می*یابد، برخی دستگاه*های کنترل ذرات، حداقل بازدهی جمع*آوری را برای ذراتی با قطر 05/0 تا 1 میکرومتر دارند. از جمله این دستگاه*ها می*توان به رسوب*دهنده*های الکترواستاتیک و فیلترهای پارچه*ای (فیلترخانه*ها) اشاره کرد.

[دکتر مصطفی کلهر]

طبقه*بندی کلی آلاینده*های هوای تنفسی آلودگی هوا و آلاینده های هوا طبقه*بندی کلی آلاینده*های هوای تنفسی چنین است: 1- ذرات معلق 2- ترکیبات گوگرد دار 3- ترکیبات آلی 4- ترکیبات نیتروژن دار 5- منواکسید کربن 6- ترکیبات هالوژنه 7- ترکیبات رادیواکتیو 8- اکسیدان*های فتوشیمیایی 9- سایر ترکیبات معدنی ذرات معلق اغلب به زیرگروه*هایی شامل ذرات بسیار ریز[1] (قطر کمتر از mm5/2) ، ذرات درشت[2] (قطر بزرگتر از mm5/2) ، فیوم*ها ( با قطر mm1-001/0)، و میست ها ( با قطر mm10-1/0) تقسیم می*شوند. فیوم*ها ذراتی هستند که توسط تراکم[3]، تصفیه[4]یا واکنش*های شیمیایی تشکیل شده و گاهی به صورت دود مشخص می*شوند. میست*ها ذرات مایعی هستند که به وسیله تراکم تشکیل شده و تا اندازه*ای از نظر قطر بزرگتر از فیوم ها یا دود هستند. در یک گروه بزرگتر، فیوم ها، دود، میست و مه تحت عنوان آئروسل نامیده می*شوند

[دکتر مصطفی کلهر]

ابداع تکنیک جدید برای استخراج کربن از هوا آلودگی هوا و محیط زیست و دی اکسید کربن دانشمندان سیستم شیمیایی جدیدی را طراحی کرده اند که می تواند کربن را از هوا بگیرد و ترکیب دی اکسید کربن با محلول نمک را به فرآورده*های ارزشمندی تبدیل کند. دین لیتل، رئیس اجرایی شرکت آمریکایی نیواسکای انرژی دراین*باره خاطر نشان کرد: برای اولین بار متوجه شدم که چگونه می*توانم کربن را با استفاده از هیدروکسید سدیم از هوا استخراج کنم. هیدروکسید سدیم یک ماده شیمیایی صنعتی مهم است که می*تواند مقدار زیادی از دی*اکسید کربن تثبیت کند و کاربردهای بسیاری در صنایع تولیدی مثل کاغذ و میکروب*زداها دارد. این محقق با استفاده از موادی به ارزش کمتر از 50 دلار توانست نمونه اولیه از رآکتوری را طراحی کند که آب، یک محلول نمک و نیز دی اکسید کربن اتمسفریک را دریافت کرده و سپس با استفاده از یک شارژ الکتریکی این ترکیب را به اسیدی تبدیل می*کند که اساس آن آب و اکسیژن است. محققان تاکید کردند که شارژ الکتریکی مورد نیاز برای انجام این تبدیلات با استفاده از صفحات خورشیدی و یا سایر منابع انرژی قابل بازیافت تامین می شود.

[دکتر مصطفی کلهر]

تعریف و فهرست کلی آلاینده های هوا آلاینده های هوا و آلودگی هوا تعریف و فهرست کلی آلاینده های هوا تعاریف بسیاری در*مورد آلودگی هوا پیشنهاد*کرده*اند. در اینجا به یک تعریف اشاره می*شود: " آلودگی هوا به عنوان حضور یک یا چند نوع آلودگی در هوای خارج یا داخل اماکن به اندازه* یا مدت زمانی است که بتواند به انسان، گیاه یا حیوان صدمه وارد سازد یا به دلیل خصوصیت خود یا مداخله غیرمعقول، راحتی و رفاه زندگی یا شغلی را از بین ببرد." در تعریفی مشابه، قوانین ایالت ویسکانسین آلودگی هوا را چنین تعریف می*کنند: "... حضور یک یا چند آلاینده در آتمسفر به مقدار و مدت زمانی است که به سلامت و رفاه زندگی انسان، حیوان یا گیاه صدمه وارد کرده و با خصوصیات یا دخالت*های غیرمعقول مخل آسایش انسان شود". هر ایالت یا کشوری در مورد آلودگی هوا تعریفی مشابه دارد. قانون ویسکانسین بیشتر آلاینده*ها را تعریف می*کند: غبار، فیوم*ها[1]، میست[2]، مایع، دود، سایر ذرات معلق، بخار، گاز، مواد بدبو یا هر آمیزه*ای از آنها بجز بخار آب ترکیب نشده" در محتوای قانون کنونی محیط زیست در ایالات متحده، آلودگی هوا در چهار گروه قرار دارد: 1- آلودگی هوای آزاد[3]. این آلودگی مربوط به محیط آزاد و مجموعه پیچیده*ای از منابع و آلاینده*ها، انتقال آلاینده*ها بر اثر پدیده*های هواشناسی و رسیدن آنها به دریافت کننده است و طیف وسیعی از اثرات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی، در آن مؤثر هستند. صلاحیت قانون*گذاری در این مورد در آمریکا به عهده سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA)[4] قرار دارد. 2- آلودگی هوای داخل اماکن[5]. این آلودگی مربوط به محیط زیست اماکنی است که مردم در آنها زندگی کرده و می*خوابند. مسئولیت قانون*گذاری در این زمینه مورد بحث بسیار است. در این خصوص EPA نقش فعالی در مطالعه و ارائه رهنمودها بخصوص در مورد رادن[6] و دود سیگار ساکن دارد. تا کنون قوانین فدرال توجهی به آلودگی هوای داخل اماکن نداشته است. 3- آلودگی هوای حرفه*ای (بهداشت صنعتی). این نوع آلودگی هوا، مجاورت با محدوده وسیعی از آلاینده*ها (ذرات، میست*ها، بخارات اسید و گازهای آلی و معدنی) در محیط کار را شامل می شود. تدوین استانداردها در محیط*های کار تحت نظر اداره بهداشت و ایمنی حرفه*ای (OSHA)[7] است که عموماً توسط مجمع آمریکایی بهداشت کاران صنعتی و دولتی (ACGIH)[8] و موسسه ملی بهداشت و ایمنی حرفه*ای (NIOSH)[9] گسترش می*یابد. 4-مجاورت فردی. این گروه آخر مربوط است به مجاورت افراد با گرد و غبار، فیوم*ها گازها یا میست*ها که هر شخص خود در معرض آن قرار می*گیرد. از جمله سیگار/ دودسیگار، استشاق چسب و بسیاری از ذرات دیگری که می*تواند سبب آسیب رسیدن به بدن انسان شود. گرچه تمرکز اولیه این کتاب بر روی آلودگی هوای آزاد و نحوه کنترل آن است، اما جدیداً تأکید، بر روی آلاینده*های سمی هوا افزایش یافته و بکارگیری تجربیات بزرگ بدست آمده در زمینه آلودگی هوای حرفه*ای، ادامه دارد. استانداردهایOSHA بر اساس بسیاری از رهنمودهای کیفی هوای آزاد برای آلاینده*های سمی هواست که توسط ایالت*های مختلف بهبود یافته است. در روشی مشابه، دانش فناوری کنترل که در منابع صنعتی آلاینده هوا بکار گرفته می*شود می*تواند برای بهبود کیفیت هوای داخل اماکن نیزکاربرد داشته باشد. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - Fumes [2] - Mist [3] - Ambient air pollution [4] - U.S. Environmental Protection Agency [5] - Indoor air pollution [6] - Radon [7] - Occupational Safty and Health Administration [8] - American Conference of Governmental and Industrial Hygienists [9] - National Institute of Occupational Safety and Health

[دکتر مصطفی کلهر]

پایداری هوا،وارونگی دما (Inversion)و آلودگی هوا در ایران (http://www.aermod.post/10.htm)
پایداری هوا (http://www.aermod.tag/474975.htm) و وارونگی دما (http://www.aermod.tag/474976.htm) و آلودگی هوا (http://www.aermod.tag/44088.htm) و محیط زیست (http://www.aermod.tag/42209.htm)

این روزها آلودگی هوا سراسر کشور خاصه شهرهای بزرگ همچون تهران ،تبریز و...را فراگرفته و باعث تعطیلی مدارس و ادارات در تهران شده است.در واقع مهمترین علت تشدید آلودگی هوا پایداری هوا ودر نتیجه وارونگی هوا(Inversion)است. پایداری هوا (سرد شدن هوا،باد آرام و عدم وجود پدیده خاص همچون باران،برف...)باعث بره زدن تهویه عمودی وطبیعی جو می شود.


وارونگی دما(Inversion)
دمای هوای محیط در تروپسفر با ارتفاع کاهش می یابد(پاین ترین لایه جو تروپسفر نامیده میشود،میزان کاهش دما در نیمه پایین تروپسفر با ارتفاع 7-6 درجه سانتیگراد در هر کیلومتر است و در نیمه بالایی آن این کاهش دما به8-7 درجه سانتیگراد در هر کیلومتر می رسد. تروپسفر تا ارتفاع18 کیلومتر از سطح زمین ادامه دارد)با وجود این گاهی در بعضی لایه ها با ارتفاع افزایش نشات می دهد که این وضعیت را وارونگی(Inversion) یا وارونگی دما مینامند.وارونگی گاهی از سطح زمین به طرف بالا دیده می شود که آن را وارونگی سطح زمین می گویند.وگاه در لایه های از سطح زمین دیده می شود که آن را وارونگی فوقانی می خوانند.
وارنگی دما به طرق گوناگون ایجاد می شود که چهارنوع وارونگی مهم عبارتند از1.وارونگی تشعشعی2.وارونگی تربولانسی3.وارونگی فرونشینی4.وارونگی جبهه ای.اما وارونگی که این روزها بیشتر باعث آلودگی مناطق کشور می شود وارونگی تشعشعی است.
وارونگی تشعشعی
وارونگی تشعشعی ممکن است وارونگی سطح زمین را ایجادکند.درهنگام شب در اثر تشعشع سرد می شود و چنانچه فرایند سرد شدن برای مدت کافی ادامه یابد هوای نزذیک سطح زمین سردتر از جو بالای آن می شود.وارونگی سطح زمین در نزدیکی زمین گسترش می یابد و در نتیجه در هوای آرام یا هنگام وزش باد خیلی ضعیف(هوای پایدار)فرایند سرد شدن به طرف بالا تا ارتفاع نسبتا کمی گسترش می یابد که وارونگی کم عمق ایجاد می شود.با وجود این گاه دمای سطح زمین نیز پایین است وارونگی کم عمق سطح زمین کاملا مشخص می شود. در این حالت آرا وارونگی شدید می خوانند.در شبهای بدون ابر و همراه با باد ضعیف وارونگی تشعشعی پدید می آید و در صورت کافی بودن رطوبت در این شرایط مه صبحگاهی (مه تشعشعی)ایجاد می شود. بد نیست بدانید در بعضی شرایط شبنم یخی تشکیل می شود.در این حالات رطوبت هوا کمتر است و تشعشع سریعتر انجام می شود ودر نتیجه دمای سطح زمین کمتر می شود.این وضعیت بخصوص در مناطق خشک بعد از شبهای طولانی بدون ابر در زمستان پدید می آید.

[دکتر مصطفی کلهر]

اثرات و منابع آلاینده های هوا منابع آلودگی هوا و قوانین آلودگی هوا و خاکستر فرار و خودپالایی آلودگی هوا در تار و پود زندگی مدرن امروزی بافته شده است. هنگامی که شهرهای خود را می سازیم، آلودگی هوا به عنوان زایده*ای ضمن ساخت محصولات مورد نیازمان، جابجایی افراد یا حمل و نقل تولیداتمان، ایجاد انرژی برای گرما یا روشنی مکان*های زندگی، بازی یا کارمان، ایجاد می*شود. علت اصلی آلودگی هوا احتراق است و همانطور که می*دانیم، احتراق هنوز از ضروریات زندگی است. هنگامی که احتراق کامل یا تئوری رخ می*دهد، هیدروژن و کربن سوخت با اکسیژن هوا ترکیب شده و ایجاد گرما، نور، دی*اکسیدکربن و بخار آب می*نماید. با این وجود، ناخالصی*های سوخت، نسبت نامطلوب سوخت به هوا و یا دمای احتراق خیلی بالا یا خیلی پایین سبب تشکیل گروهی از ترکیبات جانبی نظیر منواکسیدکربن، اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، خاکستر فرار[1] و هیدروکربن*های نسوخته می*شوند که همگی از آلاینده*های هوا محسوب می*شوند. آلودگی هوا یک پدیده امروزی نیست. ادوارد اول پادشاه انگلستان سعی کرد آسمان دودآلود لندن را در سال 1272 با قدغن کردن استفاده از "ذغال سنگ دریایی"[2] پاک نماید. سپس پارلمان انگلستان دستور شکنجه یا به دار آویختن افرادی را صادر کرد که ذغال مذکور را فروخته و یا می*سوزاندند. در زمان ریچارد دوم (1399-1377میلادی) و بعد از آن زمان هنری پنجم (1422-1413میلادی) ، قدم*هایی برای قانونمند کردن و محدود نمودن استفاده از ذغال*سنگ در انگلستان برداشته شد. یکی از اولین اسناد منتشره در خصوص آلودگی هوا، رساله ای چاپ شده در سال 1661 براساس فرمان سلطنتی چارلز دوم تحت عنوان: "فومی فوگیوم[3]" یا مزاحمت ناشی از هوای آلوده به دود پخش شده در لندن همراه با برخی چاره*جویی*ها، نوشته جان اولین[4] یکی از بنیان*گذاران انجمن سلطنتی می باشد. کاربرد ذغال سنگ در ایجاد انرژی یکی از عوامل عمده انقلاب صنعتی بود که اساس جامعه توأم با فناوری امروزی را شکل داد. متأسفانه همراه با جامعه ای برخوردار از فنآوری های صنعتی، شاهد تخریب محیط*زیست هستیم. یکی از اولین کوشش*های قانونی برای کنترل آلودگی هوا در ایالات متحده در سال 1895 و براساس غیرقانونی نمودن "نمایش بخار قابل رویت"[5] از خروجی اتومبیل*های بخار، ظاهر شد. فرآیندهای طبیعی نظیر آتش*سوزی جنگل*ها، پوسیدگی گیاهان، غبار ناشی از طوفان*ها و فوران آتش*فشان*ها همیشه ایجاد آلودگی هوا می*کنند. نظیر آنچه در سال 1991 به وقوع پیوست، کوه پیناتوبو[6] در فیلیپین آتش*فشانی کرد و باعث کشته شدن 200 نفر و انتشار ذرات معلق و دی*اکسیدگوگرد تا ارتفاع 25 مایلی در جو شد و آب هوای سرتاسر جهان را تحت تأثیر قرار داد. گرچه مجموع بسیاری از گازها و ذرات معلقی که به عنوان آلاینده هوا شناخته شده *اند و حاصل انتشار از منابع طبیعی هستند بسیار بیش از آلاینده های منتشره از منابع انسانی است، اما توزیع جهانی و پخش این آلاینده*ها، دارای میانگین غلظت پایین*تری نسبت به آلودگی ناشی از منابع انسانی هستند. با مکانیسم*هایی نظیر رسوب*گذاری تا اکسیداسیون و جذب در اقیانوس*ها و خاک، در صورت وجود زمان کافی، جو در مقابل آلاینده*های شناخته شده می*تواند خود پالایی داشته باشد.. اطلاعات جمع*آوری شده در 20 ساله اخیر نشان می*دهد که غلظت گازهایی نظیر دی*اکسیدکربن و کلروفلوروکربن*ها (CFCs) افزایش یافته است که به نوبه خود عواقبی چون گرم شدن کره زمین و افزایش تشعشعات فرا بنفش مربوط به نابودی لایه ازون در استراتوسفر را به دنبال داشته است. بعلاوه آلاینده*های ناشی از فعالیت*های انسانی معمولاً در نواحی پرجمعیت و مناطق شهری دنیا، متراکم می*شوند. در ایالات متحده آمریکا به تنهایی در سال 1994، بیش از 150 میلیون تن از گازها، جامدات و مایعات زاید تولید و در جو رها شده است. در حال حاضر نرخ تخلیه آلاینده*ها به آتمسفر در مناطقی با آلودگی بالا چندین بار بیش از نرخ خودپالایی هوا در آن نواحی می*باشد. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - Fly ash [2] - Sea Coal [3] - Fumifugium [4] - John Evelyn [5] - Showing of Visible Vapor [6] - Pinatubo

[دکتر مصطفی کلهر]

وقایع آلودگی هوا مرگ غیرقابل انتظار و برونشیت وقایع آلودگی هوا گرچه اعمال محدودیت در مورد آلودگی هوا از سال 1272 میلادی آغاز گردیده، مسائل عمده آلودگی هوا با توجه به تاریخ بشر، در سال*های اخیر (برای مثال اواخر قرن نوزدهم و قرن بیستم) به صورت مستند در آمده است. در هنگام ایجاد پدیده مه[1] در لندن که در سال 1873 رخ داد، 268 نفر مرگ غیرقابل انتظار بر اثر بیماری*های ریوی گزارش شد. در دسامبر 1930 در یک بخش کاملاً صنعتی در دره میوز[2] در بلژیک، حاکم شدن سه روز مه شدید در منطقه، باعث بیماری چند صد نفر شد و 60 نفر نیز جان سپردند که این تعداد ده برابر تعداد روزهای عادی بود. در طول یک دوره 9 روزه مه قوی در ژانویه 1931، 592 نفر در منچستر و منطقه سالفورد[3] انگلستان از بین رفتند که افزایش قابل توجهی را در میزان مرگ و میر منطقه نشان می*داد. در 1948 در دونورآ[4]، پنسیلوانیا، درشهری کوچک که کارخانجات مواد شیمیایی و فولاد آن را احاطه کرده بودند، طی مدت چهار روز مه ایجاد شده، نیمی از 14000 نفر ساکنین این شهر را بیمار کرده و جان20 نفر ازآنها را گرفت. ده سال پس از آن ساکنینی که در طی آن دوره بیمار شده بودند، آمادگی بیشتری برای ابتلا به بیماریها و مرگ در سنین پایین نسبت به سایر ساکنین شهر داشتند. پس از این رویداد، واقعه مه عظیم لندن در سال 1952 روی داد که پتانسیل بدشگونی آلودگی هوا را به طور کامل نشان داد. دوره ایجاد مه از 5 دسامبر تا 8 دسامبر بود و 10 روز پس از آن ملاحظه شد که کل تعداد مرگ و میر در لندن در طول آندوره متجاوز از 4000 نفر بوده است. آمارها نشان دادند که بیشتر کسانی که به طور غیرمنتظره از بین رفتند آنهایی بودند که سابقه بیماری*های برونشیت، آمفیزم یا مشکلات قلبی داشته و یا افرادی بودند که در گروه آسیب*پذیر قرار می*گرفتند. در ژانویه 1956 در لندن، 1000 مرگ و میر اضافی بر اثر طولانی شدن پدیده مه اتفاق افتاد. در همان سال پارلمان انگلستان قانون هوای پاک را تصویب کرد و بریتانیا بر روی برنامه کاهش سوزاندن ذغال سنگ نرم متمرکز شد. اکنون این شناخت بوجود آمده است که پدیده*های مه که وقایع آلودگی هوا را شکل داده*اند، حاوی آلاینده*هایی بوده*اند که تیرگی یا شرایط مه آلود را تشدید می*کرده*اند. ویژگی توأم شدن دود و مه باعث بروز این وقایع تاریخی شده *است. این پدیده دود- مه[5] نامیده می*شود. هنگامی*که هیدروکربن*ها، اکسیدهای نیتروژن و نور آفتاب حضور داشته باشند، این وقایع شدیدتر رخ خواهد داد، زیرا مه*– دود شیمیایی بروز می*نماید. وجود شرایط ایجاد مه*- دود در لوس*آنجلس، نیویورک، شیکاگو، مکزیکوسیتی و سایر مناطق شهری بزرگ در دنیا به طور گسترده*ای توجه همگان را جلب کرده*است. گرچه از 30 سال پیش تا کنون وقایع مشابهی در ایالات متحده گزارش نشده است، اما هنوز هم مناطقی وجود دارند که در زمان*هایی از سال کیفیت هوا غیرقابل قبول می*باشد. در 1995 در ایالات متحده شهرهای کوچک و بزرگ و کلان*شهرهایی وجود داشتند که استانداردهای ملی کیفیت هوا برای برخی آلاینده*های هوا در آنها رعایت نشده بود. این مناطق شامل 77 ناحیه برای ازون، 36 ناحیه برای منواکسیدکربن، 82 ناحیه برای ذرات معلق، 43 ناحیه برای دی اکسید گوگرد، 11 ناحیه برای سرب و یک ناحیه برای دی*اکسید نیتروژن بود.غلظت ازون در ساحل جنوبی کالیفرنیا (منطقه لوس آنجلس) بیش از استاندارد ازون بود به طوری که طی 143 روز از سال1992، غلظت های بیش از 3/0 قسمت در میلیون حجمی (ppm) در مقایسه با استاندارد کیفی هوا یعنی ppm 12/0 مشاهده شد. از جنبه مثبت، تعداد دفعاتی که میزان ازون در آن منطقه از حد مجاز بیشتر شده*بود به طور فزاینده*ای کاهش و به 83 بار در 1996 رسید*که حد بالای غلظت ppm 26/0 بود. (برای دریافت اطلاعات جاری کیفیت هوا درمورد "کیفیت هوای ناحیه ساحلی جنوب" به سایت 404 (http://www.aqmd.gov/smog/مراجعه) کنید). استفاده نابجا از منابع هوا در سراسر جهان قابل مشاهده است. به دلیل گسترش سریع صنعت و جمعیت شهرنشین، آلودگی هوای شهرها در آمریکای لاتین و کارائیب به مشکلی فزاینده تبدیل شده است. در مناطقی چون سان پائولو[6] برزیل؛ سانتیاگو شیلی؛ و مکزیکوسیتی مکزیک، کیفیت هوا از حدود استانداردها تجاوز می*کند. در این مناطق و طی سال*های 1987-1983 غلظت از 6 برابر استاندارد رهنمود[7] سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای ذرات معلق (میانگین هندسی سالیانه 3µg/m90-60 ) نیز تجاوز کرد. مشابه همین وضعیت، غلظت ذرات معلق در شهر اَمان در اردن بود که به 2 تا 3 برابر رهنمود WHO رسید. در 307 روز از سال 1991 غلظت ازون در مکزیکوسیتی متجاوز از استاندارد مکزیکو (ppm 11/0) بوده است. در مارس 1992، غلظت اوزن در مکزیکوسیتی به ppm475/0، یعنی نزدیک به چهار برابر حد استاندارد رسید. گسترش مداوم ساخت ترکیبات شیمیایی موجب تأکید بیشتر بر روی جابجایی مطمئن مواد سمی موجود در گازهای منتشره از فرآیند در طول ساخت یا در هنگام وقوع حوادث احتمالی و رها شدن آنها به محیط در سطح جهانی شده است. یکی از این وقایع، رها شدن ترکیبات سمی بر اثر حادثه مربوط به بوپال[8] هندوستان است که در*طی آن بخار متیل*ایزوسیانات آزاد شده و منجر به*مرگ 2000 نفر گردید. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - Fog [2] - Meuse Valley [3] - Salford [4] - Donora [5] - Smog [6] - SanPaulo [7] - guideline [8] - Bhopal

[دکتر مصطفی کلهر]

طبیعت کلی مسائل آلودگی هوا زندگی شهری و مصرف انرژی و آلودگی هوا طبیعت کلی مسائل آلودگی هوا تنها مقادیر محدودی منابع هوا، زمین و آب موجود است و با افزایش جمعیت بخش قابل دسترسی این منابع برای هر فرد کاهش می*یابد. تا سال 1900 جمعیت جهان به 7/1 میلیارد نفر افزایش یافت. در 1974 جمعیت دنیا به 9/3 میلیارد نفر رسید و به شکل شگفت*انگیزی تا 6/5 میلیارد نفر در سال 1993 رشد نمود به طوری که رشد سالیانه جمعیت 6/1 درصد پیش*بینی می*شد. جمعیت ایالات متحده نیز چنین روندی را دنبال کرده است. به علاوه پیشرفت فناوری در زمینه کشاورزی به طور قابل توجهی میزان اشتغال را در مناطق روستایی کاهش داده است. امروزه درکشورهای پیشرفته، دو سوم جمعیت در نقاط شهری زندگی می*کنندکه حدود یک درصد زمین را در اختیار دارند. رشد حومه شهرها و وجود بزرگراه*ها این امکان را به وجود آورده تا افراد بیشتری به مسافت*های دورتر مسافرت کنند و لذا شهرهای ما سریع*تر به هم پیوند خورده*اند. از اینرو افزایش جمعیت با استاندارد بالایی از زندگی همراه و منجر به شدت انتشار و تجمع آلاینده*های هوا در یک منطقه شده است. برای کشورهای پیشرفته یا در حال توسعه بین سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP) و سرانه مصرف انرژی همبستگی نزدیکی وجود دارد. این موضوع را داده های اخیر درباره برخی کشورهای منتخب، مندرج در جدول 1-1، نشان می*دهد. این مقادیر، مربوط به پیش*بینی*های 1991-1989 می*باشد. این اطلاعات نشان می*دهد که مقدار کالا و خدمات مورد استفاده توسط یک شهروند، به مقدار انرژی مصرف شده توسط وی بستگی دارد (مستقیم یا غیرمستقیم). به عبارت دیگر دسترسی و استفاده از انرژی برای یک زندگی با استاندارد بالا، ضروری است. از نظر تاریخی افزایش مصرف انرژی اغلب موجب افزایش انتشار آلاینده*ها به محیط زیست شده است. توان ما برای حفظ یک محیط زیست پایدار برای آینده، به*وضوح، بستگی به موفقیت کوشش*های ما در سراسر جهان درجهت کاهش نیازمندی*های انرژی برای تولید محصولاتی دارد که برای لذت بردن و یافتن محصولات جدید است. بهبود وسایل کاهش یا حذف انتشار آلاینده*ها از منابع انرژی نیز کوششی در این راستا می*باشد. در گذشته، آلوده کننده*های صنعتی، کشاورزی و ویژه*، رها کردن زایدات را در آتمسفر بیش از کنترل آنها اقتصادی می*دانستند. به طور کلی، سازمان یا فعالیتی که سبب ایجاد آلودگی می*شود*، نتایج آلودگی را بر عهده نمی*گیرد. همچنین آنهائیکه از کاهش آلودگی هوا به دلیل نصب دستگاه*های کنترل سود می*برند، به طور مستقیم هزینه تجهیزات را به عهده نمی*گیرند. از دهه 1960 در ایالات متحده، با فزونی یافتن رابطه مردم با مسائل زیست محیطی، هوا به عنوان یک منبع جدول 1-1: مقایسه مصرف انرژی در برخی کشورها کشور تولید ناخالص داخلی (/capitaدلار) مصرف انرژی تجاری (/capitaمیلیون Btu) انرژی/GDP زئیر چین هندوستان شیلی روسیه عربستان سعودی انگلستان فرانسه کانادا آمریکا ژاپن 180 370 380 2500 3220 5800 15900 18300 19400 19500 29774 2 26 9 34 191 168 139 104 281 273 111 90 14 42 73 17 35 114 176 69 71 268 براساس پیش*بینی*ها از 1989 تا 1991 موجود در قلمرو عمومی مورد توجه قرار گرفت. در نتیجه، آلودگی هوا یک مسئله عمومی تلقی گردید، نه تنها برای آنهایی که آلودگی را به محیط تخلیه می*کنند بلکه برای آنهایی که نتیجه این تخلیه را تحمل می*نمایند. بسیاری از کشورها چنین تحولی را تجربه کرده*اند. کنترل منطقی آلودگی هوا بر چهار فرضیه اساسی استوار است: 1- هوا در محدوده عمومی است. اگر با آلودگی هوا به عنوان یک مسئله عمومی رفتار شود، چنین فرضی ضروری است؛ نه تنها برای آنهایی که آلودگی را به محیط تخلیه می*کنند بلکه برای آنانی که آن را به عنوان نتیجه کار تحمل می*کنند. 2- آلودگی هوا یک همراه اجتناب*ناپذیر زندگی مدرن است. جدالی بین مبانی اقتصادی و بیولوژیکی وجود دارد، در گذشته این جدال تنها پس از وقوع حوادث مربوط به آلودگی هوا شناخته می*شد. یک توسعه نظام*مند و پیوسته در سیاست*ها و برنامه*های حفظ کیفیت هوا جهت اجرای عملیات بیولوژیکی بنیادی، ضروری است. 3- آگاهی*های علمی برای شکل دادن به سیاست عمومی باید به کار رود و ادامه یابد. تا وقتی اطلاعات در مورد منابع و اثرات آلودگی هوا گسترده است، کامل شدن آنها دور از دسترس است. کار زیادی برای توسعه موثر سیاست**های کنترل باید انجام شود، از جمله جلوگیری از آلودگی و به حداقل رساندن آن، بهبود مداوم و کاربرد دستگاه*ها و فناوری*های کنترل. با این وجود، اطلاعات کافی برای*کاهش بیشتر انتشار آلاینده*های هوا قابل دستیابی است. روش*های کاهش آلودگی هوا نباید آلودگی را در سایر بخش*ها افزایش دهد. روش*های کنترل برای کاهش آلودگی هوا، آب یا زمین اغلب باعث انتقال آلودگی یا آلاینده*های ثانویه به سایر محیط*ها می*گردد. برای مثال، حذف دی*اکسیدگوگرد از جریان گاز یک نیروگاه ذغال* سنگ به وسیله گاز شو*های مرطوب مقدار زیادی مایع یا لجن تولید می*کند که باید دفع گردد. در یک روش مشابه، عریان*سازی[1] مواد آلی از آب زیرزمینی آلوده شده می*تواند موجب انتشار ترکیبات آلی سمی به هوا شود. چنین روش*هایی نمی*توانند راه حل واقعی برای آلودگی باشند و نیاز به بررسی زیاد دارد تا اطمینان حاصل شود که انتقال به محیط*های مختلف به راحتی انجام نشده بلکه تخریب یا تبدیل آلاینده به فرم*های کمتر آلوده صورت می*پذیرد. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - Stripping

[دکتر مصطفی کلهر]

مواد آلی فرار و آلودگی هوا در محیط های بسته آلودگی هوا و مواد آلی فرار و محیطهای بسته و محیط زیست چکیده امروزه با گسترش زندگی شهر نشینی، اغلب مردم بیشتر عمر خود را در فضاهای بسته مسکونی و اداری می گذرانند. محصولات و تجهیزات مورد استفاده در این فضاها مانند مصالح ساختمانی، مبلمان، تجهیزات اداری، لوازم خانگی، انواع حشره کش و شوینده ها از منابع اصلی انتشار گسترده مواد آلی فرار می باشند. همچنین فعالیتهای مختلف ساکنین مانند پخت و پز، نظافت و سیگار کشیدن نیز از دیگر عوامل آلودگی هوای محیط های بسته توسط این مواد می باشد به نحوی که مقدار این نوع مواد در ساختمان ها می*تواند به چندین برابر میزان آن در هوای آزاد برسد. در این تحقیق با توجه به اهمیت موضوع در حفظ سلامتی انسان، منابع و عوامل مختلف موثر در انتشار انواع مواد آلی فرار و سطح آلودگی ناشی از آنها در محیط های بسته بررسی و آثار سوء کوتاه مدت و بلند مدت مواد آلی فرار بر بخش های مختلف بدن انسان مورد بررسی قرار می*گیرد. کلمات کلیدی آلودگی هوا، مواد آلی فرار، ساختمان های اداری و ساختمان های مسکونی 1- مقدمه آلودگی هوا یکی از مهمترین معضلات زیست محیطی در زندگی شهرنشینی امروز به خصوص در کشورهای در حال توسعه می*باشد به نحوی که این مشکل همواره یکی از کانون*های توجه مسئولین شهری و زیست محیطی بوده*است. ولی با وجود اینکه اغلب مردم بیشتر عمر خود را در محیط*های بسته سپری می*کنند آلودگی هوا در این محیط*ها کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در حالی که مطالعات نشان داده است که غلظت برخی آلاینده مانند ترکیبات آلی فرار در محیط های بسته حتی از محیط خارج نیز بیشتر است. ترکیبات آلی فرار یکی از آلاینده*های اصلی در آلودگی هوا می*باشند. این مواد طیف وسیعی از ترکیبات آلی با اثرات بهداشتی مختلف را شامل می*شوند. در این مقاله منابع و عوامل مختلف موثر در انتشار انواع مواد آلی فرار و سطح آلودگی ناشی از آنها در محیط های بسته بررسی و آثار زیان بار کوتاه مدت و بلند مدت این مواد بر بخش های مختلف بدن انسان مورد بررسی قرار می*گیرد. 2- کلیات 2-1- آلودگی هوا در محیط های بسته امروزه ثابت شده است که تاثیر آلودگی هوا در محیط*های بسته برابر و حتی بیش از آلودگی هوای محیط*های باز شهری است. زیرا مردم زمان بیشتری را در محیط*های بسته صرف می*کنند، گستره بیشتر و متنوع*تری از آلاینده*ها در این محیط*ها وجود دارد و غلظت آلاینده ها در این محیط ها در اثر تجمع افزایش می یابد. آلودگی هوا در محیط*های بسته می*تواند ناشی از مواد جامد معلق (مانند غبار و دود)، عوامل بیولوژیکی (مانند قارچ و هاگ)، رادون، آزبست، آلاینده*های گازی مانند CO، CO2، NOX و SOX، آلدئیدها و ترکیبات آلی فرار باشد. اصلی*ترین عامل آلودگی هوا در محیط*های بسته انتشار آلاینده ها به صورت گازها و یا ذرات در محیط می باشد. عدم تهویه مناسب نیز می*تواند باعث افزایش آلودگی شود. زیرا در این حالت هوای کافی برای رقیق سازی و خارج نمودن آلاینده*های داخل ساختمان تامین نمی شود. 2-2- مواد آلی فرار ترکیبات آلی فرار مایعات یا جامداتی هستند که دارای کربن آلی (کربن متصل به کربن، هیدروژن، نیتروژن یا گوگرد) بوده و با سرعت چشمگیری تبخیر می شوند. این ترکیبات بعد از ذرات معلق بیشترین فراوانی و تنوع نشر را دارا می باشند. طبق تعریف سازمان حفاظت از محیط زیست امریکا هر ترکیبی که فشار بخاری بیش از mm Hg 1/0 داشته باشد یک VOC محسوب می شود. درتعریف اتحادیه اروپا میزان فشار بخار باید بیش از mm Hg 074/0 در دمای 25 درجه سانتیگراد باشد. برخی ترکیبات مانند CO، CO2، CH4 و برخی آلدئیدها از این تعریف مستثنی هستند. فشار بخار مواد آلی فرار به میزانی بالاست که در شرایط نرمال تبخیر بالایی دارند و وارد اتمسفر می شوند. این مواد شامل هزاران ترکیب شیمیایی می شوند که اثرات نامطلوبی بر روی سلامتی انسان دارند. 2-3- اثرات مواد آلی فرار بر روی سلامتی انسان مهم ترین اثرات بهداشتی مواد آلی فرار در محیط های بسته عبارتند از : سوزش ناشی از تحریک غشای مخاطی، آثار سیستماتیک بر روی بدن انسان مانند خستگی و عدم تمرکز و اثرات ناشی از سمیت مانند سرطان زا بودن. شایعترین مشکل ناشی از این مواد در انسان تحریک غشای مخاطی بدن می*باشد.عامل اصلی سندرم بیماری ساختمان که اغلب در ساختمان های نوساز مشاهده می شود و علایم و عوارضی مانند سوزش چشم و بینی، سردرد، سرفه، خشکی پوست، عدم تمرکز، خستگی و حالت تهوع دارد نیز ترکیبات آلی فرار می*باشد. 3- انواع مواد آلی فرار در محیط های بسته غیر صنعتی در یک محیط بسته غیر صنعتی صدها نوع VOC یافت می*شود به نحوی که در یک خانه مسکونی می*توان بیش از 300 نوع ترکیب آلی فرار شناسایی نمود. اغلب این ترکیبات را هیدروکربن*های آروماتیک، آلکان*ها، الکل*ها، هیدروکربن*های آلیفاتیک، آلدئیدها، کتون*ها، گلیکواترها، هالوکربن*ها، سیکلوآلکان*ها و ترپن*ها تشکیل می*دهند. آمین*ها مانند نیکوتین، پایریدین، 2-پیکولین، 3-اتنی پایریدین نیز بخصوص در مناطقی که دود سیگار یا شعله وجود دارد یافت می شوند. علاوه بر این اسید کربوکسلیک*های با وزن مولکولی کم، سیلوکسان ها، آلکان ها و فرئون 11 نیز اغلب در این محیط*ها یافت می*شوند. 4- منابع انتشار مواد آلی فرار در محیط های بسته غیر صنعتی مواد آلی فرار به طور گسترده*ای در لوازم خانگی و مصرفی، مصالح ساختمانی، تجهیزات اداری، خوشبو*کننده*ها، رنگ*ها و حشره کش*ها یافت می*شوند. علاوه بر این برخی فعالیت ها در محیط*های بسته مانند پخت و پز، نظافت، نوسازی ساختمان و مصرف دخانیات مقادیر زیادی از مواد آلی فرار مختلف را تولید می نماید. ورود و نفوذ از منابع آلاینده محیط خارجی مانند آلودگی های ناشی از ترافیک یا گازهای خروجی از صنایع نیز سهم قابل توجهی در مواد آلی فرار موجود در محیط های بسته را به خود اختصاص می*دهد. زورایمی و همکارانش در تحقیقاتی که برای تعیین سهم هر منبع در انتشار مواد آلی فرار در دفاتر تجاری انجام دادند به این نتیجه رسیدند که بین عوامل مختلف ساکنین و فعالیت های آنان بیشترین سهم را در انتشار مواد آلی فرار دارد.

[دکتر مصطفی کلهر]

اکسیدهای گوگرد آلودگی هوا و اکسیدهای گوگرد دی و تری اکسید گوگرد دو اکسید اصلی گوگرد در جو هستند. دی اکسید گوگرد، گازی غیرقابل اشتعال، غیرقابل انفجار و بدون رنگ است که مزه آن در غلظت*های ppm ١-٠.٣ در هوا حس می*شود. در غلظت*های بالاتر از ppm ٠.٣ بوی تند و تحریک کننده*ای دارد. بخشی از دی اکسید گوگرد به تری اکسیدگوگرد یا اسیدسولفوریک تبدیل شده و توسط واکنش*های فتوشیمیایی یا فرآیندهای کاتالیستی در جو، نمک*های سولفات به وجود می*آورد. دی اکسید گوگرد و رطوبت تشکیل اسیدسولفوریک می*دهند. اکسیدهای گوگرد همراه با ذرات معلق و رطوبت، به عنوان آلودگی هوا بیشترین اثرات تخریبی را در جو دارند. متأسفانه تفکیک اثرات دی*اکسیدگوگرد به تنهایی بسیار مشکل است. + مصطفی کلهر ; ٦:۱٧ ‎ب.ظ ; جمعه ٢۱ خرداد ۱۳۸٩ نظرات () منواکسیدکربن مونوکسید کربن و آلودگی هوا منواکسیدکربن گازی بی رنگ و بی*بوست. این گاز بسیار پایدار و در جو دارای نیمه عمری از 2 تا 4 ماه است. جزء کوچکی از تروپوسفر را تشکیل می*دهد و از فرآیندهای طبیعی و منابع انسانی تولید می*شود. اطلاعات به دست آمده نشان می*دهند که در چند دهه اخیر میزان CO به طور سالیانه 1 تا 2 درصد افزایش یافته ، در حالی که غلظت اولیه آن در آتمسفر ppb 120-50 بوده است. میانگین غلظت آن به صورت فصلی تغییر می*کند به طوری که بالاترین غلظت در فصل زمستان و پایین*ترین غلظت در ماه*های تابستان دیده می*شود. تقریباً 70 درصد CO منتشره از منابع انسانی در ایالات متحده در طول دوره 1970 تا1980 از خودروهای در حال تردد در بزرگراهها بوده است. این درصد در سال 1991 با نصب سیستم*های کنترل در خودروهای جدید به 58 درصد کاهش یافت. با وجود آنکه CO منتشره از خودروهای شخصی کاهش یافته است، بخشی از میزان کاهش مربوط به ازدیاد مسافت طی شده توسط خودروها بوده است. قارچ*های خاک می*توانند بخش قابل توجهی از CO آزاد شده را حذف کنند، همچنین در جو عموماً CO به2CO اکسید می*شود، اما سرعت تبدیل کاملاً آهسته است. منواکسید کربن مشارکت ناچیزی نیز در واکنش*های فتوشیمیایی دارد که منجر به تشکیل ازون می*شود. + مصطفی کلهر ; ۱٢:۳٠ ‎ق.ظ ; چهارشنبه ۱٩ خرداد ۱۳۸٩ نظرات () اثرات ذرات معلق آتمسفری روی سلامت انسان ذرات معلق و آلودگی هوا ذرات معلق به تنهایی یا همراه با سایر آلاینده*ها خطرات بسیار جدی برای سلامت انسان دارند. ورود آلاینده*ها به بدن انسان بیشتر از طریق سیستم تنفسی است. آسیب اندام*های تنفسی می*تواند مستقیماً انجام شود زیرا پیش*بینی می*کنند که 20 تا 60 درصد ذرات تنفس شده با قطر بین 01/0 تا 5/2 میکرومتر به ریه*ها نفوذ کرده و در همانجا رسوب می*کنند. ذرات معلق می*توانند اثرات سمی را از یک یا چند طریق اعمال نمایند: 1- ذرات می*توانند به دلیل خصوصیات شیمیایی یا فیزیکی خود، ماهیت سمی داشته باشند. 2- ذرات می*توانند در یک یا چند مکانیسم که به صورت عادی پاک*کننده مجاری تنفسی هستند دخالت نمایند. 3- ذرات می*توانند به عنوان یک حمل کننده باشند، هنگامی که ذرات مایع باشند مواد سمی جذب می*شوند و زمانی که ذرات جامد باشند، مواد سمی جذب سطحی آنها می*شوند. تعیین ارتباط مستقیم بین مجاورت با غلظت*های مختلف ذرات معلق و اثر آن برسلامت انسان واقعاً مشکل است. طول مدت مجاورت حائز اهمیت است. در برخی موارد مشاهده می*شود که مجاورت با ذرات معلق همراه با سایر آلاینده*ها نظیر2SO اثرات جدی*تری در سلامت انسان دارد تا مجاورت با هر یک از آلاینده*ها به تنهایی. همچنین فراهم نمودن غلظت*هایی از آلاینده*ها در آزمایشگاه همانند آنچه در جو وجود دارد، مشکل است. امروزه، مجبور هستیم که به تحلیل*های آماری در خصوص افزایش مراجعه به بیمارستان*ها، مراجعه به درمانگاه*ها، غیبت از محل کار و مدرسه، مرگ و میر و اطلاعات محدود متعلق به سنجش غلظت آلاینده*های جوی در طول دوره مورد تحقیق، اکتفا نماییم. چنین اطلاعاتی می*توانند ارتباط بین افزایش غلظت ذرات و افزایش تعداد مراجعه به درمانگاه*ها و بیمارستان*ها برای بیماری*هایی نظیر عفونت*های تنفسی، بیماری*های قلبی، برونشیت، آسم، ذات الریه و آمفیزم[1] (تنگی نفس) را نشان دهند. در طول دوره*ای که غلظت ذرات معلق در مدت چند روز بالاست، مرگ افراد سالخورده*ای که از بیماری*های تنفسی و قلبی رنج می*برند، افزایش می*یابد. مدارک موجود نشان می*دهد که برخی ذرات معلق جوی ماهیت سرطانزایی دارند بخصوص هنگامی که با دود سیگار همراه می*شوند. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - emphysema + مصطفی کلهر ; ۱٢:٤٧ ‎ق.ظ ; سه*شنبه ۱۸ خرداد ۱۳۸٩ نظرات () اثرات ذرات معلق آتمسفری بر مواد، گیاهان و حیوانات آلودگی هوا و ذرات معلق ذرات معلق از نظر شیمیایی بی*اثر یا فعال هستند، یعنی می*توانند از نظر شیمیایی بی*اثر باشند اما مواد فعال شیمیایی موجود در جو را جذب نمایند، یا برای تشکیل گونه*های شیمیایی فعال با یکدیگر ترکیب شوند. ذرات معلق بسته به ترکیب شیمیایی یا موقعیت فیزیکی می*توانند موجب تخریب وسیع مواد شوند. ذرات تنها با رسوب روی سطوح رنگ شده، لباس*ها و پرده*ها، آنها راکثیف می*کنند. اثر مهمتر ذرات معلق این*است*که، می*توانند مستقیماً باعث تخریب شیمیایی شوند و این عمل یا به دلیل ماهیت خورندگی آنها یا به دلیل عملکرد مواد شیمیایی خورنده*ای است که روی ذرات معلق بی*اثر منتشر شده در هوا، جذب[1] یا جذب سطحی[2] شده*اند. فلزات معمولاً می توانند در هوای خشک به تنهایی یا در هوای مرطوب تمیز، در مقابل خوردگی مقاوم باشند. با این وجود، ذرات جاذب رطوبت که به طور معمول در جو وجود دارند می*توانند در غیاب سایر آلاینده ها موجب تحلیل سطوح فلزی شوند. مثال*هایی از خوردگی سطوح فلزی در مجاورت هوای مناطق صنعتی در مراجع علمی وجود دارد و لزومی به اشاره بیشتر در اینجا نیست. تخریب اجسام توسط ذرات معلق هنگامی که دی*اکسیدگوگرد حضور دارد افزایش می*یابد و این به ایجاد ماهیت اسیدی این گاز مربوط می*شود و آن هنگامی است که دی*اکسیدگوگرد روی سطح ذرات معلق جذب می*شود. به طور کلی اطلاعات کمی راجع به اثر ذرات معلق روی گیاهان وجود دارد. چند بررسی در مورد همراه شدن ذرات معلق و سایر آلاینده*ها نظیر دی*اکسیدگوگرد انجام شده که نشان از امکان افزایش نفوذ دی*اکسیدگوگرد از طریق برگ، افزایش تخریب برگ توسط فلزات سنگین و یا کاهش رشد گیاه و محصولات، دارد. ذرات معلق درشت نظیر گرد و غبار می*توانند مستقیماً روی سطح برگ*ها رسوب نمایند، تبادل گاز را کاهش دهند، دمای سطح برگ را افزایش داده و باعث کاهش فتوسنتز شوند. این امر می*تواند موجب کلروزیس[3] (زرد شدن برگ*ها به دلیل عدم توانایی رشد کلروفیل)، کاهش رشد و نکروزیس[4] برگ ( یا نقطه*های رنگی روی برگ) شود. ذرات حاوی فلوراید سبب ایجاد برخی تخریب*ها در گیاهان می*شوند و رسوب اکسید منیزیم روی خاک زراعی باعث تضعیف رشد گیاهان می*گردد. سلامت جانوران نیز هنگام تغذیه از گیاهانی که با ذرات معلق سمی پوشانده شده*اند به خطر می*افتد. برخی ترکیبات سمی می*توانند یا داخل بافت گیاه جذب شوند یا به صورت لایه آلوده روی سطح گیاه باقی بمانند. فلوئوروسیس[5] در حیوانات می*تواند به دلیل تغذیه از گیاهان پوشیده با ذرات معلق آلوده به فلوراید باشد. گاو و گوسفندهایی که از گیاهان آلوده به ذرات معلق حاوی آرسنیک تغذیه می*کنند قربانی مسمومیت با آرسنیک می*شوند. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - absorbtion [2] - adsorbtion [3] - Chlorosis [4] - Necrosis [5] - Fuorosis

[دکتر مصطفی کلهر]

قابلیت دید ذرات معلق و قابلیت دید واژه نامه هواشناسی تعریف زیر را در مورد قابلیت دید ارائه می*دهد: در ایالت متحده قابلیت رؤیت در هوا، بزرگترین فاصله*ای است که امکان دیدن و تشخیص دادن با چشم غیرمسلح وجود دارد، برای الف) در روز، یک هدف سیاه در مقابل افق آسمان و ب) در شب، ترجیحاً یک منبع نورانی باشدت متوسط و غیرمتمرکز. بعد از اینکه قابلیت رویت کاملاً در اطراف یک دایره در افق تعیین شد، میانگین مقادیر حاصل، دید غالب[1] را تعیین می*کند که در گزارش*ها قید می*شود. قابلیت دید، به قدرت چشم در تشخیص جسمی که در تباین[2] با زمینه آن است و همچنین عبور نور از آتمسفر بستگی دارد. تغییر در میزان تباین جسم و محیط اطرافش فاصله قابل رؤیت را تغییر می*دهد زیرا: الف) نور بیشتری در مسیر عرضه می*شود یا ب) نور به دلیل آتمسفر موجود، در خط سیر عبور خود گم می*شود. در هر دو مورد تباین بین هدف و زمینه آن به صفر می*رسد. هنگامی که چشم نتواند در فاصله*ای دورتر، اختلاف بین هدف و زمینه آن را تشخیص دهد، می*گویند هدف بعد از حد قابل رویت قرار دارد. تغییر فوق*الذکر در میزان تباین مربوط است به جذب و پراکنش نور توسط ذرات معلق در آتمسفر. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - Prevailiing visibility [2] - Contrast + مصطفی کلهر ; ۱٢:۳٧ ‎ق.ظ ; یکشنبه ۱٦ خرداد ۱۳۸٩ نظرات () قابلیت رؤیت و خصوصیات آتمسفری مربوط به آن ذرات معلق و قابلیت دید یکی* از عادی*ترین اثرات آلودگی هوا کاهش قابلیت دید به دلیل جذب و پراکندگی نور توسط ذرات معلق مایع و جامد در هواست. قابلیت دید اصولاً تحت تأثیر ذرات ریزی است که از واکنش*های فاز گازی در آتمسفر تشکیل می*شوند. اگرچه ملکول*ها مستقیماً دیده نمی*شوند، اما دی*اکسیدکربن، بخار آب و ازون در غلظت*های بالا خصوصیات جذب وانتقال نور را در آتمسفر تغییر می*دهند. در سال*های اخیر کوشش*های زیادی انجام شده تا ارتباط بین غلظت ذرات معلق آلاینده را با خصوصیات نوری ستون*های دود مختلف نشان دهند. کاهش قابلیت دید تنها از نظر زیبایی*شناسی غیرقابل پذیرش نیست، بلکه اثرات روانی نیز بر افراد دارد. به علاوه، کاهش شدید قابلیت رویت می*تواند برای سلامتی خطرناک باشد.

[دکتر مصطفی کلهر]

آلودگی هوا و منابع اینترنتی آلودگی هوا انقلاب فناوری رایانه*ای که در طول 25 سال گذشته رخ داده است، ابزارهای گسترش اطلاعات در زمینه آلودگی هوا را بهبود بخشیده است . از نظر تاریخی، اسناد فدرال در مورد آلودگی هوا توسط دفتر نشر دولتی آمریکا چاپ می*شد و از طریق ادارات مرکزی مانند اداره مرکزی اطلاعات فناوری ملی[1] به اطلاع عموم مردم می*رسید. این اطلاعات هم نشریات چاپ شده در زمینه هوا و هم مدل*های سفارش شده در زمینه کیفیت هوا را شامل می*شود. با افزایش انبوه اطلاعات بعد از تصویب قانون هوای پاک*، از ابزارهای الکترونیکی مجهز به رایانه برای پخش اطلاعات استفاده شد. صفحات بولتن*های الکترونیکی به وجود آمد تا اطلاعات وسیع در مورد تدوین قوانین و نشریات چاپ شده به صورت رایگان (با اندکی هزینه) در اختیار افراد وابسته به شرکت*هایی که به شبکه اینترنت دسترسی دارند یا افرادی که از طریق رایانه*های شخصی و مودم[2] به شبکه جهانی ارتباط پیدا می*کنند یا دانشجویانی که به اینترنت وصل می*شوند، قرار گیرد. این "بزرگراه*های اطلاعاتی" کاملاً شناخته شده هستند و موجب دسترسی فوری به اطلاعاتی می*شوند که به طریقی غیر از این می*توانست هفته*ها یا ماه*ها طول بکشد و هزینه قابل توجهی در بر داشته باشد. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - National Technical Information Clearinghouse [2] - Modem + مصطفی کلهر ; ۱:۱٢ ‎ق.ظ ; شنبه ٢٩ خرداد ۱۳۸٩ نظرات () ازن آلودگی هوا و ازن ازون گاز دیگری است که تشعشعات خورشیدی را جذب می*کند. حضور ازون در آتمسفر تحتانی اثر واقعاً مفیدی در جذب مقادیر قابل توجهی از اشعه فرابنفش با طول موج*های کوتاه ساتع شده از خورشید، دارد. انرژی فرابنفش پتانسیل عمده*ای در ایجاد سرطان پوست و ایجاد اثرات زیانبار دیگر بر روی گیاهان و حیوانات در اکوسیستم کره زمین دارد. ازون تروپوسفری به دلیل واکنش*های فتوشیمیایی در لایه مرزی سطح زمین تشکیل شده و یک اکسید*کننده قوی است که باعث آسیب رساندن به گیاهان، حیوانات و مواد بی*جان شده و بنابراین به عنوان یک آلاینده مورد توجه قرار می*گیرد. از آنجایی که گازهای گلخانه*ای در آتمسفر رو به ازدیاد هستند، جرم کلی ازون در هوای اطراف سطح زمین در دو دهه اخیر کاهش یافته است. این امر در درجه اول به کاهش ازون استراتوسفری به دلیل حضور گازهای ناشی از فعالیت*های بشری نظیر کلروفلوروکربنها و هیدروکلروفلوروکربنها (CFCs و HCFCs) ارتباط دارد. این گازها در سطح زمین منتشر می*شوند و نهایتاً در استراتوسفر پخش شده و باعث تخریب ازون می*شوند. تخریب یا ایجاد حفره درلایه ازون، هم در نیمکره شمالی و هم در نیمکره جنوبی رخ می*دهد، اما بزرگترین تخریب در استراتوسفر و بالای قطب به وجود آمده است. CFCs و HCFCs به طور گسترده*ای به عنوان خنک کننده در سیستم*های حرارتی، برودتی و یخچال*ها در سراسر دنیا کاربرد دارند. انتشار این گازها در محیط*زیست ،براثر وقوع حوادث مربوط به نشت از سیستم*های سرد کننده تحت فشار بوده یا انتشار در سطح بین*المللی می*تواند بر اثر تعمیر چنین سیستم*هایی باشد. + مصطفی کلهر ; ۱٢:٠٧ ‎ق.ظ ; جمعه ٢۸ خرداد ۱۳۸٩ نظرات () پیامدهای جهانی در رابطه با آلودگی هوا آلودگی هوا همانطور که در قبل نشان داده شد، به هر حال، آلودگی هوا و انتقال آن، تأثیرات جهانی در پی دارد. به علاوه کاهش قابلیت دید به دلیل وجود ذرات و آلاینده*های گازی، برخی ترکیبات گازی خاص، به دلیل خصوصیت آنها در جذب تشعشعات، باعث به وجود آمدن برخی نگرانی**ها در سطح جهانی می*شود. برخی از این ترکیبات هم اکنون به عنوان آلاینده ثبت شده*اند و سایر ترکیبات ممکن است در آینده به عنوان آلاینده طبقه*بندی شوند. مفاهیم جهانی در برگیرنده پیامدهایی نظیر باران اسیدی، انتشار گازهای مسبب گرم شدن کره زمین و انتشار ترکیباتی نظیر [1]CFCs است که می*تواند لایه ازون استراتوسفری را تخریب کند. اثر دو مورد آخری مربوط به جذب تشعشعات آتمسفری است. جذب آتمسفری سطح زمین و آتمسفر بالای آن،دارای اثری طبیعی تحت عنوان اثر گلخانه*ای هستند. بدون این اثر، زمین کاملاً با آن چه که ما می*شناسیم متفاوت خواهد بود. اگر زمین آتمسفری نداشت، دمای آن سردتراز دمای امروزی آن بود. دمای گرم*تری که ما در سطح زمین تجربه می*کنیم مربوط به وجود گازهای گلخانه*ای در آتمسفر اطرافمان است. دامنه طول موج برای نور فرابنفش کمتر از mm 4/0؛ دامنه نور مرئی mm 75/0-4/0؛ و برای نور مادون قرمز mm100-1 است. در طول یک چرخه عادی روزانه ، اشعه خورشیدی (در ابتدا در دامنه فرابنفش (UV)، مرئی ، و نزدیک مادون قرمز (IR) طول موج*های mm 4-2/0) از میان آتمسفر شفاف عبور کرده و توسط سطح زمین جذب می*شوند. سطوح گرم شده زمین، که بسیار سردتر از خورشید هستند، در ابتدا انرژی جذب شده از خورشید را به وسیله تشعشع در طول موج*های بلندتر ناحیه مادون قرمز (mm 100-5) از دست می*دهند. در حالی که ابرها، جاذب*های تشعشات خورشیدی، کارایی بیشتری در جذب تشعشعات با طول موج بلندتر منتشر شده از سطح زمین*، دارند. هنگامی که غلظت*های کمی از دی*اکسیدکربن و بخار آب در آتمسفر وجود داشته باشد، مقدار انرژی ورودی خورشیدی با تشعشعات خروجی از زمین برابر بوده و تعادلی بین دمای سطح زمین و آتمسفر تحتانی به وجود می*آید. با افزایش غلظت بخار آب، دی*اکسیدکربن یا سایر گازهای گلخانه*ای، جذب اشعه مادون قرمز در آتمسفر افزایش یافته در حالی که تشعشعات با طول موج کوتاه بدون تغییر عبور می*کند. نتیجه آنکه میانگین دمای سطح زمین و آتمسفر تحتانی افزایش می*یابد ،زیرا مقدار اشعه خورشیدی در طول روز بدون تغییر می*ماند در حالی که تشعشعات زمینی کاهش می*یابد. بخار آب جالب توجه*ترین گاز گلخانه*ای است زیرا همانطور که در شکل 1-14 ملاحظه می*شود عامل جذب اشعه بازتابش IR با طول موج کمتر از mm 8 و بالای mm 20 است. دی*اکسیدکربن دومین گاز گلخانه*ای مهم با جذب اولیه در ناحیه IR در طول موج mm 18-12 است. گروه بعدی گازهای گلخانه*ای CFCs ها هستند که باندهای جذبی نزدیک mm 10 دارند

[دکتر مصطفی کلهر]

سرب و سایر فلزات (http://www.aermod.post/34.htm)
آلودگی هوا (http://www.aermod.tag/44088.htm) و سرب (http://www.aermod.tag/11485.htm)

سرب تنها فلزی است که در حال حاضر در فهرست آلاینده*های اصلی قرار دارد. سرب فلزی خاکستری – سفید با نقطه ذوب پایین، نرم، قابل انعطاف، شکل*پذیر، مقاوم در مقابل خوردگی و دارای هدایت الکتریکی نسبتاً ضعیف است. بدین دلیل، سرب از 2000 سال پیش از میلاد مسیح توسط فنقی*ها مورد استفاده قرار می*گرفت. این عنصر در رنگ*ها، لوله*کشی*ها، سقف منازل، محفظه*های ذخیره برای موادخورنده، پوشش*های محافظ در مقابل پرتوافشانی، در باطری*های سرب-اسید و در ترکیبات آلی سرب*دار به عنوان افزودنی*های بنزین جهت کاهش ضربه و افزایش عدد اکتان، کاربرد دارد. نخستین استفاده از سرب در این قرن استفاده از آن به عنوان افزودنی به صورت تترا اتیل سرب و تترا متیل سرب به بنزین است. به دلیل کاربرد آن طی مدت 4000 سال، غلظت*های جزئی از سرب را می توان در سراسر دنیا یافت . مثلاً در مناطق دوردست در قطب شمال (جای گرفته در میان یخ*ها)، در دامنه کوه*ها، در خاک و در آب دیده شده است. منابع انتشار سرب که باعث تراکم آن در آتمسفر می*گردند شامل منابع صنعتی، منابع متحرک، فرسایش خاک*های سطحی زمین و رسوب رنگ*های حاوی سرب بر روی خاک و به دنبال آن انتشار غبار فرار (به دلیل باد، ساختمان سازی و سایر ابزارهای مکانیکی فرسایش خاک) است. علی*رغم اینکه استفاده از سرب در سه تا از پنج منبع فوق*الذکر ممنوع شده است (رنگدانه در رنگ*سازی، بنزین خودروها و جوش*کاری)، بسیاری از سطوح رنگ شده موجود و لوله*های جوشکاری شده هنوز هم حاوی سرب هستند و به عنوان منابعی با توان بالقوه انتشار سرب در محیط*زیست محسوب می*شوند.
در اسناد مربوط به معیارهای کیفیت هوا در مورد سرب قید شده است که "از مراجع گسترده وقابل دسترسی چنین استنباط می*شود که... اثرات بیولوژیکی دائمی در ارتباط با طیف وسیعی از مجاورت با سرب وجود دارد". در مقادیر کم، تغییرات بیوشیمیایی شروع می*شود و اثر آن بر روی فعالیت*های آنزیمی در بیوسنتز است که در عملیات فیزیولوژیکی عادی اندام*های بدن اهمیت دارد. درغلظت*های بالا آغاز تأثیرگذاری بر سیستم عصبی بوده و می*تواند ضمن مختل کردن عمل تولید مثل، عملیات ایمن سازی بدن را تضعیف نماید. در موردی که مجاورت با مقادیر بالای سرب مطرح باشد، اختلال در سیستم عصبی و ایمنی بدن می*تواند منجر به مسمومیت سرب، عقب *ماندگی ذهنی دائمی و حتی مرگ شود. به طور کلی، شدت تأثیر سرب در ابتدا ، مربوط به غلظت آن در جریان خون می شود. براساس اینکه حداکثر غلظت قابل اطمینان سرب در جریان خون 30 میکروگرم در هر دسی لیتر خون است، در سال 1978 استاندارد ملی کیفیت هوا برای سرب 1.5 میکروگرم بر متر مکعب(میانگین سه ماهه) تعیین و مورد تصویب قرار گرفت. همینطور اثراتی منفی بر روی پیشرفت رفتارهای عصبی بعد از تولد دارد. اگرچه استاندارد تدوین شده تا کنون تغییر نیافته است، اما بعد از سال 1970 تا کنون در آمریکا، انتشار سرب در محیط*زیست به طور قابل توجهی کاهش یافته و این به دلیل ممنوعیت استفاده از بنزین سرب دار است.
اگرچه سرب تنها فلزی است که جزء آلاینده*های اصلی هوا به شماره آمده است ولی این فلز با تعداد دیگری از فلزات در بخش سوم از قانون هوای پاک مصوب 1990، به عنوان آلاینده*های خطرناک هوا طبقه*بندی شده است. ترکیبات حاوی فلزاتی نظیر آنتیمون، کادمیوم، کرم، منگنز و نیکل، همینطور عناصری چون آرسینک، کبالت و سلنیوم در فهرست 189 تایی ترکیبات سمی قرار دارند که باید حداکثر فناوری*های موجود برای کنترل آنها به کار گرفته شود.


+ (http://www.aermod.post/34.htm) مصطفی کلهر (http://persianblog.ir/profiles/280546/) ; ۱۱:٥۳ ‎ب.ظ ; دوشنبه ٢٤ خرداد ۱۳۸٩



http://persianbox.com/templates/public/pb5/images/comment.gif نظرات ( )



فیلترالکترواستاتیک (http://www.aermod.post/33.htm)
آلودگی هوا (http://www.aermod.tag/44088.htm) و فیلتر الکترواستاتیک (http://www.aermod.tag/486194.htm)

فیلترالکترواستاتیک یا نشست*دهنده الکترواستاتیک دستگاهی است که با ایجاد یک میدان الکتریکی، ذرات موجود در گاز(عموما هوا) را از آن جدا می*سازد. مزیت برتر این فیلتر نسبت به بقیه فیلترها این است که افت فشار کمتری در مسیر جریان هوا ایجاد می*کند. همچنین برای جداسازی ذرات کمتر از یک میکرون که فیلترهای دیگر بازده جداسازی پایینی دارند استفاده از این فیلتر مناسب می*باشد. این فیلتر طی دو مرحله عمل جداسازی ذرات را انجام می*دهد. در مرحله اول ذرات معلق در هوا پس از عبور از کرونای تخلیه که ناحیه کوچکی در فیلتر است و با نور بنفش مشخص می*شود باردار می*شوند.در مرحله دوم این ذرات که به بار اشباع خود رسیده*اند توسط یک میدان*الکتریکی قوی از جریان هوا جدا گردیده و بسوی یک الکترود که جهت خنثی*سازی بار این ذرات بکار می*رود حرکت کرده و در آنجا با از دست دادن بار خود بر روی یک بستر مناسب ته*نشین می*شوند. بازدهی این فیلترها به دو عامل مدت زمانی که جریان هوا از ناحیه جداسازی عبور می*کند و مدت زمانی که ذره باردار به الکترود بیرونی می*رسد بستگی دارد. با توجه به بررسی*ها و آزمایش*های انجام شده با استفاده از یک فیلتر الکترواستاتیک ساده می*توان هشتاد درصد از ذرات دوده خروجی از اگزوز خودروها را جداسازی کرد

[دکتر مصطفی کلهر]

اکسیدان*های فتوشیمیایی آلودگی هوا و اکسیدانهای فتوشیمیایی عوامل اکسید کننده نظیر ازون ، پراکسی استیل نیترات، پراکسی بنزوئیل نیترات، پراکسید هیدروژن اسید فرمیک و سایر موادی که بتوانند یدورپتاسیم را اکسید نمایند به عنوان اکسیدان* فتوشیمیایی نامیده می*شوند. اکسیدان*های فتوشیمیایی بر اثر واکنش*هایی در آتمسفری ایجاد می*شوند که ترکیبات آلی فرار، رادیکال هیدروکسیل و سایر رادیکال*ها و نور خورشید در به وجود آمدن آنها نقش دارند. بدین ترتیب اکسیدان*های فتوشیمیایی عموماً آلاینده*های ثانویه*ای هستند که در آتمسفر بر اثر مجموعه* پیچیده*ای از واکنش*ها بین آلاینده*های اولیه موجود در هوا در مقابل نور خورشید، تشکیل می*شوند. در چنین آتمسفری ازون و در بالاترین غلظت خود وجود دارند و اثرات مخرب اسماگ فتوشیمیایی عموماً مربوط به غلظت*های بالای این دو آلاینده است. آئروسل*های تشکیل شده در طول واکنش*های فتوشیمیایی که ایجاد اسماگ فتوشیمیایی می*کنند، سبب کاهش قابل توجه میزان دید شده و آتمسفر را به رنگ خرمایی در می*آورند. ازون لاستیک طبیعی و پلی*مرهایی نظیر بوتادین[1]، ایزوپرن[2] و استایرن[3] را مورد حمله قرار داده سبب شکسته شدن ملکول*ها، سخت شدن و کاهش عمر لاستیک خودروها و روکش مواد لاستیکی شده و طول عمر پوشش*های نگهدارنده خطوط برق در فضای آزاد را کم می*کند. با اضافه کردن بازدارنده*های ازون به محصولات پلی*مری، تخریب این فرآورده*ها به میزان قابل توجهی کاهش می*یابد. ازون همچنین بر روی سلولز موجود در مواد نساجی تاثیر گذاشته و نیز پلی*مرهای مصنوعی نظیر الیاف نایلون و آکریلیک را مورد حمله قرار می دهد و باعث کاهش استقامت چنین موادی می*شود. تمام اکسیدان*ها سبب کمرنگ شدن مواد رنگی مورد استفاده در الیاف می*شوند. از دیرباز، شکستن ملکول*های لاستیک و آسیب رسیدن به برگ سبزیجات، بیشترین نشانه*های قابل رویت مجاورت با ازون بوده است. صدماتی از جمله آسیب آشکار به برگ*ها، کاهش رشد گیاهان و محصولات کشاورزی را به دنبال داشته و به این ترتیب تنش*های زیستی نیز افزایش می*یابد. -------------------------------------------------------------------------------- [1] - Butadiene [2] - Isoprene [3] - Styrene

[دکتر مصطفی کلهر]

هیدروکربن*ها آلودگی هوا و هیدروکربن ها گرچه استانداردهای ملی کیفیت هوا اصولاً در سال 1971 برای هیدروکربن*های غیرمتانی تصویب شد، اما تا سال 1983 که بازنگری گسترده*ای روی آن انجام گرفت، عملاً مورد استفاده قرار نگرفت. هیدروکربن*ها همراه با اکسیدهای نیتروژن در حضور نور آفتاب موجب تشکیل اکسیدان*های فتوشیمیایی، از جمله ازون می*شوند که اثرات مخربی روی سلامت انسان و روی گیاهان دارند. بدین دلیل اعتقاد بر این بود که تدوین استاندارد برای ازون مناسب*تر از استاندارد برای هیدروکربن*هاست. مطالعات انجام شده بر روی تاثیر بسیاری از هیدروکربن*های گازی با غلظت*های موجود در آتمسفر اثر تخریبی و مستقیم آنها را بر سلامت انسان ثابت نمی*کند. بررسی*ها در مورد سرطانزایی گروه*های هیدروکربنه معین نشان می*دهد که برخی سرطان*ها به علت مجاورت با هیدروکربن*های آروماتیک موجود در دوده و قیر، ظاهر شده*اند. برخی ذرات سرطانزا، از جمله هیدروکربن*های آروماتیک چند هسته*ای در هوای آزاد قابل تشخیص هستند. گروه گسترده هیدروکربن*های گازی اغلب از نظر خورندگی اثر قابل سنجشی روی مواد باقی نمی*گذارند. از بین تمام هیدروکربن*ها، تنها اتیلن در غلظت*های شناخته شده در هوای تنفسی، اثرات نامطلوبی روی گیاهان دارد. اثر اصلی اتیلن، بازدارندگی در رشد گیاهان است. اتیلن با غلظت*های ppm ٠.٠٠١ تا ٠.۵ سببتحریک گیاهان حساس از جمله افتادگی گل*ها و عدم بازشدن درست برگ*ها می*شود. ایجاد صدمه به گل*های ارکیده و پنبه به اثبات رسیده است. با وجود آنکه در حال حاضر هیدروکربن*ها در یک گروه کلی از آلاینده*ها جزء فهرست آلاینده*های اصلی قرار نگرفته اند ، تعداد زیادی از ترکیبات هیدروکربنه خاص در بین 189 آلاینده خطرناکی هستند که تحت نام تبصره مواد سمی هوا در قانون هوای پاک مصوب 1990 قرار دارند. + مصطفی کلهر ; ۱٠:٤۳ ‎ق.ظ ; یکشنبه ٢۳ خرداد ۱۳۸٩ نظرات () دینامیک سیالات محاسباتی آلودگی هوا و دینامیک سیالات محاسباتی دینامیک سیالات محاسباتی[1] علم پیش*بینی جریان سیال، انتقال حرارت، انتقال جرم، واکنشهای شیمیائی، و پدیده*های وابسته به آن بوسیله حل معادلات ریاضی، که قوانین فیزیکی را بیان می*کنند، با استفاده از یک فرآیند عددی است. این معادلات شامل، پایستاری جرم، مومنتم، انرژی، ذرات و غیره می*باشد. نتیجه داده*های CFD، داده*های مهندسی از قبیل موارد زیر می*باشد: 1. تهیه معادلات مفهومی از پدیده*های فیزیکی 2. پیش*بینی عملکرد یک مدل فیزیکی 3. عیب*یابی و بهبود فرآیندهای فیزیکی در واقع تحلیل*های دینامیک سیالات محاسباتی مکمل آزمایشات و تجربیات بوده و مجموع تلاش*ها و هزینه*های مورد نیاز در آزمایشگاه را کاهش می*دهد. استراتژی دینامیک سیالات محاسباتی بطور کلی استراتژی عمده دینامیک سیالات محاسباتی *عبارت از جایگذاری دامنه مسائل پیوسته با یک دامنه گسسته با استفاده از شبکه*بندی است. در یک دامنه پیوسته، هر یک از متغیرهای جریان در هر نقطه از دامنه تعریف شده*اند.

[دکتر مصطفی کلهر]

آلودگی هوا در تار و پود زندگی مدرن امروزی بافته شده است. هنگامی که شهرهای خود را مي سازيم، آلودگی هوا به عنوان زایده*ای ضمن ساخت محصولات مورد نیازمان، جابجایی افراد یا حمل و نقل تولیداتمان، ایجاد انرژی برای گرما یا روشنی مکان*های زندگی، بازی یا کارمان، ایجاد می*شود. علت اصلی آلودگی هوا احتراق است و همانطور که می*دانیم، احتراق هنوز از ضروریات زندگی است. هنگامی که احتراق کامل یا تئوری رخ می*دهد، هیدروژن و کربن سوخت با اکسیژن هوا ترکیب شده و ایجاد گرما، نور، دی*اکسیدکربن و بخار آب می*نماید. با اين وجود، ناخالصی*های سوخت، نسبت نامطلوب سوخت به هوا و یا دمای احتراق خیلی بالا یا خیلی پایین سبب تشکیل گروهی از ترکیبات جانبی نظیر منواکسیدکربن، اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، خاکستر فرار[1] (http://www.aermod.ir/#_ftn1) و هیدروکربن*های نسوخته می*شوند که همگي از آلاینده*های هوا محسوب می*شوند.
آلودگی هوا یک پدیده امروزی نیست. ادوارد اول پادشاه انگلستان سعی کرد آسمان دودآلود لندن را در سال 1272 با قدغن کردن استفاده از "ذغال سنگ دریایی"[2] (http://www.aermod.ir/#_ftn2) پاک نماید. سپس پارلمان انگلستان دستور شکنجه یا به دار آویختن افرادی را صادر کرد که ذغال مذکور را فروخته و يا مي*سوزاندند. در زمان ریچارد دوم (1399-1377ميلادي) و بعد از آن زمان هنری پنجم (1422-1413ميلادي) ، قدم*هایی برای قانونمند کردن و محدود نمودن استفاده از ذغال*سنگ در انگلستان برداشته شد. یکی از اولین اسناد منتشره در خصوص آلودگی هوا، رساله ای چاپ شده در سال 1661 براساس فرمان سلطنتی چارلز دوم تحت عنوان: "فومی فوگیوم[3] (http://www.aermod.ir/#_ftn3)" یا مزاحمت ناشی از هوای آلوده به دود پخش شده در لندن همراه با برخی چاره*جویی*ها، نوشته جان اولین[4] (http://www.aermod.ir/#_ftn4) یکی از بنیان*گذاران انجمن سلطنتی ]1 [می باشد.
کاربرد ذغال سنگ در ایجاد انرژی یکی از عوامل عمده انقلاب صنعتی بود که اساس جامعه توأم با فناوری امروزی را شکل داد. متأسفانه همراه با جامعه اي برخوردار از فنآوري های صنعتی، شاهد تخریب محیط*زیست هستیم. یکی از اولین کوشش*های قانونی برای کنترل آلودگی هوا در ایالات متحده در سال 1895 و براساس غیرقانونی نمودن "نمایش بخار قابل رویت"[5] (http://www.aermod.ir/#_ftn5) از خروجی اتومبیل*های بخار، ظاهر شد.
فرآیندهای طبیعی نظیر آتش*سوزی جنگل*ها، پوسیدگی گیاهان، غبار ناشی از طوفان*ها و فوران آتش*فشان*ها همیشه ایجاد آلودگی هوا می*کنند. نظیر آنچه در سال 1991 به وقوع پیوست، کوه پیناتوبو[6] (http://www.aermod.ir/#_ftn6) در فیلیپین آتش*فشانی کرد و باعث کشته شدن 200 نفر و انتشار ذرات معلق و دی*اکسیدگوگرد تا ارتفاع 25 مایلی در جو شد و آب هوای سرتاسر جهان را تحت تأثیر قرار داد. گرچه مجموع بسیاری از گازها و ذرات معلقی که به عنوان آلاینده هوا شناخته شده *اند و حاصل انتشار از منابع طبیعی هستند بسیار بیش از آلاینده های منتشره از منابع انسانی است، اما توزیع جهانی و پخش این آلاینده*ها، دارای میانگین غلظت پایین*تری نسبت به آلودگی ناشی از منابع انسانی هستند. با مکانیسم*هایی نظیر رسوب*گذاری تا اکسیداسیون و جذب در اقیانوس*ها و خاک، در صورت وجود زمان کافی، جو در مقابل آلاینده*های شناخته شده می*تواند خود پالایی داشته باشد ]2 و 3[ . اطلاعات جمع*آوری شده در 20 ساله اخیر نشان می*دهد که غلظت گازهایی نظیر دی*اکسیدکربن و کلروفلوروکربن*ها (CFCs) افزایش یافته است که به نوبه خود عواقبی چون گرم شدن کره زمین و افزایش تشعشعات فرا بنفش مربوط به نابودی لایه ازون در استراتوسفر را به دنبال داشته است. بعلاوه آلاینده*های ناشی از فعالیت*های انسانی معمولاً در نواحی پرجمعیت و مناطق شهری دنیا، متراکم می*شوند. در ایالات متحده آمریکا به تنهایی در سال 1994، بیش از 150 میلیون تن از گازها، جامدات و مایعات زاید تولید و در جو رها شده است. در حال حاضر نرخ تخلیه آلاینده*ها به آتمسفر در مناطقی با آلودگی بالا چندین بار بیش از نرخ خودپالایی هوا در آن نواحی می*باشد.

[1] (http://www.aermod.ir/#_ftnref1) - Fly ash

[2] (http://www.aermod.ir/#_ftnref2) - Sea Coal

[3] (http://www.aermod.ir/#_ftnref3) - Fumifugium

[4] (http://www.aermod.ir/#_ftnref4) - John Evelyn

[5] (http://www.aermod.ir/#_ftnref5) - Showing of Visible Vapor

[6] (http://www.aermod.ir/#_ftnref6) - Pinatubo

[دکتر مصطفی کلهر]

وقایع آلودگی هوا گرچه اعمال محدودیت در مورد آلودگی هوا از سال 1272 ميلادي آغاز گردیده، مسائل عمده آلودگی هوا با توجه به تاریخ بشر، در سال*های اخیر (برای مثال اواخر قرن نوزدهم و قرن بیستم) به صورت مستند در آمده است. در هنگام ایجاد پدیده مه در لندن که در سال 1873 رخ داد، 268 نفر مرگ غیرقابل انتظار بر اثر بیماری*های ریوی گزارش شد. در دسامبر 1930 در یک بخش کاملاً صنعتی در دره میوز در بلژیک، حاکم شدن سه روز مه شدید در منطقه، باعث بيماري چند صد نفر شد و 60 نفر نيز جان سپردند که این تعداد ده برابر تعداد روزهای عادی بود. در طول یک دوره 9 روزه مه قوی در ژانویه 1931، 592 نفر در منچستر و منطقه سالفورد انگلستان از بین رفتند که افزایش قابل توجهی را در میزان مرگ و میر منطقه نشان می*داد. در 1948 در دونورآ ، پنسیلوانیا، درشهری كوچك که کارخانجات مواد شیمیایی و فولاد آن را احاطه كرده بودند، طی مدت چهار روز مه ایجاد شده، نیمی از 14000 نفر ساكنين اين شهر را بیمار كرده و جان20 نفر ازآنها را گرفت. ده سال پس از آن ساکنینی که در طی آن دوره بیمار شده بودند، آمادگی بیشتری برای ابتلا به بیماريها و مرگ در سنین پایین نسبت به سایر ساکنین شهر داشتند. پس از این رویداد، واقعه مه عظیم لندن در سال 1952 روی داد که پتانسیل بدشگونی آلودگی هوا را به طور کامل نشان داد. دوره ایجاد مه از 5 دسامبر تا 8 دسامبر بود و 10 روز پس از آن ملاحظه شد که کل تعداد مرگ و میر در لندن در طول آندوره متجاوز از 4000 نفر بوده است. آمارها نشان دادند که بیشتر کسانی که به طور غیرمنتظره از بین رفتند آنهایی بودند که سابقه بیماری*های برونشیت، آمفیزم یا مشکلات قلبی داشته و یا افرادی بودند که در گروه آسیب*پذیر قرار می*گرفتند. در ژانویه 1956 در لندن، 1000 مرگ و میر اضافی بر اثر طولانی شدن پدیده مه اتفاق افتاد. در همان سال پارلمان انگلستان قانون هوای پاک را تصویب کرد و بریتانیا بر روی برنامه کاهش سوزاندن ذغال سنگ نرم متمرکز شد]4[. اکنون این شناخت بوجود آمده است که پدیده*های مه که وقایع آلودگی هوا را شکل داده*اند، حاوی آلاینده*هایی بوده*اند که تیرگی یا شرایط مه آلود را تشدید می*کرده*اند. ویژگی توأم شدن دود و مه باعث بروز این وقایع تاریخی شده *است. اين پديده دود- مه نامیده می*شود. هنگامی*که هیدروکربن*ها، اکسیدهای نیتروژن و نور آفتاب حضور داشته باشند، این وقایع شدیدتر رخ خواهد داد، زیرا مه*– دود شیمیایی بروز می*نماید. وجود شرایط ایجاد مه*- دود در لوس*آنجلس، نیویورک، شیکاگو، مکزیکوسیتی و سایر مناطق شهری بزرگ در دنیا به طور گسترده*ای توجه همگان را جلب کرده*است. گرچه از 30 سال پیش تا کنون وقایع مشابهی در ایالات متحده گزارش نشده است، اما هنوز هم مناطقی وجود دارند که در زمان*هايی از سال کیفیت هوا غیرقابل قبول می*باشد. در 1995 در ایالات متحده شهرهای کوچک و بزرگ و کلان*شهرهایی وجود داشتند که استانداردهای ملی کیفیت هوا برای برخی آلاینده*های هوا در آنها رعایت نشده بود. این مناطق شامل 77 ناحیه برای ازون، 36 ناحیه برای منواکسیدکربن، 82 ناحیه برای ذرات معلق، 43 ناحیه برای دی اکسید گوگرد، 11 ناحیه برای سرب و یک ناحیه برای دی*اکسید نیتروژن بود ]5[. غلظت ازون در ساحل جنوبی کالیفرنیا (منطقه لوس آنجلس) بیش از استاندارد ازون بود به طوری که طی 143 روز از سال1992، غلظت هاي بیش از 3/0 قسمت در میلیون حجمی (ppm) در مقایسه با استاندارد کیفی هوا یعنی ppm 12/0 مشاهده شد. از جنبه مثبت، تعداد دفعاتی که میزان ازون در آن منطقه از حد مجاز بیشتر شده*بود به طور فزاینده*ای کاهش و به 83 بار در 1996 رسید*که حد بالای غلظت ppm 26/0 بود. (برای دریافت اطلاعات جاری کیفیت هوا درمورد "کیفیت هوای ناحیه ساحلی جنوب" به سایت 404 (http://www.aqmd.gov/smog/مراجعه) کنید). استفاده نابجا از منابع هوا در سراسر جهان قابل مشاهده است. به دلیل گسترش سریع صنعت و جمعیت شهرنشین، آلودگی هوای شهرها در آمریکای لاتین و کارائیب به مشكلي فزاينده تبديل شده است. در مناطقی چون سان پائولو برزیل؛ سانتیاگو شیلی؛ و مکزیکوسیتی مکزیک، کیفیت هوا از حدود استانداردها تجاوز می*کند. در این مناطق و طی سال*های 1987-1983 غلظت از 6 برابر استاندارد رهنمود سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای ذرات معلق (میانگین هندسی سالیانه 3µg/m90-60 ) نيز تجاوز كرد]6[. مشابه همین وضعیت، غلظت ذرات معلق در شهر اَمان در اردن بود که به 2 تا 3 برابر رهنمود WHO رسید[7]. در 307 روز از سال 1991 غلظت ازون در مکزیکوسیتی متجاوز از استاندارد مكزيكو (ppm 11/0) بوده است. در مارس 1992، غلظت اوزن در مکزیکوسیتی به ppm475/0، يعني نزدیک به چهار برابر حد استاندارد رسید [8]. گسترش مداوم ساخت ترکیبات شیمیایی موجب تأکید بیشتر بر روی جابجایی مطمئن مواد سمی موجود در گازهای منتشره از فرآیند در طول ساخت یا در هنگام وقوع حوادث احتمالی و رها شدن آنها به محیط در سطح جهانی شده است. یکی از این وقایع، رها شدن ترکیبات سمی بر اثر حادثه مربوط به بوپال هندوستان است که درطی آن بخار متیلایزوسیانات آزاد شده و منجر به*مرگ 2000 نفر گردید.

[دکتر مصطفی کلهر]

وقایع آلودگی هوا گرچه اعمال محدودیت در مورد آلودگی هوا از سال 1272 ميلادي آغاز گردیده، مسائل عمده آلودگی هوا با توجه به تاریخ بشر، در سال*های اخیر (برای مثال اواخر قرن نوزدهم و قرن بیستم) به صورت مستند در آمده است. در هنگام ایجاد پدیده مه در لندن که در سال 1873 رخ داد، 268 نفر مرگ غیرقابل انتظار بر اثر بیماری*های ریوی گزارش شد. در دسامبر 1930 در یک بخش کاملاً صنعتی در دره میوز در بلژیک، حاکم شدن سه روز مه شدید در منطقه، باعث بيماري چند صد نفر شد و 60 نفر نيز جان سپردند که این تعداد ده برابر تعداد روزهای عادی بود. در طول یک دوره 9 روزه مه قوی در ژانویه 1931، 592 نفر در منچستر و منطقه سالفورد انگلستان از بین رفتند که افزایش قابل توجهی را در میزان مرگ و میر منطقه نشان می*داد. در 1948 در دونورآ ، پنسیلوانیا، درشهری كوچك که کارخانجات مواد شیمیایی و فولاد آن را احاطه كرده بودند، طی مدت چهار روز مه ایجاد شده، نیمی از 14000 نفر ساكنين اين شهر را بیمار كرده و جان20 نفر ازآنها را گرفت. ده سال پس از آن ساکنینی که در طی آن دوره بیمار شده بودند، آمادگی بیشتری برای ابتلا به بیماريها و مرگ در سنین پایین نسبت به سایر ساکنین شهر داشتند. پس از این رویداد، واقعه مه عظیم لندن در سال 1952 روی داد که پتانسیل بدشگونی آلودگی هوا را به طور کامل نشان داد. دوره ایجاد مه از 5 دسامبر تا 8 دسامبر بود و 10 روز پس از آن ملاحظه شد که کل تعداد مرگ و میر در لندن در طول آندوره متجاوز از 4000 نفر بوده است. آمارها نشان دادند که بیشتر کسانی که به طور غیرمنتظره از بین رفتند آنهایی بودند که سابقه بیماری*های برونشیت، آمفیزم یا مشکلات قلبی داشته و یا افرادی بودند که در گروه آسیب*پذیر قرار می*گرفتند. در ژانویه 1956 در لندن، 1000 مرگ و میر اضافی بر اثر طولانی شدن پدیده مه اتفاق افتاد. در همان سال پارلمان انگلستان قانون هوای پاک را تصویب کرد و بریتانیا بر روی برنامه کاهش سوزاندن ذغال سنگ نرم متمرکز شد]4[. اکنون این شناخت بوجود آمده است که پدیده*های مه که وقایع آلودگی هوا را شکل داده*اند، حاوی آلاینده*هایی بوده*اند که تیرگی یا شرایط مه آلود را تشدید می*کرده*اند. ویژگی توأم شدن دود و مه باعث بروز این وقایع تاریخی شده *است. اين پديده دود- مه نامیده می*شود. هنگامی*که هیدروکربن*ها، اکسیدهای نیتروژن و نور آفتاب حضور داشته باشند، این وقایع شدیدتر رخ خواهد داد، زیرا مه*– دود شیمیایی بروز می*نماید. وجود شرایط ایجاد مه*- دود در لوس*آنجلس، نیویورک، شیکاگو، مکزیکوسیتی و سایر مناطق شهری بزرگ در دنیا به طور گسترده*ای توجه همگان را جلب کرده*است. گرچه از 30 سال پیش تا کنون وقایع مشابهی در ایالات متحده گزارش نشده است، اما هنوز هم مناطقی وجود دارند که در زمان*هايی از سال کیفیت هوا غیرقابل قبول می*باشد. در 1995 در ایالات متحده شهرهای کوچک و بزرگ و کلان*شهرهایی وجود داشتند که استانداردهای ملی کیفیت هوا برای برخی آلاینده*های هوا در آنها رعایت نشده بود. این مناطق شامل 77 ناحیه برای ازون، 36 ناحیه برای منواکسیدکربن، 82 ناحیه برای ذرات معلق، 43 ناحیه برای دی اکسید گوگرد، 11 ناحیه برای سرب و یک ناحیه برای دی*اکسید نیتروژن بود ]5[. غلظت ازون در ساحل جنوبی کالیفرنیا (منطقه لوس آنجلس) بیش از استاندارد ازون بود به طوری که طی 143 روز از سال1992، غلظت هاي بیش از 3/0 قسمت در میلیون حجمی (ppm) در مقایسه با استاندارد کیفی هوا یعنی ppm 12/0 مشاهده شد. از جنبه مثبت، تعداد دفعاتی که میزان ازون در آن منطقه از حد مجاز بیشتر شده*بود به طور فزاینده*ای کاهش و به 83 بار در 1996 رسید*که حد بالای غلظت ppm 26/0 بود. (برای دریافت اطلاعات جاری کیفیت هوا درمورد "کیفیت هوای ناحیه ساحلی جنوب" به سایت 404 (http://www.aqmd.gov/smog/مراجعه) کنید). استفاده نابجا از منابع هوا در سراسر جهان قابل مشاهده است. به دلیل گسترش سریع صنعت و جمعیت شهرنشین، آلودگی هوای شهرها در آمریکای لاتین و کارائیب به مشكلي فزاينده تبديل شده است. در مناطقی چون سان پائولو برزیل؛ سانتیاگو شیلی؛ و مکزیکوسیتی مکزیک، کیفیت هوا از حدود استانداردها تجاوز می*کند. در این مناطق و طی سال*های 1987-1983 غلظت از 6 برابر استاندارد رهنمود سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای ذرات معلق (میانگین هندسی سالیانه 3µg/m90-60 ) نيز تجاوز كرد]6[. مشابه همین وضعیت، غلظت ذرات معلق در شهر اَمان در اردن بود که به 2 تا 3 برابر رهنمود WHO رسید[7]. در 307 روز از سال 1991 غلظت ازون در مکزیکوسیتی متجاوز از استاندارد مكزيكو (ppm 11/0) بوده است. در مارس 1992، غلظت اوزن در مکزیکوسیتی به ppm475/0، يعني نزدیک به چهار برابر حد استاندارد رسید [8]. گسترش مداوم ساخت ترکیبات شیمیایی موجب تأکید بیشتر بر روی جابجایی مطمئن مواد سمی موجود در گازهای منتشره از فرآیند در طول ساخت یا در هنگام وقوع حوادث احتمالی و رها شدن آنها به محیط در سطح جهانی شده است. یکی از این وقایع، رها شدن ترکیبات سمی بر اثر حادثه مربوط به بوپال هندوستان است که درطی آن بخار متیلایزوسیانات آزاد شده و منجر به*مرگ 2000 نفر گردید.

[دکتر مصطفی کلهر]

تعاریف بسیاری در*مورد آلودگی هوا پیشنهاد*کرده*اند. در اینجا به یک تعریف اشاره می*شود: " آلودگی هوا به عنوان حضور یک یا چند نوع آلودگی در هوای خارج یا داخل اماکن به اندازه* یا مدت زمانی است که بتواند به انسان، گیاه یا حیوان صدمه وارد سازد یا به دلیل خصوصیت خود یا مداخله غیرمعقول، راحتی و رفاه زندگی یا شغلی را از بین ببرد." در تعریفی مشابه، قوانین ایالت ویسکانسین آلودگی هوا را چنین تعریف می*کنند: "... حضور یک یا چند آلاینده در آتمسفر به مقدار و مدت زمانی است که به سلامت و رفاه زندگی انسان، حیوان یا گیاه صدمه وارد کرده و با خصوصیات یا دخالت*های غیرمعقول مخل آسایش انسان شود". هر ایالت یا کشوری در مورد آلودگی هوا تعریفی مشابه دارد. قانون ویسکانسین بیشتر آلاینده*ها را تعریف می*کند: "... غبار، فیوم*ها ، میست ، مایع، دود، سایر ذرات معلق، بخار، گاز، مواد بدبو یا هر آمیزه*ای از آنها بجز بخار آب تركيب نشده". در محتوای قانون کنونی محیط زیست در ایالات متحده، آلودگی هوا در چهار گروه قرار دارد: 1- آلودگی هوای آزاد . این آلودگی مربوط به محیط آزاد و مجموعه پیچیده*ای از منابع و آلاینده*ها، انتقال آلاینده*ها بر اثر پدیده*های هواشناسی و رسیدن آنها به دریافت کننده است و طیف وسیعی از اثرات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی، در آن مؤثر هستند. صلاحیت قانون*گذاری در این مورد در آمریکا به عهده سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) قرار دارد. 2- آلودگی هوای داخل اماکن . این آلودگی مربوط به محیط زیست اماکنی است که مردم در آنها زندگی کرده و می*خوابند. مسئولیت قانون*گذاری در این زمینه مورد بحث بسیار است. در این خصوص EPA نقش فعالی در مطالعه و ارائه رهنمودها بخصوص در مورد رادن و دود سیگار ساکن دارد. تا کنون قوانین فدرال توجهی به آلودگی هوای داخل اماکن نداشته است. 3- آلودگی هواي حرفه*ای (بهداشت صنعتی). این نوع آلودگی هوا، مجاورت با محدوده وسیعی از آلاینده*ها (ذرات، میست*ها، بخارات اسید و گازهای آلی و معدنی) در محیط کار را شامل مي شود. تدوین استانداردها در محیط*های کار تحت نظر اداره بهداشت و ایمنی حرفه*ای (OSHA) است که عموماً توسط مجمع آمریکایی بهداشت کاران صنعتی و دولتی (ACGIH) و موسسه ملی بهداشت و ایمنی حرفه*ای (NIOSH) گسترش می*یابد. 4- مجاورت فردی. این گروه آخر مربوط است به مجاورت افراد با گرد و غبار، فیوم*ها گازها یا میست*ها که هر شخص خود در معرض آن قرار می*گیرد. از جمله سیگار/ دودسیگار، استشاق چسب و بسیاری از ذرات دیگری که می*تواند سبب آسیب رسیدن به بدن انسان شود. گرچه تمرکز اولیه این کتاب بر روی آلودگی هوای آزاد و نحوه کنترل آن است، اما جدیداً تأکید، بر روی آلاینده*های سمی هوا افزایش یافته و بکارگیری تجربیات بزرگ بدست آمده در زمینه آلودگی هوای حرفه*ای، ادامه دارد. استانداردهایOSHA بر اساس بسیاری از رهنمودهای کیفی هوای آزاد برای آلاینده*های سمی هواست که توسط ایالت*های مختلف بهبود یافته است. در روشی مشابه، دانش فناوری کنترل که در منابع صنعتی آلاينده هوا بکار گرفته می*شود می*تواند برای بهبود کیفیت هوای داخل اماکن نیزکاربرد داشته باشد. یک روش تعریف آلودگی هوا این است که ابتدا ترکیب هوای خشک "نرمال" یا "پاک" مشخص شود و سپس سایر مواد، طبقه*بندی گردد یا افزایش مقدار موادی که در ترکیب هوای آتمسفری حضور دارند به عنوان آلاینده تعیین شود. این در صورتی است که حضور آنها باعث آسیب به انسان، گیاهان، حیوانات یا مصنوعات شود. جدول 1-2 فهرست ترکیبات شیمیایی هوای خشک محيط که نوعاً در مناطق روستایی یا هوای بالای اقیانوس*ها و دور از خشکی وجود دارند را نشان می*دهد. هوا اغلب حاوی 1 تا 3 درصد حجمی بخار آب و مقادیر جزئی دی*اکسیدگوگرد، فرم آلدئید، ید، کلرید سدیم، آمونیاک، منواکسیدکربن، متان و غبار و گرده*های گیاهان است. از زمان هاي گذشته، دی*اکسیدکربن و بخار آب غیر مخلوط، هیچکدام به عنوان آلاینده تلقی نمی*شدند. اما این وضعیت در آینده قابل تغییر است زیرا افزایش تخلیه یکی از این دو به جو می*تواند منجر به تغيیر آب و هوا در سطح جهانی گردد. همچنین، هم اکنون بوهای نامطبوع بیش از آلاینده*های واقعاً مشخص، مورد اعتراض هستند. به طور معمول بیان غلظت آلاینده*های گازی موجود در هوا بر حسب قسمت در میلیون (ppm) بر مبنای حجم است. از اینرو: ppm 1 = یا ppm 1 = 0001/0 درصد حجمی جدول 1-2: ترکیب شیمیایی هوای آتمسفری خشک ماده حجم (درصد) غلظتI(ppm) نیتروژن اکسیژن آرگون دی اکسید کربن نئون هلیوم متان کریپتون هیدروژن گزنون دی اکسید نیتروژن ازون 004/0  084/78 002/0  946/20 001/0  934/0 001/0 033/0 780840 209460 9340 330 18 2/5 2/1 5/0 5/0 08/0 02/0 04/0- 01/0 I ppm حروف اختصاری part per million (قسمت در میلیون) است. Handbook of Air pollution. PHS Publication AP44 (PB190247). 1968ُSource: غلظت آلاینده براساس جرم معمولاً برحسب میکروگرم آلاینده به ازاء مترمکعب هوا بیان می*شود. به صورت اختصاری: 3 µg/m= در C 25 و kPa 3/101 (1atm) فشار، همبستگی بین قسمت در میلیون و میکروگرم در مترمکعب چنین است: که فرض می*شود گاز آلاینده رفتار یک گاز ایده*آل را داشته باشد و Mpol وزن ملکولی آلاینده است. اگر P برابر atm1، T برابر K298 و Ru برابر kg.mol.K/3m*atm 08208/0 باشد، رابطه فوق به صورت زیر ساده می*شود: که جرم آلاینده بر واحد حجم بر*حسب 3Kg/m بیان می*شود. سرانجام با ضرب طرف راست رابطه در 109 جرم به میکروگرم تبدیل می*شود و با تقسیم بر 106، برحسب قسمت در میلیون بیان می*شود. پس همبستگی بین غلظت در واحد 3g/m و ppm در فشار atm1 و C25 چنین می*شود: (1-1)

[دکتر مصطفی کلهر]

اقلامی که در فوق فهرست شد می*توانند در دو گروه طبقه بندی شوند: آلاینده*های اولیه و آلاینده*های ثانویه. آلاینده*های اولیه آنهایی هستند که مستقیماً از منبع آلودگی منتشر می*شوند، در حالی که آلاینده*های ثانویه آنهایی هستند که توسط واکنش*های شیمیایی بین آلاینده*های اولیه و گونه های شیمیایی که به صورت عادی در آتمسفر یافت می*شوند به وجود می*آیند (یعنی محدوده تجمعی در شکل 1-1). جدول 1-3 فهرست نمونه*هایی از آلاینده*های گازی اولیه و برخی جدول 1-3: طبقه بندی کلی آلاینده های گازی هوا گروه آلاینده های اولیه آلاینده های ثانویه ترکیبات گوگرددار SO2, H2S SO3, H2SO4, MSO4I ترکیبات آلی ترکیبات H- C کتونها، آلدئیدها، O3، اسیدها، آئروسلهاي آلي ترکیبات نیتروژن دار NO, NH3 I MNO3, O3 , NO2 اکسیدهای کربن CO(CO2) (هیچکدام) ترکیبات هالوژنه HCl, HF (هیچکدام) اکسیدان*های فتوشیمیایی - H2O2, NO2, O3 پراکسی استیل نیترات I MSO4 و MNO3 به ترتیب ترکیبات سولفات و نیترات هستند. آلاینده*های ثانویه*اي ( هم گاز و هم ذرات) را نشان می*دهد که در آتمسفر تشکیل شده*اند. باید توجه داشت که دی*اکسیدکربن در جدول در داخل پرانتز قرار داده شده، زیرا به طور عادی2CO آلاینده محسوب نمي*شود. با اين حال، توجه به افزایش جهاني غلظت 2CO به دلیل تأثیر آن در گرم شدن کره زمین است. در بخش بعد، اطلاعات كامل*تری راجع به آلاینده*های خاص، از جمله رفتار فیزیکی و شیمیایی و اثرات آلاینده*ها ارائه مي شود. از جمله اهداف کتاب حاضر نشان دادن فهرست کامل آلاینده*ها و اثرات آنهاست. از اینرو به* طور کلی توضیح در مورد آلاینده*ها به آنهایی محدود مي*شود که ارتباط مستقیم با استانداردهای ملی کیفیت هوای تنفسی دارند یا در استانداردهای کیفی هوا قرار دارند، مانند: ذرات معلق، منواکسیدکربن، اکسیدهای گوگرد، اکسیدهای نیتروژن، هیدروکربن*ها، اکسیدان*های فتوشیمیایی و سرب. 189 آلاینده دیگري که جزء آلاینده*های خطرناک هوا هستند در فرآیند قانونی شدن در اصلاحيه قانون هوای پاک سال 1990 هستند و به طور مبسوط در فصل دوم به آنها پرداخته می*شود.

[دکتر مصطفی کلهر]

ذرات معلق ذرات معلق واژه*ای است که برای توصیف ذرات جامد و مایع بزرگتر از یک ملکول منفرد (ملکول*هاي دارای قطر تقریبي m 0002/0) و کوچکتر از m500 (cm4-10 = 1 میکرومتر = m1) به کار می*رود که در هوا پخش هستند. ذرات با قطر هایی در این دامنه از چند ثانیه تا چندین ماه در هوا معلق می*مانند. ذرات با قطرهایی کمتر از m1/0 تحت تأثير حرکات تصادفی برونین قرار می*گیرند که ناشی از برخورد با ملکول*های جداگانه است. ذراتی با قطرهای بین 1/0 تا 2 میکرومتر دارای سرعت*های ته*نشینی خاصي در هوای آرام هستند که در مقایسه با سرعت*های باد ناچیز است. این ذرات تمایل دارند که از طریق ایجاد باران و باران*شویی همانطور که در شکل 1-1 نشان داده شده از آتمسفر خارج شوند. ذراتی با قطر بزرگتر از m2 دارای سرعت*های ته نشینی قابل توجه اما کوچکی هستند. ذرات با قطر تقريبي بيشتر از m20 دارای سرعت*های ته نشینی بزرگتر بوده و توسط نیروی ثقل و سایر فرآیندهای اینرسیایی از هوا خارج می*شوند. روابط مربوط به سرعت*های ته*نشینی و جداسازی اینرسیایی در بخش*های بعدی خواهد آمد. از آنجایی که حرکت برونین برای ذرات کوچکتر و نیروهای اینرسیایی برای ذراتی با ابعاد بزرگتر افزایش می*یابد، برخی دستگاه*های کنترل ذرات، حداقل بازدهی جمع*آوری را برای ذراتي با قطر 05/0 تا 1 میکرومتر دارند. از جمله این دستگاه*ها می*توان به رسوب*دهنده*های الکترواستاتیک و فیلترهای پارچه*ای (فیلترخانه*ها) اشاره کرد. 1-5- الف- سنجش ذرات معلق اولين اندازه*گيري هاي مربوط به ذرات معلق براساس خصوصیت ته نشینی ذرات بزرگ بوده است. جمع*آوری ذرات با قراردادن جمع*آورنده دهانه باز یا جمع آورنده ذرات رسوب شونده که سطح جمع*آورنده مشخصی داشتند، در هوای آزاد در طی یک زمان معین (معمولاً یک ماه) انجام می*شد. میزان غبار رسوب کرده یا ذرات معلق قابل رسوب، با فیلتر کردن برای تعیین غبار نا محلول، یا با تبخیر ماده فیلتر شده برای تعیین کل غبار (محلول + نامحلول) سنجش می*شد. میزان غبار رسوب کرده برحسب جرم بر و احد سطح و زمان*گزارش می*گردید (مثلا year -2ton/mi يا-sec 2kg/m) [14]. نمونه بردار رسوب اسید در شکل 1-2 (الف) نشان داده شده است. اين یک نمونه*بردار مدرن براي سنجش رسوب آزاد ذرات می*باشد. این دستگاه شامل دو جمع*آورنده غبار است، یکی برای جمع*آوری ذرات به صورت رسوب خشک، دیگری برای رسوب ذرات در طول بارندگی. یک سنسور گرمایی برای تعیین وجود باران به کار می*رود و هنگام بارندگی سوئیچی را فعال می*کند و سبب می*شود کلاهک از یک جمع*آورنده به سمت جمع*آورنده دیگر حرکت کند. بیشتر سنجش*های معمول ذرات معلق در*دهه1970 و 1980 در ایالات متحده، نمونه*بردار با شکل1-2: نمونه هایی از دستگاه*های سنجش کل ذرات معلق، ذرات قابل ته نشینی و دستگاه*های سنجش دائم [مرجع:(الف) و(د)؛ Grseby Anderson, Inc.,Smyma, GA(ب)؛ Wedding&Associates, Inc., Fort Collins, CO (ج)؛ General Metal Works, Inc., Village of Cleves, OH] حجم زياد بود که کل ذرات معلق (TSP) را اندازه*گیری می*کرد[15]. نمونه*بردار نشان داده شده در شکل1-2 (ب) با دبی /min3m 7/1-1/1 (40-60 فوت مکعب در*دقیقه برای یک دوره24ساعته) کار می*کند. جریان هوا از میان فیلتری با بازدهی بالا، محلي که ذرات معلق روی آن جمع می*شوند، عبور می*کند. جرم ذرات جمع*آوری شده در 24 ساعت تقسیم بر حجم کل هوای نمونه*برداری شده، نشان دهنده کل ذرات معلق (TSP) است و برحسب 3g/mµ گزارش می*شود. نمونه*بردار با حجم زياد بر اساس TSP 24 ساعته مطابق استاندارد کیفی هواست که در فصل دوم شرح داده شده است. دامنه ذراتی که به سطح فیلتر می*رسند داراي قطر آئرودینامیکي m50-25 است [16]. تحقیقات اواخر دهه 1960 و 1970 در مورد اثر ذرات معلق روی سلامت انسان نشان داد که اندازه ذراتی که توسط نمونه*بردار با حجم زياد گرفته می*شود، بسیار بزرگتر از ذراتی است که به سیستم تنفسی انسان وارد می*شوند. در نتیجه، استاندارد کیفی هوا و نمونه**بردار ذرات به گونه*ای تغییر داده شد که ذرات تا m10 را جدا سازد. استاندارد ذرات هم به استاندارد 10PM تغییر داده شد که مقدار حداکثر 24 ساعته آن 3g/mµ 150 است [17]. در حالی که استاندارد TSP برابر 3g/mµ 260 بود. نمای ظاهری یک دستگاه نمونه بردار10PM در شکل 1-2 (ج) نشان داده شده است که در آن کلاهک نمونه بردار با حجم زياد با ورودی 10PM جایگزين شده تا به طور موثر از رسیدن ذراتی با قطر آئرودینامیکی بزرگتر از m 10 به سطح فیلتر جلوگیری *نماید [18]. اگرچه استاندارد 10PM براساس میانگین غلظت 24 ساعته است، هم اکنون سنجشگرهایی وجود دارند که اندازه گيري مداوم غلظت 10PM را ممکن می*سازند. چنین دستگاه*هایی مجهز به یک فیلتر نواری هستند که ذرات معلق 10PM روی آنها جمع*آوری می*شود. به شکل 1-2 (د) توجه کنید. اشعه بتا با قدرت پایین از یک منبع رادیواکتیو تابش کرده و از میان ذرات رسوب کرده روی نوار عبور می*کند. همزمان با افزایش جرم ذرات، اشعه بتاي نفوذ کننده از ميان فیلتر که به آشکارساز واقع در طرف مقابل نوار می*رسد، کاهش می*یابد. تغییر در میزان نفوذ اشعه مستقیماً متناسب با تغییر جرم ذرات رسوب کرده بوده و با ایجاد میکروبالانس در پرتوسنجی اندازه*گیری انجام می*شود. محدودیت اندازه ذره در نمونه بردار فوق به محدودیت قطر آئرودینامیکی ذره نسبت داده می*شود و به این واقعیت بستگی دارد که حذف ذره در مجاری تنفسی در رابطه با نیروهای ثقلی و اینرسیایی است. هر دو این نیروها متأثر از اندازه ذره، dP و دانسیته آن p ، هستند. قطر آئرودینامیکی ذره عبارت است از قطر ذره*ای کروی با دانسیته برابر یک که دارای سرعت ته نشینی برابر سرعت ته نشینی ذره مورد نظر در هوای آرام باشد. قطر آئرودینامیکی ذره را می*توان با رابطه زیر تخمین زد: ضریب تصحیح کانینگهام است که به طور کامل در فصل پنجم شرح داده خواهد شد. از آنجایی که این ضریب برای ذرات بزرگتر از m2 تقريباً برابر 1 است، نسبت KC ذراتی با قطر dP و KC ذراتی با قطر daero تقریباً برابر 1 است. به علاوه از آنجایی که بنا به تعریف daero دارای دانسیته aero برابر 3g/m 1 است، رابطه فوق به صورت زیر ساده می شود: در اینجا واحد p باید 3g/cm باشد. این رابطه می*تواند برای پیش بینی تقریبی قطر آئرودینامیکی ذراتی با قطر فیزیکی بزرگتر از m 1 با خطای کمتر از 10% به کار رود. ذراتی که دارای قطر آئرودینامیکی یکسان هستند تمایل دارند که در صورت اعمال نیروهای ثقلی یا اینرسیایی رفتارهای مشابه از خود نشان دهند. برای مثال، ذره*ای با اندازه فیزیکی m 10 و دانسیته 3g/cm 1 دارای همان اندازه آئرودینامیکی است که ذره ای با قطر m5 با دانسیته 3g/cm 4 دارد: به عبارت دیگر، ذره 5 میکرومتری با دانسیته 3g/cm 4 رفتار آئرودینامیکی شبیه ذره 10 میکرومتری با دانسیته برابر واحد دارد. اهمیت کاربرد قطر آئرودینامیکی ذره و استفاده از نمونه*بردار 10PM در شکل 1-3 شرح داده شده است. در این نمودار مقایسه*ای بین رسوب ذرات در ناحیه حباب*های ریوی، زمانی که تنفس از راه دهان است با هنگامی که تنفس از طریق بینی می*باشد، انجام شده است [13]. برای تنفس دهانی، قطر ذره**ای که شروع به نفوذ به داخل شش*ها کرده و در آنجا رسوب می*کند تقریباً m10 ( قطر آئروديناميكي ) است. ذراتي با قطر بزرگتر از m10 یا وارد مجاری تنفسی نمی*شوند یا در اندام*های فوقانی تنفسی با مکانیسم*های برخورد اینرسیایی و یا جداسازی ثقلی حذف می*شوند. رسوب ذرات معلق در شش*ها برای ذراتي با قطر حدود m 5/2 تا تقریباً 50 درصد افزایش می*یابد. رسوب ذرات با قطر کمتر از 5/2 ميكرومتر شروع به کاهش می*کند زیرا برخوردهاي اینرسیایی سیر نزولی خواهد داشت. حداقل رسوب ذرات معلق هوا برای ذراتی با قطرهای تقریباً 2/0 تا 4/0 میکرومتر شبیه به حداقل بازدهی در دستگاه*های کنترل با بازدهی بالاست که قبلاً شرح داده شد. شکل 1-3: مقایسه ميزان رسوب ذرات در ناحیه حبابهای ریوی هنگام تنفس دهانی یا تنفس از طریق بینی به عنوان تابعی از قطر ذرات. لیپمن و آلبرت از داده های مربوط به تحقیقات مختلف برای رسم این منحنی استفاده کرده اند[13]. مکانیسم*های کاهش بازدهی کنترل ذرات در این محدوده، در بدن انسان نیز وجود دارد. از اینرو این ذرات تنفس می*شوند اما خوشبختانه تنها بخش کمی از آنها در ریه رسوب می*نمایند، زيرا بخش عمده این ذرات با بازدم به بیرون هدایت می*شوند. رسوب ذرات با قطر کمتر از m 2/0 دوباره شروع به افزایش می*کند که علت آن افزایش اثر نفوذ براونین ذرات است. شکل 1-3 همچنین رسوب ذرات را هنگام تنفس از راه بینی نشان می*دهد (تنها 25-20 درصد در مقایسه با 50 درصد تنفس دهانی). این شکل به وضوح اهمیت مجاری بینی را در حذف ذرات معلق نشان می*دهد. تشابه بین عبور هوا از بینی انسان و دستگاه*های کنترل آلودگی هوا به قدری است که هر دو نیاز به درک مکانیزم*های جمع*آوری یکسان دارند.

[دکتر مصطفی کلهر]

- قابلیت رؤیت و خصوصیات آتمسفری مربوط به آن یکی* از عادی*ترین اثرات آلودگی هوا کاهش قابلیت دید به دلیل جذب و پراکندگی نور توسط ذرات معلق مایع و جامد در هواست. قابلیت دید اصولاً تحت تأثیر ذرات ریزی است که از واکنش*های فاز گازی در آتمسفر تشکیل می*شوند. اگرچه ملکول*ها مستقیماً دیده نمی*شوند، اما دی*اکسیدکربن، بخار آب و ازون در غلظت*های بالا خصوصیات جذب وانتقال نور را در آتمسفر تغییر می*دهند. در سال*های اخیر کوشش*های زیادی انجام شده تا ارتباط بین غلظت ذرات معلق آلاینده را با خصوصیات نوری ستون*های دود مختلف نشان دهند. کاهش قابلیت دید تنها از نظر زیبایی*شناسی غیرقابل پذیرش نیست، بلکه اثرات روانی نيز بر افراد دارد. به علاوه، کاهش شدید قابلیت رویت می*تواند برای سلامتی خطرناک باشد. پراکندگی و جذب نور واژه نامه هواشناسی [19] تعریف زیر را در مورد قابلیت ديد ارائه می*دهد: در ایالت متحده قابلیت رؤیت در هوا، بزرگترین فاصله*ای است که امکان دیدن و تشخیص دادن با چشم غیرمسلح وجود دارد، برای الف) در روز، یک هدف سیاه در مقابل افق آسمان و ب) در شب، ترجیحاً یک منبع نورانی باشدت متوسط و غیرمتمرکز. بعد از اینکه قابلیت رویت کاملاً در اطراف یک دایره در افق تعیین شد، میانگين مقادیر حاصل، دید غالب را تعیین می*کند که در گزارش*ها قید می*شود. قابلیت دید، به قدرت چشم در تشخیص جسمی که در تباین با زمینه آن است و همچنین عبور نور از آتمسفر بستگی دارد. تغییر در میزان تباین جسم و محیط اطرافش فاصله قابل رؤیت را تغییر می*دهد زیرا: الف) نور بیشتری در مسیر عرضه می*شود یا ب) نور به دلیل آتمسفر موجود، در خط سیر عبور خود گم می*شود. در هر دو مورد تباین بین هدف و زمینه آن به صفر می*رسد. هنگامی که چشم نتواند در فاصله*ای دورتر، اختلاف بین هدف و زمینه آن را تشخیص دهد، می*گویند هدف بعد از حد قابل رویت قرار دارد. تغییر فوق*الذکر در میزان تباین مربوط است به جذب و پراکنش نور توسط ذرات معلق در آتمسفر. اگر ملکول*های هوا تنها پارامتر ضعیف شدن نور باشند، قابلیت دید بیشتر از mi150 براساس تئوری پراکنش ریلی خواهد بود. طبق گزارشات داده شده مه - دود و تیرگی قابلیت دید را در فرودگاه*ها به mi3 و گاهی تا mi 1 کاهش می*دهند [20]. براساس اظهارات بلاکتین ذرات گرد و غبار با غلظت 3cm /2000 می*توانند یک کوه را در فاصله 50 مایلی تاریک نمایند، همینطور در غلظت 3cm/10000می*توانند قابلیت دید را به mi 1 کاهش*دهند. 2NO در غلظت ppm 10-8 احتمالاً می*تواند قابلیت دید را تا حدود mi 1 کم کند. از اینرو، ضعیف شدن نور توسط عواملی غیر از پراکنش ریلی باید رخ داده باشد. به دلیل خصوصیت جذب، 2NO علاوه بر کاهش قابلیت رؤیت، باعث می*شود که آسمان خرمایی رنگ شود. غلظت ppm 1/0 2NO احتمالاً قابل توجه نیست، در حالی که ppm 1 را می*توان با چشم تشخیص داد. هدفی را در نظر بگیرید که توسط يك اشعه نورانی با شدت I در فاصله*ای برابر x از یک ناظر قرار دارد. اگر فاصله کوچکی برابر dx را در نظر بگیریم، نور عبوری از آن به دلیل جذب و پراکنده شدن به اندازه شدت dI تغيير مي*كند که متناسب با شدت I می*باشد. میدلتون [22] نشان داده است که : (1-2) ضریب خاموشی کلی (با واحد طول 1-) و علامت منفی در رابطه فوق نشان می*دهد که شدت نور در حين عبور از هوا کم می*شود. با انتگرال*گیری در فاصله 0 تا d خواهد شد (برای ثابت ): (1-3) که I شدت نور پس از عبور از فاصله d و شدت اولیه در 0x = است. این امر در شکل 1-4 ملاحظه می*شود. شکل 1-4: کاهش شدت نور در مسیر عبورd ضریب خاموشی شامل هر دو اثر پراکنش و جذب توسط ملکول*های گاز و آئروسل*هاست. اغلب بهتر است اثرات پراکنش و جذب از هم جدا شوند، بدین صورت ضریب خاموشی کلی در رابطه 1-3 را می*توان به صورت زیر نوشت. (1-4) در اینجا و مربوط به جذب و پراکندگی نور توسط ملکول*های گاز است در حالی که و مربوط به جذب و پراکندگی نور به وسیله ذرات است. این موارد در پاراگراف*های بعدی بیشتر توضيح داده می*شود. بدین ترتیب جزء نور عبور کرده ، تابعی از طول عبور نور d و كيفيت بازدارندگي ذرات و گازها در مسير عبور نور است. میزان ضریب خاموشی کلی تابعی از طول موج نور برخورد کرده، غلظت ملکول*های هوا و جذب گازهای موجود، اندازه و شکل ذرات و خصوصیت نوری ذرات است. علاوه بر آن، بستگی شدید به زاویه پراکندگی نور دارد. این زاویه ای است كه بین جهت نور و خط دید ناظر قرار گرفته است. ضعیف شدن نور در آتمسفر به دلیل پراکندگی، مربوط به پراکنش رایلی توسط ملکول*های هوا است كه در شکل 1-5 نشان داده شده است و عامل ديگر، وجود ذرات و به همان اندازه، طول موج نور برخوردی به آنها [23]. به علاوه شکل1-5 نشان می*دهد که ملکول*هايی نظیر NO2 نور*را جذب*کرده و لذا به مقدار ضریب خاموشی*کلی اضافه می*شود. پراكندگي توسط ذرات به نام پراکندگی مای خوانده شده و پدیده*ای است که نقش موثرتری در کاهش قابلیت رؤیت آتمسفری دارد. تقریباً 59 درصد اشعه خورشیدی در طول موج*های

[دکتر مصطفی کلهر]

اثرات ذرات معلق آتمسفری بر مواد، گیاهان و حیوانات ذرات معلق از نظر شیمیایی بی*اثر یا فعال هستند، يعني می*توانند از نظر شیمیایی بی*اثر باشند اما مواد فعال شیمیایی موجود در جو را جذب نمایند، یا برای تشکیل گونه*های شیمیایی فعال با یکدیگر ترکیب شوند. ذرات معلق بسته به ترکیب شیمیایی یا موقعیت فیزیکی می*توانند موجب تخریب وسیع مواد شوند. ذرات تنها با رسوب روی سطوح رنگ شده، لباس*ها و پرده*ها، آنها راکثیف می*کنند. اثر مهمتر ذرات معلق اين*است*كه، می*توانند مستقیماً باعث تخریب شیمیایی شوند و این عمل یا به دلیل ماهیت خورندگی آنها یا به دلیل عملکرد مواد شیمیایی خورنده*ای است که روی ذرات معلق بی*اثر منتشر شده در هوا، جذب یا جذب سطحی شده*اند. فلزات معمولاً می توانند در هوای خشک به تنهایی یا در هوای مرطوب تمیز، در مقابل خوردگی مقاوم باشند. با اين وجود، ذرات جاذب رطوبت که به طور معمول در جو وجود دارند می*توانند در غیاب سایر آلاینده ها موجب تحلیل سطوح فلزی شوند. مثال*هایی از خوردگی سطوح فلزی در مجاورت هواي مناطق صنعتی در مراجع علمی وجود دارد [29] و لزومي به اشاره بيشتر در اينجا نيست. تخریب اجسام توسط ذرات معلق هنگامی که دی*اکسیدگوگرد حضور دارد افزایش می*یابد و این به ایجاد ماهیت اسیدی این گاز مربوط می*شود و آن هنگامی است که دی*اکسیدگوگرد روی سطح ذرات معلق جذب می*شود [30]. به طور کلی اطلاعات کمی راجع به اثر ذرات معلق روی گیاهان وجود دارد. چند بررسی در مورد همراه شدن ذرات معلق و سایر آلاینده*ها نظیر دی*اکسیدگوگرد انجام شده که نشان از امکان افزایش نفوذ دی*اکسیدگوگرد از طریق برگ، افزایش تخریب برگ توسط فلزات سنگین و یا کاهش رشد گیاه و محصولات، دارد [30]. ذرات معلق درشت نظیر گرد و غبار می*توانند مستقیماً روی سطح برگ*ها رسوب نمایند، تبادل گاز را کاهش دهند، دمای سطح برگ را افزایش داده و باعث کاهش فتوسنتز شوند. این امر می*تواند موجب کلروزیس (زرد شدن برگ*ها به دلیل عدم توانایی رشد کلروفیل)، کاهش رشد و نکروزیس برگ ( یا نقطه*های رنگی روی برگ) شود. ذرات حاوی فلوراید سبب ایجاد برخی تخریب*ها در گیاهان می*شوند و رسوب اکسید منیزیم روی خاک زراعی باعث تضعیف رشد گیاهان می*گردد. سلامت جانوران نیز هنگام تغذیه از گیاهانی که با ذرات معلق سمی پوشانده شده*اند به خطر می*افتد. برخی ترکیبات سمی می*توانند یا داخل بافت گیاه جذب شوند یا به صورت لايه آلوده روی سطح گیاه باقی بمانند. فلوئوروسیس در حیوانات می*تواند به دلیل تغذیه از گیاهان پوشیده با ذرات معلق آلوده به فلوراید باشد [29]. گاو و گوسفندهایی که از گیاهان آلوده به ذرات معلق حاوی آرسنیک تغذیه می*کنند قربانی مسمومیت با آرسنیک می*شوند [

[دکتر مصطفی کلهر]

اثرات ذرات معلق آتمسفری روی سلامت انسان ذرات معلق به تنهایی یا همراه با سایر آلاینده*ها خطرات بسیار جدی برای سلامت انسان دارند. ورود آلاینده*ها به بدن انسان بیشتر از طریق سیستم تنفسی است. آسیب اندام*های تنفسی می*تواند مستقیماً انجام شود زیرا پیش*بینی می*کنند که 20 تا 60 درصد ذرات تنفس شده با قطر بین 01/0 تا 5/2 میکرومتر به ریه*ها نفوذ کرده و همانطور که در شکل 1-3 دیده می*شود، در همانجا رسوب می*کنند [13]. ذرات معلق می*توانند اثرات سمی را از یک یا چند طریق اعمال نمایند [29]: 1- ذرات می*توانند به دلیل خصوصیات شیمیایی یا فیزیکی خود، ماهیت سمی داشته باشند. 2- ذرات می*توانند در یک یا چند مکانیسم که به صورت عادی پاک*کننده مجاری تنفسی هستند دخالت نمایند. 3- ذرات می*توانند به عنوان یک حمل کننده باشند، هنگامی که ذرات مایع باشند مواد سمی جذب می*شوند و زمانی که ذرات جامد باشند، مواد سمی جذب سطحی آنها می*شوند. تعيين ارتباط مستقیم بین مجاورت با غلظت*های مختلف ذرات معلق و اثر آن برسلامت انسان واقعاً مشکل است. طول مدت مجاورت حائز اهمیت است. در برخی موارد مشاهده می*شود که مجاورت با ذرات معلق همراه با سایر آلاینده*ها نظیر2SO اثرات جدی*تری در سلامت انسان دارد تا مجاورت با هر یک از آلاینده*ها به تنهایی*[30]. همچنین فراهم نمودن غلظت*هایی از آلاینده*ها در آزمایشگاه همانند آنچه در جو وجود دارد، مشکل است. امروزه، مجبور هستیم که به تحليل*های آماری در خصوص افزایش مراجعه به بیمارستان*ها، مراجعه به درمانگاه*ها، غیبت از محل کار و مدرسه، مرگ و میر و اطلاعات محدود متعلق به سنجش غلظت آلاینده*های جوی در طول دوره مورد تحقیق، اکتفا نماییم. چنین اطلاعاتی می*توانند ارتباط بین افزایش غلظت ذرات و افزایش تعداد مراجعه به درمانگاه*ها و بیمارستان*ها برای بیماری*هایی نظیر عفونت*های تنفسی، بیماری*های قلبی، برونشیت، آسم، ذات الریه و آمفیزم (تنگی نفس) را نشان دهند. در طول دوره*ای که غلظت ذرات معلق در مدت چند روز بالاست، مرگ افراد سالخورده*اي که از بیماری*های تنفسی و قلبی رنج می*برند، افزایش می*یابد. مدارک موجود نشان می*دهد که برخی ذرات معلق جوی ماهیت سرطانزایی دارند بخصوص هنگامی که با دود سیگار همراه می*شوند. همانطور که در بخش 1-5 الف شرح داده شد، ادامه پیشرفت مطالعات در زمینه اثرات ذرات معلق روی سلامت انسان باعث تغییرات اساسی در روش اندازه*گیری ذرات معلق شده است. این پیشرفت با استاندارد اصلی کیفیت هوا در مورد کل ذرات معلق (TSP) و استفاه از نمونه*بردارهايي با حجم زیاد در سال 1970 آغاز شد و تا جایگزین کردن استاندارد (TSP) با استاندارد10PM در 1987 ادامه یافت. در سال 1997 با دریافت یافته های جدیدي که در گزارش "معیارهای کیفی هوا در مورد ذرات معلق" به چاپ رسیده بود، USEPA استانداردهای جدیدي در مورد ذرات معلق با ابعاد آئرودینامیکی کمتر یا برابر m 5/2 (اکنون به عنوان بخش ذرات ریز خوانده می*شوند) تدوین کرده است. ذراتی با ابعاد بین10PM و 5/2PM به عنوان بخش ذرات درشت نامیده می*شوند. به این دلیل گزارشاتی که در مورد اثرات ذرات معلق به عنوان تابعی از مقدار آنها داده می*شود تا حد زیادی بستگي به نوع سنجش انجام شده دارد (برای مثال، TSP، 10PM ، 5/2-10PM و 5/2PM). در سال*های اخیر، یافته*های مطالعات اپیدمیولوژیکی در مورد خطر نسبی مجاورت با ذرات معلق با شاخص*هایی نظیر TSP ، 10PM و غیره مشخص شده*اند. خطر نسبی RR اغلب به عنوان افزایش بیش از میزان عادی مرگ*آوری و بیماری*زايی با افزایش مشخص غلظت ذرات معلق و با در نظر گر*فتن یکی از شاخص*های فوق*الذکر است. برای مثال وقتی خطر نسبی RR برابر 05/1 برای مرگ و میر به دلیل افزایش 10PM به اندازه3g/m 50 باشد، بدین معنی است که مرگ و میر، افزایشی 5 درصدی به دلیل افزایش 10PM به اندازه 3g/m 5 داشته است. در سند مربوط به معیارهای کیفی هوا كه در سال 1996 برای ذرات معلق ارائه شده، آمده است که RR برای مرگ و میرهای غیر تصادفی با ازدياد ذرات معلق 10PM به اندازه 3g/m 50 طی 24 ساعت، از 015/1 تا 085/1(یعنی 5/1 تا 5/8 درصد) مرگ و میر افزایش خواهد يافت. برای افراد سالخورده و آنهایی که از قبل دچار ناراحتی*های تنفسی هستند، میزان خطر بالاتر است. طي مطالعاتی که در هاروارد در مورد شش شهر، انجام شد، افزایش روزانه خطرمرگ، برای هر3g/m 10 افزایش 10PM براساس میانگین غلظت دو روزه، حدود 8/0 درصد بوده است [61]. در مطالعه بر روي شش شهر، همبستگی جالب توجهی از نظر آماری، برای ذرات ریز (5/2PM) ، مشاهده شده است، یعنی خطر نسبی از 02/1 تا 06/1 به ازاء هر 3g/m 25 برای 5/2PM و 5/1 درصد افزایش روزانه مرگ و میر برای هر 3g/m 10، به دست آمده است. خطر احتمالی ایجاد شده با مجاورت طولانی مدت و یا همیشگی با ذرات معلق، حتی میزان مرگ و میر بالاتری نشان می*دهد. با اين حال، مطالعات دراز مدت در مورد غلظت ذرات معلق که در سال*های قبل بالاتر بوده است، پیچیدگی بیشتری دارد. از آنجایی که، میزان مجاورت با ذرات ثابت نبوده، خطر احتمالی به طور قطعی مشخص نمی*شود. جدول1-4 نمونه*ای از اثرات مرتبط با غلظت ذرات معلق مندرج در اسناد گزارش معیارهای کیفی هوا در سال 1970 را نشان می*دهد. اطلاعات بیشتر، از جمله داده*های به دست آمده از اسناد جدیدتر از سال 1996، در این جدول مشاهده می*شود. در این جدول استاندارد TSP ، استاندارد کنونی 10PM و استاندارد جدید 5/2PM (1997) به عنوان مقایسه ذکر شده است. غلظت زمان اندازه گیری اثرات معیار اصلی براساس TSP g/m3 180-60 میانگین هندسی سالیانه با SO2 و رطوبت تشدید خوردگی فولاد و صفحات روی g/m3 75 میانگین هندسی سالیانه NAAQS اولیه (TSP) g/m3 150 رطوبت نسبی کمتر از 70 درصد کاهش قابلیت دید تا mi 5 g/m3 150-100 کاهش مستقیم نور آفتاب به یک سوم g/m3 100- 80 با میزان سولفاته شدن برابر month / / mg 30 افزایش میزان مرگ افراد بیش از 50 سال g/m3 130- 100 g/m3 120 SO2 > افزایش وقوع بیماری*های تنفسی در کودکان g/m3 200 میانگین 24 ساعته و g/m3 250 SO2 > افزایش بیماری بین کارگران و غیبت از محل کار g/m3 260 حداکثر 24 ساعته NAAQS (TSP) g/m3 300 حداکثر 24 ساعته و g/m3 630 SO2 > بروز علائم حاد نامطلوب برای بیماران برونشیتی g/m3 750 میانگین 24 ساعته g/m3 715 SO2 > افزایش تعداد مرگ و افزایش قابل توجه بیماری کیفیت هوا براساس PM10 g/m3 50 میانگین حسابی سالیانه NAAQS کنونی (PM10) افزایش تا g/m3 50 میانگین 24 ساعته خطر نسبی افزایش مرگ و میر برابر 015/1 تا 085/1 افزایش تا g/m3 50 میانگین 24 ساعته خطر نسبی افزایش بستری شدن در بیمارستان به دلیل بیماری مقاومت حاد ریوی (COPD) و ذات*الریه برابر 06/1 تا 25/1 g/m3 150 حداکثر 24 ساعته NAAQS کنونی (PM10) معیار کیفیت هوا براساس g/m3 15 میانگین حسابی سالیانه مصوبه NAAQS ( جولای 1997) افزایش تا g/m3 25 میانگین 24 ساعته خطر نسبی افزایش شدید مرگ و میر برابر 02/1 تا 06/1 g/m3 65 حداکثر 24 ساعته مصوبه NAAQS ( جولای 1997) جدول 1-4: اثرات مشاهده شده ذرات معلق (اندازه گیری شده به صورت TSP ، PM10 ، PM2.5) منابع : خلاصه اطلاعات موجود در اداره ملی کنترل آلودگی هوا، معیارهای کیفی هوا برای ذرات معلق، AP4 واشنگتن D.C : 1969, HEW و معیارهای کیفی هوا برای ذرات معلق، EPA/600/P.95/001AF, Vol.1, April 1996, U.S.EPA معیارهای کیفیت هوا در مورد TSP مندرج در جدول مذكور، نمایشگر توسعه اطلاعات در زمینه اثرات بهداشتی ذرات است. استانداردهای10PM و که اخیراً تصویب شده مقادیری بالاتر از غلظت*هایی را نشان می*دهند که در حال حاضر به دلیل تأثیرات زیانبارشان در سلامت انسان مورد توجه قرار گرفته*اند.

[دکتر مصطفی کلهر]

- منواکسیدکربن منواکسیدکربن گازی بی رنگ و بی*بوست. این گاز بسیار پایدار و در جو داراي نیمه عمری از 2 تا 4 ماه است. جزء کوچکی از تروپوسفر را تشکیل می*دهد و از فرآیندهای طبیعی و منابع انسانی تولید می*شود. اطلاعات به دست آمده نشان می*دهند که در چند دهه اخیر میزان CO به طور سالیانه 1 تا 2 درصد افزایش یافته ، در حالی که غلظت اولیه آن در آتمسفر ppb 120-50 بوده است [31]. میانگین غلظت آن به صورت فصلی تغییر می*کند به طوری که بالاترین غلظت در فصل زمستان و پایین*ترین غلظت در ماه*های تابستان دیده می*شود. براساس اطلاعات خلاصه شده در جدول 1-9، تقریباً 70 درصد CO منتشره از منابع انسانی در ایالات متحده در طول دوره 1970 تا1980 از خودروهای در حال تردد در بزرگراهها بوده است. این درصد در سال 1991 با نصب سیستم*های کنترل در خودروهای جدید به 58 درصد کاهش یافت. با وجود آنكه CO منتشره از خودروهای شخصی کاهش یافته است، بخشی از میزان کاهش مربوط به ازدیاد مسافت طی شده توسط خودروها بوده است. قارچ*های خاک [2] می*توانند بخش قابل توجهی از CO آزاد شده را حذف کنند، همچنین در جو عموماً CO به2CO اکسید می*شود، اما سرعت تبدیل کاملاً آهسته است. منواکسید کربن مشارکت ناچیزی نيز در واکنش*های فتوشیمیایی دارد که منجر به تشکیل ازون می*شود. 1-6- الف- اثرات منواکسید کربن روی مواد و گیاهان منواکسید کربن اثر زیانباری روی سطح اشیاء ندارد. نتایج حاصل از تجربیات متعدد نشان می*دهد که CO در غلظت های زیر ppm 100 برای دوره*های مجاورت یک تا سه هفته باگیاهان، اثرات مخربی بر طول عمر گیاهان ندارد [32]. غلظت محیطی CO به ندرت از این مقدار، حتی برای کوتاه مدت، تجاوز می*کند. 1-6- ب- اثرات منواکسید کربن روی سلامت انسان مطالعات بسیاری انجام شده است که نشان می*دهد غلظت های بالای منواکسیدکربن می*تواند سبب تغییرات فیزیولوژیکی و پاتوبیولوژیکی و نهایتاً مرگ شود. منواکسیدکربن یک سم قابل تنفس است که بافت*های بدن را از اکسیژن ضروری محروم می*سازد. منواکسیدکربن از دیرباز به عنوان گازی که مجاورت با غلظت*های زیاد آن ppm)750> ( می*تواند موجب مرگ شود، شناخته شده است. ترکیب منواکسید کربن با هموگلوبین خون ایجاد کربوکسی هموگلوبین COHb و ترکیب اکسیژن با هموگلوبین منجر به تشکیل اکسی هموگلوبین Hb2 O می*شود. تمایل هموگلوبین برای ترکیب با CO ، 240 برابر بیش از تمایل آن به ترکیب با اکسیژن است [31]. این بدان معنی است که فشار جزئی CO مورد نیاز برای اشباع هموگلوبین تنها فشار جزئی اکسیژن مورد نیاز برای اشباع کامل با اکسیژن است. مجاورت با مخلوطی از دو گاز برای رسیدن به غلظت تعادل COHb و Hb2 O توسط رابطه زیر داده می*شود: (1-11) که PCO و2PO فشارهای جزئی CO و 2O در گازهای تنفسی هستند و M ثابتی است که برای خون انسان برابر 240 می باشد . از اینرو مقدار COHb در خون تابعی از غلظت CO در هوای تنفس شده می*باشد. خوشبختانه، تشکیل COHb در جریان خون یک فرآیند برگشت پذیر است. هنگامی که مجاورت شخص با این گاز متوقف می*شود، CO ترکیب شده با هموگلوبین آزاد شده و خون طي 2 تا 6 ساعت از نیمی از منواکسیدکربن خود پاک می*شود [3]. 4/0 درصد COHb در خون به دلیل تولید آن در داخل بدن که مربوط به منابع داخلی است، باقی می*ماند.

[دکتر مصطفی کلهر]

): اثرات بهداشتي منواكسيد كربن و COHb منواكسيدكربن شرايط محيطي اثرات ppm 9 مجاورت 8 ساعته استاندارد كيفيت هواي تنفسي ppm50 مجاورت 6 هفته*اي تغييرات ساختماني در قبل و مغز حيوانات ppm 50 مجاورت 50 دقیقه ای تغييرات در شفافيت نسبي آستانه و هوش بصري ppm 50 ، 8 تا 12 ساعت مجاورت براي افراد غيرسيگاري اجراي ضعيف تست*هاي روان جنبشي كربوكسي هموگلوبين ميزان COHb (درصد) اثرات 1 < بدون ظاهر شدن اثر 2-1 برخي مدارك تأثير آن را در اجراي حركات نشان داده*اند 3/2 كاهش اجراي عمليات در طول دوره به دليل افزايش درد سينه (آنژين) به طور اختصاصي با بيماريهاي قلبي 6-3 افت دوره تمرین به دلیل درد قفسه سینه در مورد بیماران قلبی با کم خونی 5 اثر روي استنباط بصري، شنوايي، اجراي عمليات، هوشياري و ساير سنجش*هاي رفتارهاي زيستي 10 نشانه*هاي زيست عصبي از جمله سردرد، سرگيجه، بيحالي، تهوع، آشفتگي و حركت به سمت بيهوشي و مرگ با ادامه مجاورت با مقادير بالا

[دکتر مصطفی کلهر]

- اكسيدهاي گوگرد دي و تري اكسيد گوگرد دو اكسيد اصلي گوگرد در جو هستند. دي اكسيد گوگرد، گازي غيرقابل اشتعال، غيرقابل انفجار و بدون رنگ است كه مزه آن در غلظت*هاي ppm 1-3/0 در هوا حس مي*شود. در غلظت*هاي بالاتر از ppm 3/0 بوي تند و تحريك كننده*اي دارد. بخشي از دي اكسيد گوگرد به تري اكسيدگوگرد يا اسيدسولفوريك تبديل شده و توسط واكنش*هاي فتوشيميايي يا فرآيندهاي كاتاليستي در جو، نمك*هاي سولفات به وجود مي*آورد. دي اكسيد گوگرد و رطوبت تشكيل اسيدسولفوريك مي*دهند. اكسيدهاي گوگرد همراه با ذرات معلق و رطوبت، به عنوان آلودگی هوا بيشترين اثرات تخريبي را در جو دارند. متأسفانه تفكيك اثرات دي*اكسيدگوگرد به تنهايي بسيار مشكل است. شرح مختصر اثر تركيبات گوگرد در بخش بعدي آمده است. اثر تركيبات گوگرد روي قابليت ديد و مواد همانطور كه در بخش 1-5- الف شرح داده شد، ذرات بسيار ريز در آتمسفر محدوده ديد را به دليل پراكندگي و جذب نور، كاهش مي*دهند. از آنجايي كه آئروسل*هاي اسيد سولفوريك و ساير سولفات*ها، 5 تا20 درصد ذرات معلق هواي شهرها را تشكيل مي*دهند، در كاهش ديد سهم قابل توجهي دارند. تحقيقات [36] نشان مي*دهد كه بسياري از تيرگي* جوي نتيجه واكنش*هاي فتوشيميايي بين2SO ، ذرات معلق، اكسيدهاي نيتروژن و هيدروكربن*ها در هوا مي*باشد. در اندازه*گيري*هاي آزمايشگاهي، مخلوط NOX و بسياري از هيدروكربن*هاي معمولي هنگامي كه تحت تابش نور قرار مي*گيرند، يا آئروسل* ايجاد نمي*شود ياتولید آن کم است. با اين وجود هنگامي كه مخلوط تركيبات آلي اولفيني، 2NO و 2SO تحت اثر تابش خورشيد قرار مي*گيرند، آئروسل*ها به طور قابل ملاحظه*اي تشكيل مي*شوند. يكي از تركيبات عمده*اي كه چنين واكنش*هاي فتوشيميايي پيچيده*اي را بوجود مي*آورد، ميست اسيد سولفوريك است كه پراكنده كننده نور مي*باشد. شكل (1-9): محاسبه قابليت رويت برحسب مايل در غلظت*هاي مختلف دي*اكسيدگوگرد و در رطوبت*هاي نسبي مختلف در شهر نيويورك اندازه*گيري*ها نشان مي*دهد كه بخش عمده سولفات در هواي شهرها داراي اندازه مؤثر كمتر از m2 ودارای حداكثر توزيع در دامنه m 9/0-2/0 مي*باشند. از آنجايي كه محدوده طول موج قابل رويت طيف الكترومگنتيك تقريباً m 8/0-4/0 است، حضور آئروسل*ها در اين محدوده مي*تواند قابليت ديد را كاهش دهد. شكل 1-9 تأثير 2SO و رطوبت نسبي را روي محدوده قابل رويت نشان مي*دهد. گرچه به صورت اختصاصي نشان داده نشده، اما همراه شدن افزايش غلظت 2SO و افزايش رطوبت نسبي منجر به افزايش غلظت آئروسل*ها مي*شود. همین امر علت كاهش دامنه ديد نشان*داده شده در شكل مي*باشد. غلظتSO2 در هواي شهرها، نوعاً ppm 2/0-01/0 است كه ناحيه هاشور زده در شكل 1-9 مي*باشد. براي SO2 در غلظت*هاي بالاتر از ppm1/0 ، حد قابل رويت جالب توجه مي*شود. پيش*بيني*ها نشان مي*دهند كه غلظت ppm 1/0 دي*اكسيدگوگرد با رطوبت نسبي 50 درصد قابليت رويت را تا حدودmi 5 كاهش مي*دهد [36]، كه در شكل 9-1نيز نشان داده شده است. در سال 1993، U.S.EPA گزارش داد كه كاهش قابليت ديد در جنوب غربي ايالات متحده 20 تا 40 درصد مربوط به عوامل طبيعي و60 تا80 درصد مربوط به گازها و ذرات ناشي از فعاليت*هاي انساني است. در جنوب غربي آمريكا منابع انساني نزديك به 70 تا 90 درصد عامل كاهش قابليت دید شناخته شده*اند[37]. در مناطق واقع در جنوب شرقي آمريكا نظير كوه*هاي اسموكي پارك ملي، علت كاهش ديد مربوط به پراكندگي رايلي (10%)، سولفات*ها (70%)، نيترات*ها (7%)، آئروسل*هاي آلي (17%)، خاك (4%) و كربن 4%) مي*باشد و باعث شده است كه ميانگين ساليانه قابليت ديد به km35 (mi22) برسد. كاهش انتشار دي*اكسيدگوگرد و اكسيدهاي نيتروژن براساس مصوبه هوای پاك در سال 1990، پروژه*اي در زمينه افزايش ميانگين ساليانه قابليت ديد در نواحي جنوب غربي به ميزان km 9 (mi6) تا سال 2010 مي*باشد. مقررات موثر در میزان اين انتشارات در فصل دوم شرح داده شده است. بايد توجه داشت كه وقتي قابليت ديد به كمتر از mi 5 برسد، ميزان نشست و برخاست هواپيماها در فرودگاه*هاي بزرگ بايد كاهش يابد. تركيبات گوگرد مسئول تخريب عمده اشياء هستند. متأسفانه تعيين سهم نسبي هر يك از آلاينده*ها به تنهايي براي ارزيابي دقيق آنها، مشكل است. مشاهدات نشان مي*دهد كه غلظت*هاي ppm 2-1 از 2SO در آتمسفر سبب افزايش 50 تا 100 درصدي زمان خشك شدن لايه*هاي رنگ*هايی خاص مي*شود و غلظت*هاي بالاتر 2SO ، مثلاً ppm 10-7 زمان خشك شدن را به دو تا سه روز مي*رساند. هنگامي كه سطوح رنگ شده در مجاورت 2SO خشك مي*شوند، سطح نهايي اغلب دوام كمتري خواهد داشت. به نظر مي*رسد اكسيدهاي گوگرد روي رنگ*هاي سخت و خشك بي*اثر يا داراي اثر كمي باشند. رنگ*هايي كه داراي نمك*هاي فلزي هستند با S2H واكنش مي*دهند. انواع جديد رنگها مقاومت بيشتری در مقابل S2H دارند. اكسيد هاي گوگرد عموماً خوردگي فلزي را به وسيله تشكيل اسيدسولفوريك يا در جو و يا روي سطوح فلزي، تشديد مي*كنند. بسته به نوع فلزي كه در معرض آلودگي قرار مي*گيرد و طول مدت مجاورت، ميزان خوردگي در هواي شهري از 5/1 تا 5 برابر محيط زيست روستايي است [36]. كاهش دي*اكسيد گوگرد در پيتسبورگ به ميزان يك سوم يعني از 15/0 به ppm05/0 در يك دوره زماني از 1926 تا 1960 باعث كاهش خوردگي فلز روي تا ميزان يك چهارم شد. مهمترين آلاينده مخربي كه باعث خوردگي فلزات مي*شود، دي اكسيد گوگرد است. اغلب، دما و رطوبت نسبي به طور قابل توجهي در ميزان خوردگي موثر هستند. آلومينيوم در مقابل 2SO تا اندازه*اي مقاوم است. در هر حال، در رطوبت*هاي نسبي بيش از 70 درصد، ميزان خوردگي تا حد زيادي افزايش مي*يابد [38]. انجمن آمريكايي سنجش مواد(ASTM) براساس نتایج مطالعات طولاني مدت ،اثرات آتمسفري بر روي قدرت كشش*پذيري آلومينيوم را گزارش كرده است [39]. در مناطق روستايي قدرت كشش*پذيري ظرف مدت 20 سال 1 درصد كاهش داشته اما در هواي مناطق صنعتي 14 تا 17 درصد طي همان مدت كاهش نشان داده است. اطلاعات گسترده كتابخانه*اي در مورد خوردگي فلزات بر اثر شرايط مختلف آتمسفري در اوايل دهه 1960، وجود دارد [40]. اسيدهاي سولفورو و سولفوريك قادر به حمله به مواد مختلف ساختماني نظير سنگ آهك، مرمر، سفال*هاي سقف و ساروج هستند. بدين معني كه سولفات*هاي نسبتاً محلول تشكيل شده و سپس توسط باران شسته مي*شوند. منسوجاتي كه از نايلون ساخته* شده*اند خصوصاً شيلنگ*هاي نايلوني در برابر آلاينده*هاي جوي حساس هستند. ضعيف بودن اين مواد در برابر 2SO يا آئروسل*هاي اسيدسولفوريك كاملاً آشكار است.

[دکتر مصطفی کلهر]

- اثر بر سلامت انسان اگرچه دي اكسيد گوگرد و ساير اكسيدهاي گوگرد به طور دقيق مورد مطالعه قرار گرفته*ا*ند، اما هنوز سوالات زيادي در مورد اثر دي*اكسيدگوگرد بر سلامت انسان وجود دارد كه بي*پاسخ مانده است. چون امكان وجود دي*اكسيدگوگرد در هواي آلوده همانند ذرات معلق و رطوبت ،بالا مي*باشد، تفكيك كامل اثرات آلاينده*ها به طور خاص احتياج به چندين بررسي اپيدميولوژيكي دارد. گونه*هاي مختلف جانوري از جمله انسان، به دي*اكسيدگوگرد با علائمي كه در برونش*ها به وجود مي*آيد و با افزايش مقاومت در مسير جريان هوا ارزيابي می شود، پاسخ می دهند [36]. بسياري از افراد به غلظت*هايي بالاتر از ppm 5 پاسخ مي*دهند و برخي افراد حساس*تر در مقادير پايين*تر، يعني هنگام مجاورت با ppm 2-1 آلودگي، متأثر مي*شوند. اسيد سولفوريك محركي قوي*تر از دي*اكسيدگوگرد است، بنابراين مطالعات بيشتري در مورد مجموعه مواد گوگردي به جاي 2SO تنها بايد انجام شود. تجزيه و تحليل مطالعات اپيدميولوژيكي متعدد، يك پيوستگي بين آلودگي هوا با اندازه*گيري غلظت 2SO همراه با ذرات معلق و رطوبت، و اثرات بهداشتي ناشي از تغييرات جدي در كيفيت هوا را به روشني نشان مي*دهد [36]. اين نتايج خصوصاً براي مجاورت كوتاه مدت با آلاينده*ها، صحت دارد. همبستگي بين مجاورت دراز مدت و بيماري*هاي حاد و مرگ*آور به خوبي روشن نيست. نمونه*هايي ازداده*هاي غلظت و اثرات بهداشتي مربوط به آن در جدول 1-6 نشان داده شده است. همانطور كه از اين داده*ها مي*توان دريافت، دي*اكسيدگوگرد همراه با ذرات معلق و رطوبت، توان بالقوه*اي در ايجاد خطرات عمده بهداشتي دارد. (همينطور جدول 1-4 ملاحظه شود). بازنگري جامعي از اثرات فيزيولوژيكي 2SO و 3SO روي انسان و ساير حيوانات در سال 1954 توسط گرين والد [41] انجام شده است. گزارش ارائه شده نشان مي*دهد كه دي*اكسيدگوگرد به عنوان يك گاز محرك قوي، خفه كننده و التهاب*آور است كه اثر آن تحت شرایط عادی ،روي مجاري فوقاني تنفسي مي*باشد. در غلظت*هاي كمتر از حدود ppm 20 ، 2SO تنها اثرات زودگذر ايجاد مي*كند، تا اين تاريخ هيچ اثر مزمن يا تجمعي، هنگامي كه مجاورت معمولی و غير دائم باشد، جدول (1-6): اثرات SO2 در غلظت*هاي مختلف غلظت اثرات ppm 03/0 ميانگين ساليانه استاندارد ملي كيفيت هواي تنفسي براي آسيب مزمن به گياهان ppm 092/0-037/0 ميانگين ساليانه همراه با دود با غلظت g/m3 185، افزایش عوارض تنفسي و بيماري های ريوي ppm 19/0-11/0ميانگين 24 ساعته با وجود كمي ذرات، افزایش مراجعات بيمارستاني افراد مسن به دليل بيماري*ها ی تنفسي افزایش خوردگي ppm19/0 0ميانگين 24 ساعته افزایش مرگ ومیر بر اثر وجود کمی ذرات معلق ppm 25/00ميانگين 24 ساعته همراه با دود با غلظت g/m3 750 ، افزایش ميزان مرگ و مير روزانه سير صعودي ميزان بيماري ppm 3/0 ميانگين 8 ساعته مشاهده آسيب به درختان ppm 52/0 ميانگين 24 ساعته همراه با ذرات معلق، افزایش مرگ و مير مرجع: خلاصه اطلاعات ارائه شده در اداره ملي كنترل آلودگي هوا، معيارهاي كيفيت هوا براي دي*اكسيدگوگرد، AP-50.Washington.D.C:HEW, 1970 در مورد حيوانات، گزارش نشده است. نتايج ساير آزمايش*هاي تجربي [1] نشان مي*دهد كه بايد غلظت*هاي خالص 2SO بالاتر از ppm 1 باشد تا اثرات جدي يا حتي قابل توجه بهداشتي روي افراد سالم داشته باشد. براي ارزيابي پيچيدگي تعيين يك همبستگي قانع كننده بين سلامت انسان و غلظت دي*اكسيدگوگرد در آتمسفر، به نتايج حاصل از دو تحقيق استناد مي*كنيم. در يك تحقيق،شیمل و همکارانش ارتباط افزايش مرگ و مير در شهر نيويورك در طول سال*هاي 1963 تا 1972 با آلودگي هوا كه شاخص آن غلظت 2SO و ميزان دود بوده است، را بررسی کرده اند .آنها دريافته*اندكه وقتي غلظت*هاي 2SO از بالاتر از ppm 22/0 به ppm 03/0 كاهش مي*يابد، مطابق آن میزان مرگ ومیر کاهش نشان نمی*دهد(مقدار دود تقريباً در تمام مدت ثابت است). طبق مطالعات انجام شده در انگلستان شيمل و همكارانش [42] نشان دادند كه مرگ*آوري و بيماري* زایی با كم شدن ميزان ذرات معلق سريع*تر كاهش مي*يابد، در حالي كه ميزان 2SO خيلي تغيير نكرده است. در بررسی*های انجام شده در مورد مراجعه بيماران آسمي به اورژانس طي يك دوره چهارماهه، گلدشتاين و بلوك [43]، هيچ رابطه*اي بين مراجعات روزانه افراد به اورژانس و غلظت روزانه دود يا 2SO براي ساكنين هارلم به دست نیاوردند. در بروكلين آنها مشاهده كردند كه همبستگي شديدي بين مراجعه به پزشك براي بيماري آسم و غلظت روزانه 2SO و نه براي دود، وجود دارد. در بررسی ديگر [44] مداركي ارائه شد كه ارتباط بين دي*اكسيدگوگرد و ذرات معلق را با بيماري*هاي حاد تنفسي در كودكان نشان مي*داد. براساس تحقيقات انجام شده در سال 1972 بر روي كودكان در چهار گروه اجتماعي در نيويورك، دريافتند كه كودكاني كه در گروه سني 1 تا 12 سال هستند و در معرض آلودگي قرار دارند، 20 درصد بيش از كودكان مشابه خودكه در معرض آلودگي قرار ندارند، دچار برونشيت مزمن مي*شوند. افزايش قابل توجه در اين مورد را نمي*توانستند با ساير پارامترها توجيه كنند. اگرچه مطالعات بيشتری انجام شده و مدارك مربوط به معيارهاي كيفي هوا آماده شده است، USEPA بعد از ماه مه 1996 كه هنوز استانداردهاي بهداشتي (مصوب 1970) اعتبار داشتند، ميزان دي*اكسيدگوگرد، در حدي كه حفاظت كافي در مقابل اثرات بهداشتي نامطلوب ناشي از مجاورت با مقادير كم يا شديد آلودگي در سطح ملي تأمين شود را تعيين نمود. با این حال، برخي مناطقي شناخته شده*اند (در ابتدا آنهايي كه هنوز به استانداردهاي كيفي هوا دست نيافته*اند) كه مبتلايان به بيماري*هاي تنگي نفس مكرراً در معرض غلظت*هاي زياد 2SO در كوتاه مدت قرار مي*گيرند. بدين منظور، در دسامبر سال 1996 برنامه*اي پيشنهاد گرديد تا برنامه*هاي ميانجي گرايانه محلي را ايالت به ايالت توسعه دهند. در برنامه ميانجي*گرايانه*، حد نگران کننده برابر ppm 6/0 و حد مخاطره*آميز ppm 2 به مدت 5 دقيقه* در آتمسفر، پيشنهاد شد. در مناطقي كه غلظت از اين مقدار فراتر مي*رود، برنامه پيشنهادي نياز به عمليات اصلاحي دارد.

[دکتر مصطفی کلهر]

- اثر روي گياهان قبل از شرح اثرات دي*اكسيدگوگرد روي گياهان، ارائه چند توصيه مقدماتي مناسب خواهد بود. به طور كلي، تخريب گياهان بر اثر آلودگي هوا معمولاً در ساختمان برگ رخ مي*دهد، زيرا برگ حاوي مكانيسم*هاي ساختماني براي كل گياه است. يك برگ نوعاً به سه ناحيه تقسيم مي شود. اپيدرمي كه يك لايه بيروني محافظ است. مزوفيل بخش مركزي بزرگ و شامل دو لايه سلولي پارانشيم جداره*اي و اسفنجي است. به علاوه رگبرگ*ها به عنوان شبكه*اي انبوه، از مبداً يا ابتدا برگ در سرتاسر آن پخش مي*شوند. رگبرگ*ها سيستم انتقال آب و ساير مواد شيميايي به بقيه قسمت*هاي گياه هستند. آنچه كه در مطالعه آلودگي هوا جالب توجه است، منافذ بين اپيدرمي و مزوفيل است كه به نام روزنه ناميده مي*شود. گازها و بخارات از طريق روزنه*ها به ساختمان برگ وارد يا از آن خارج مي*شوند. هر يك از روزنه*ها توسط سلول*هاي محافظ خاصي كه مي*تواند آنها را باز يا بسته نگه* دارد، محاصره شده*اند. از فراوان*ترين گازهاي سمي براي گياهان مي*توان به دي*اكسيدگوگرد، ازون، PAN (پراكسي استيل نيترات)، فلوريدهيدروژن، اتيلن، كلريدهيدروژن، كلر، سولفيد هيدروژن و آمونياك اشاره كرد. اطلاعات موجود در زمينه صدمات وارد شده به گياهان براثر آلاينده*هاي گازي هوا را مي*توان در نشريات فدرال در خصوص معيارهاي كيفي هوا، جستجو نمود. منبع جالب توجه ديگر، اطلاعات موجود در عكس*هاي رنگي تخريب گياهان مختلف است كه مي*توان آنها را در شناخت آسيب*هاي گياهي بر اثر آلودگي هوا كه توسط انجمن كنترل آلودگي هوا (هم اكنون به نام انجمن مديريت هوا و زائدات ) به چاپ رسيده، پیدا نمود [53]. از آنجايي كه اين مرجع هم اكنون خارج از چاپ است مي*توان آن را در كتابخانه*ها جستجو کرد. اثر مقدار زياد SO2 در آتمسفر بر روي برگ*ها ابتدا به صورت تخريب سلولي و اسفنجي شدن ناحيه پارانشيم در مزوفيل و به دنبال آن صدمه به ناحيه جداره است. در حمله اوليه به نظر مي*رسد برگ از آب خيس شده است. بعد از خشك شدن، بي*رنگ شدن يا ايجاد رنگ سفيد در نواحي اثرگذار ظاهر مي*شود. به طور آشكار حد آستانه*اي وجود دارد كه در زير آن حد ، برگ قادر است گاز را بدون اينكه صدمه*اي ببيند به مصرف برساند، حد آستانه براي گياهان حساس ppm 3/0 (3g/m 785) براي مدت 8 ساعت است. غلظت ppm5/0-3/0 به مدت چند روز، صدمات دائمي به گياهان حساس می زند. 2SO مستقيماً وارد روزنه*ها شده و سلول*هاي گياهي در مزوفيل آن را به سولفيت و سپس سولفات تبديل مي*كنند. مشخصأ، هنگامي كه مقادير زيادي 2SO وجود داشته باشد، سلول*ها قادر به اكسيد كردن سريع سولفيت به سولفات نيستند و مختل شدن ساختمان سلولي برگ آغاز مي*شود. اسفناج، كاهو و ساير سبزيجات پربرگ، همينطور پنبه و يونجه جزء*حساس*ترين سبزيجات هستند. سوزني برگ ها نيز تحت تأثير اين آلاينده يا از ناحيه نوك برگها يا تمام برگ*ها قهوه*اي و شكننده مي*شوند. بخش قابل توجهي از مراجعي كه به تخريب گياهان پرداخته است (بيش از 40 مقاله در مرجع 22) اختصاص به اثرات تركيبات گوگردي بر روی گیاهان دارد. 1-7- د- باران اسيدي

[دکتر مصطفی کلهر]

باران اسيدي واژه*اي آشناست كه براي توضیح در مورد رسوب*گذاري تركيبات اسيدي آتمسفر به صورت مرطوب و خشك به كار مي*رود. اين تركيبات مي*توانند در تشكيل ريزش*هاي اسيدي از طريق باران، برف و قطرات آب موجود در ابر يا ذرات جامدي كه خصوصيات اسيدي دارند، شركت نمايند. اسيديته قطرات آب برحسب pH گزارش مي*شود كه pH هم برابر است با لگاريتم (در پايه 10) غلظت مولي يون*هاي هيدروژن. يعني: در واقع آب خالص حاوي يون هيدروژن با غلظت تقريباً برابر 7-10 مول يا 7 pH= است، كه به عنوان pH خنثي خوانده مي*شود. با این حال قطرات آب كه با متراكم شدن بخار آب در آتمسفر تشكيل مي*شوند، به طور طبيعي داراي pH تقريباً 6/5 می باشند. اين به دليل انحلال 2CO آتمسفري در آب باران و تشكيل اسيدكربونيك است كه pH آن نزول مي*كند. در اوايل دهه 1970 مقادير pH اندازه*گيري شده در نقاط مختلف دنيا بين 2 تا 6 يا ميانگين ساليانه بين 4 تا 5 واحد، بوده است [45]. از اينرو غلظت يون*هاي هيدروژن از 10 تا 1000 برابر بيشتر از مقدار مورد انتظار از منابع طبيعي، بوده است. اندازه*گيري*هاي انجام شده در گرندر ، نيوفاندلند از سال 1975 نشان داد كه مقادير ساليانه pH باران در آن منطقه بين 4 تا 5/4 بوده است [46]. مقاديري مشابه نیز براي ميانگين pH باران در نيمه شرقي ايالات متحده به دست آمده است. كاهش pH باران بر اثر جذب 2SO و NOx در آب موجود در ابر و قطرات باران و تبدیل شدن آنها به اسید، است. براي مثال، 2SO مي*تواند با ورود از فاز گازي به قطره در فاز مايع ايجاد شرايط اسيدي نمايد. 2SO جذب شده قادر است با اضافه شدن يك ملكول آب و شكند يافتن ، بي*سولفيت تشكيل*دهدوبه نوبه*خود با شكند مجدد به يون*سولفيت تبديل*شود مطابق روابط زير[59]: يون سولفيت در فاز مايع عمدتاً با جذب دي*اكسيد گوگرد شكل مي*گيرد. همچنين گوگرد در فاز مايع مي*تواند به صورت يون سولفات وجود داشته باشد. يون سولفات توسط اكسيداسيون بيشتر يون سولفيت و به وسيله ذرات سولفاتي كه از قبل وجود داشته*اند، تشكيل مي*شود. نسبت يون*هاي مختلف سولفيت و سولفات بستگي به جزئيات شيمي تعادلي در فاز مايع دارد. NO و2NO نيز در واكنش*هاي شيمي آتمسفر شركت دارند و اين مي*تواند منجر به تشكيل يون و در فاز مايع (اسيد نيتريك) شود. سينتيك تشكيل3HNO مانند تشكيل اسيد سولفوريك، به خوبي شناخته شده نيست. اين آئروسل*هاي اسيد، يكباره تشكيل شده و به ميزان قابل توجهي رسوب مي*كنند و پديده*اي تحت نام باران اسيدي به وجود مي*آورند. افزايش حضور چنين اسيدهايي به افزايش انتشار2SO و NOX كه از دهه 1940 بر اثر افزايش استفاده از سوخت*هاي فسيلي در کشورهای صنعتي رخ داد، نسبت داده مي*شود. اطلاعات به دست آمده از شرق ايالات متحده نشان مي*دهد كه تقريباً 70-60 درصد اسيديته آب باران ، مربوط به وجود اسيد سولفوريك و 40-30 درصد مربوط به اسيدنيتريك است[47]. از آنجايي كه غلظت*هاي سولفات و نيترات تشكيل شده در آتمسفر اصولاً پايين است، اثر ته*نشيني، تجمعي است. چنين آلاينده*هايي در پايين*تر از 2 كيلومتري آتمسفر نسبت به سطح زمین هستند و اغلب تا صدها كيلومتر از منبع توليد حمل مي*شوند. حضور آنها به طور كيفي، توسط افزايش قابل توجه تيرگي در تابستان، در تعدادي از نواحي صنعتي، مشخص مي*شود. باران اسيدي مناطقي از سوئيس، قسمت*هاي جنوبي كشورهاي اسكانديناوي، اروپا و بخصوص نيمه شمال شرقي آمريكاي شمالي را تحت تأثير قرار داده است. در آخرين مورد، اندازه*گيري*هاي انجام شده حاكي ازمشكلات عمده*اي است كه باران*هاي اسيدي در سرزمين*هاي آتلانتيك كانادا و نواحي كوههاي آديرونداك در ايالات متحده، به وجود آورده*ند. باران اسيدي همچنين در قسمت*هايي از ميانه غربي و جنوب شرقي آمريكا ديده شده است. حتي مناطق شهري بزرگي در سواحل غربي تحت تأثير باران*هاي اسيدي هستند. اين پديده از اوايل دهه 1950 در اروپا به صورت فعال مورد بررسي قرار گرفت. مسائل موجود در اروپاي شمالي چون بخش عمده آلودگي هواي قاره اروپا در آنجا ايجاد مي*شود، در جهت شمال شرقي به سمت اسكانديناوي حركت مي*كند. همچنين، آلودگي بوجود آمده در ايالات مركزي كانادا و در مركز و ايالات شرقي آمريكا در تابستان و پاييز در جهت شمال شرقي انتقال مي*يابند. اطلاعات كسب شده در تنگه مارگارتزباي نشان مي*دهد كه بيش از 25 درصد ذرات معلق به فرم سولفات هستند [46]. مقادير بالاتر از 70 درصد هم در مناطق ديگر اندازه*گيري شده*اند. گرچه غلظت ذرات در بسياري از ممالك صنعتي به دليل استفاده از فناوري*هاي موثركنترل بر روي منابع ايجاد ذرات معلق، كاهش يافته است، اما بخشي از ذرات باقي مانده كه به شكل آئروسل*هاي اسيد هستند، افزايش يافته*اند زيرا حذف دي*اكسيدگوگرد و اكسيدهاي نيتروژن به موازات حذف ذرات معلق پيش نرفته است. شرايط آتمسفري مطلوب براي تشكيل آئروسل سولفات را مي توان پخش ضعيف آلاينده*ها در آتمسفر و وجود نور خورشيد به طور گسترده دانست. چنين شرايطي براي تشكيل ازون هم مناسب است. باران*هاي اسيدي تأثيرات متعددي دارند. اولين اثر، اسيدي كردن منابع آبهاي طبيعي است. اين امر مي*تواند موجب نابودي حيات ماهي*ها شود. ماهي*هاي قزل*آلا و آزاد خصوصاً نسبت به پايين بودن pH حساس هستند. توليد مثل بسياري از ماهي*ها در pH هاي پايين*تر از 5/5 متوقف مي*شود. پلانگتون*ها و جانوران كف*زي با پايين رفتن pH آب كاهش مي*يابند و اين باعث نابودي منابع غذايي ماهي*ها مي*شود. دومين اثر، شستشوي مواد مغذي خاك است. اين تهي*سازي خاك از مواد مغذي منجر به كاهش توليد محصولات زراعي و از بين رفتن جنگل*ها مي*شود و يا تغييراتي در رويش گياهان طبيعي به وجود مي*آورد. گياهان*مي*توانند مستقيماً تخريب شوند.كاهش pH خوردگي مواد را تسریع می*كند. آسيب جدي به خاك*ها و بسترهاي آبي در يك ناحيه مشخص، با سنجش مواد معدني در خاك، تعيين مي*شود. مناطق تشكيل شده از سنگ*هاي كربنات كلسيم يا مواد معدني مشابه، در مقابل تأثيرات باران*هاي اسيدي حالت بافري دارند، در چنين مناطقي،pH آب درياچه*ها در حدود 5 تا 6 حفظ می شود . با وجود آنكه آب درياچه*ها پس از كاهش pH بايد خنثي گردند، اما راه حل سريعي برای عملیات خنثی*سازی بعد از اسيدي شدن ناحيه وجود ندارد. راه حل دراز مدت، كنترل مواد منتشره از منبع آلودگي است. از زمانهای گذشته ،گوگرد زدايي از سوخت*هاي فسيلي براي جلوگيري از آلودگي هواي یک منطقه* حائز اهميت بوده است. اكنون آشكار شده است كه بايد با كنترل مناسب 2SO و NOX، از پخش آلودگي در محدوده وسيع جلوگيري به عمل آيد. از اينرو كنترل انتشارآلودگی ، ابعاد بين*المللي دارد زيرا آلاينده*هاي منتشره در يك كشور مي*تواند ماهيت طبيعي باران را در كشوری ديگر تحت تأثير قراردهد. قانون هواي پاك مصوب سال 1990 كه در فصل دوم شرح داده شده است، هر دو آلاينده را مورد توجه قرار مي*دهد و تمايل به كاهش قابل توجه هر دو آلاينده نسبت به آنچه تا سال 1990 در ایالات متحده رعایت می شده است ،به چشم می خورد.

[دکتر مصطفی کلهر]

اثر هيدروكربن*ها، اكسيدهاي نيتروژن، اكسيدان*هاي فتوشيميايي 1-8- الف- هيدروكربن*ها گرچه استانداردهاي ملي كيفيت هوا اصولاً در سال 1971 براي هيدروكربن*هاي غيرمتاني تصويب شد، اما تا سال 1983 كه بازنگري گسترده*اي روي آن انجام گرفت، عملاً مورد استفاده قرار نگرفت. هيدروكربن*ها همراه با اكسيدهاي نيتروژن در حضور نور آفتاب موجب تشكيل اكسيدان*هاي فتوشيميايي، از جمله ازون مي*شوند كه اثرات مخربي روي سلامت انسان و روي گياهان دارند. بدين دليل اعتقاد بر این بود كه تدوين استاندارد براي ازون مناسب*تر از استاندارد براي هيدروكربن*هاست. مطالعات انجام شده بر روي تاثیر بسياري از هيدروكربن*هاي گازي با غلظت*هاي موجود در آتمسفر اثر تخريبي و مستقيم آنها را بر سلامت انسان ثابت نمي*كند [43]. بررسي*ها در مورد سرطانزايي گروه*هاي هيدروكربنه معين نشان مي*دهد كه برخي سرطان*ها به علت مجاورت با هيدروكربن*هاي آروماتيك موجود در دوده و قير، ظاهر شده*اند. برخي ذرات سرطانزا، از جمله هيدروكربن*هاي آروماتيك چند هسته*اي در هوای آزاد قابل تشخيص هستند. گروه گسترده هيدروكربن*هاي گازي اغلب از نظر خورندگي اثر قابل سنجشي روي مواد باقي نمي*گذارند. از بين تمام هيدروكربن*ها، تنها اتيلن در غلظت*هاي شناخته شده در هواي تنفسي، اثرات نامطلوبي روي گياهان دارد. اثر اصلي اتيلن، بازدارندگي در رشد گياهان است [48]. اتيلن با غلظت*هاي ppm5/0-001/0 سبب تحريك گياهان حساس از جمله افتادگي گل*ها و عدم بازشدن درست برگ*ها مي*شود. ايجاد صدمه به گل*هاي اركيده و پنبه به اثبات رسيده است. با وجود آنكه در حال حاضر هيدروكربن*ها در يك گروه كلي از آلاينده*ها جزء فهرست آلاينده*هاي اصلي قرار نگرفته اند ، تعداد زيادي از تركيبات هيدروكربنه خاص در بين 189 آلاينده خطرناكي هستند كه تحت نام تبصره مواد سمي هوا در قانون هواي پاك مصوب 1990 قرار دارند. آلاينده*هاي خطرناك هوا با جزئيات بيشتر در فصل دوم شرح داده شده است. 1-8- ب- اكسيدهاي نيتروژن هفت اكسيد نيتروژن در هواي تنفسي وجود دارند. اينها عبارتند از : اكسيد نيتريك (NO)، دي اكسيدنيتروژن )2 (NO، اكسيد نيترو (O2N)، 3NO ،3O2N، 4O2N و 5O2N [49]. اكسيد نيتريك و دي اكسیدي نيتروژن مجموعاً به نام NOX معروف هستند و جزء تركيبات قابل تبديل در واكنش*هاي اسماگ فتوشيميايي محسوب مي*شوند. واژه NOy اغلب براي نشان دادن مجموع اكسيدهاي واكنش*پذير و تمام تركيبات ديگری است كه جزء محصولات آتمسفري NOX به حساب می آیند. NOy شامل تركيباتي نظير اسيدنيتريك)3 (HNO، اسيدنيترو )2 (HNO، راديكال نيترات (3NO) ، پنتا اكسيددي*نيتروژن (5O2N)و پراكسي*استيل*نيترات (PAN) مي*شود. واژه (NOy ) شامل اكسيدنيترو (O2N)و آمونياك (3HN)نمي*شود. با وجود آنكه دو تركيب آخر اغلب جزء منابع توليد NOX در آتمسفر هستند، اما به طور عادي از محصولات واكنش*هاي NOX محسوب نمي*شوند. در بين اكسيدهاي نيتروژن،2NO بالاترين غلظت را در هواي آزاد دارد. اگرچه 2NO به طور معمول در آتمسفر پايين وجود دارد (به دليل فعاليت بيولوژيكي سطح زمين تشكيل مي*شود) ولي معمولا به عنوان يك آلاينده هوا در تروپوسفر مورد توجه قرار نمي*گيرد. با این وجود اين تركيب در واكنش*هاي آتمسفر فوقاني در لايه ازون، شركت مي*كند. هر دو گروه ترکیبات اصلی NOX (NO2 ، NO) و NOy (براي مثال3HNO) نشان داده*اند كه در هواي تنفسي، تخريب مواد را تسريع مي*كنند. NOX بر روي رنگ*ها و پارچه*ها اثر گذاشته و آنها را كم رنگ مي*کند، كالاهاي هنري و انبار شده و اليافت پارچه*ها را بي*رنگ کرده و استحكام الياف پارچه را كم مي*نمايد. در نتيجه، صدمات ناشي از NOX در محيط*هاي بسته بيشتر از فضاي آزاد و بيروني است كه اين مي*تواند به دليل وجود سيستم*هاي احتراقي بدون تهويه (اجاق گاز و غيرو...) باشد كه غلظت*هاي كمي از NOX را منتشر مي*نمايند. به علاوه 2NO در هواي آزاد همراه با رطوبت اسيد نيتريك به وجود می آورد كه مي*تواند سبب خوردگي قابل توجه در سطوح فلزي شود. دي*اكسيدنيتروژن اغلب نور مرئي را جذب مي*كند و در غلظت ppm25/0 همانطور كه در بخش 1-5- ب شرح داده شد، باعث كاهش قابل توجه در ميزان ديد مي*شود. دي*اكسيدنيتروژن در غلظت ppm5/0 طي يك دوره 10 تا 12 روزه از رشد برخي گياهان نظير لوبيا چيتي و گوجه*فرنگي جلوگيري مي*نمايد. تجربيات به دست آمده بر روي درخت پرتقال نشان داده است كه مجاورت مداوم در مقابل 2NO در غلظت ppm 1-25/0 باعث كاهش محصول آن مي*شود. دي*اكسيدنيتروژن به صورت يك محرك قوي عمل مي*كند و در غلظت*هاي مساوي ، زيان*آورتر از منواکسید نیتروژن است. با این حال در غلظت*هاي موجود در آتمسفر، تنها تحريك*كننده بوده و توان بالقوه در ايجاد بيماري بازداري ريوي حاد (COPD) دارد. جدول 1-7 خلاصه*اي از اثرات بهداشتي مجاورت با 2NO براساس مطالعات كلينيكي و اپيدميولوژيكي را نشان مي*دهد [49]. هيدروكربن*هاي نسوخته در مجاورت اكسيدهاي نيتروژن در حضور نور خورشيد واكنش داده و ايجاد اسماگ فتوشيميايي مي*كنند. واكنش*هاي شيميايي مربوطه در بخش 9-5 شرح داده خواهد شد. به علت فعاليت شيميايي اين آلاينده است كه در استاندارد اوليه كيفيت هوا، ميانگين جدول 1-7: اثرات بهداشتی مجاورت با دی اکسید نیتروژن (2NO ) بر روی انسان مطالعات بالینی NO2 بر حسب ppm (طول مجاورت) اثرات مشاهده شده 3/0-2/0 (hr2-5/0) محققین، ارتباط قابل توجهی بین روند رو به رشد بیماری آسم در مجاری تنفسی و میزان تا ppm 4 را پیدا نکرده اند . یا در بیماران آسمی بالغ یا نوجوان ، بر اثر تنها ،6-4 درصد کاهش می یابد . 3/0(hr 75/3) کاهش مختصر (%9-5) در FVC و FEV1 در بیماران COPD با تمرین سبک دیده می شود . اثری در مورد بیماران COPD توسط سایر محققین هنگام مجاورت با NO2 باغلظت ppm 2-5/0 دیده نشده است. 2-5/1 (hr3-2) افزایش پذیرش تورم ریوی در افراد بالغ سالم دیده شده با این حال سایر محققین در غلظت ppm4-2 اثراتی مشاهده نکرده*اند 2 (hr 3-1) تغییراتی در عملکرد ریه (افزایش مقاومت در مجاری هوا) در افراد سالم مشاهده شده ، در غلظت ppm4-2 اثری توسط سایر محققین دیده نشده است. مطالعات اپیدمیولوژیکی افزایش ppm015/0 که متوسط غلظت هفتگی در اتاق خواب مورد مطالعه قرار گرفته و به طور بارز 065/0-008/0( میانگین غلظت NO2 * در 1 یا 2 هفته جداگانه برای تعیین میانگین دراز مدت غیر مشخص) بوده است. یک سنجش اولیه نشان داد که ناراحتی*ها یا بیماری*های تنفسی در کودکان 5 تا 12 ساله که در مجاورت میزان NO2 پیش*بینی شده قرار داشته*اند افزایش یافته است. این امر در مورد خانه*هایی که از اجاق گاز استفاده می*کنند بیش از خانه*هایی است که در آنها اجاق*های برقی قرار دارد. ppm015/0 افزایش در میانگین سالیانه میزان NO2 دو هفته ای، که میانگین غلظت هفتگی در اتاق خواب به طور مشخص ppm 05/0-005/0 باشد. مطالعات اختصاصی در داخل اماکن برای کودکان دوساله و کوچکتر نشان داد که هیچ همبستگی بین مجاورت با NO2 و علایم یا بیماری*های تنفسی یافت نشده است. از نظر آماری مدارک به دست آمده در مورد نوزادان در مقایسه با آنچه در کودکان بزرگتر دیده شده، قابل توجه نیست . ppm < 3/0 (میانگین مجاورت در طول مدت کاری) افزایش نشانه*های حاد تنفسی مجاورت ضمنی با NO2با غلظت ppm 5/1 یا بالاتر در طول بازی*هاكي وقوع نشانه*های ناراحتی های تنفسی حاد (انقباض) در قفسه سینه تنگی نفس. ppm 100-25 (مجاورت بر اثر حادثه حرفه*ای) ذات*الریه برونشیتی، برونشیت و برونشیولیتی، تحت شرایط استثنایی مجاورت با مقادیر زیاد NO2 ppm< 200 (منابع حادثه*ای شدید ) مجاورت شدید باعث می*شود سلامتی از محدوده کمبود اکسیژن یا گرفتگی مجاری عبور هوا به طور گذرا تامرگ، مورد مخاطره قرار گیرد. FEV1 = حجم هواي بازدم، در یک ثانیه FVC = ظرفیت حیاتی اضطراری COPD= بیماری بازدارندگی ریوی حاد برطبق معیاهای کیفی هوا برای اکسیدهای نیتروژن جلد اول USEPA، اداره ارزیابی و معیارهای زیست محیطی EPA600/8-91/04aF، آگوست 1993 ساليانه دي*اكسيدنيتروژن را g/m3100(ppm05/0) تعيين كرده*اند. تركيبات اسماگ فتوشيميايي كه بيشترين صدمات را به گياهان و سلامت انسان وارد مي*كنند، اكسيدان*های فتوشيميايي نام دارند که در بخش بعدي شرح داده شده است.

[دکتر مصطفی کلهر]

ترکیب شیمیایی هوای آتمسفری خشک




ماده


حجم (درصد)


غلظتI(ppm)


نیتروژن اکسیژن آرگون دی اکسید کربن نئون هلیوم متان کریپتون هیدروژن گزنون دی اکسید نیتروژن ازون


004/0 ± 084/78

002/0 ± 946/20

001/0 ± 934/0

001/0 ±033/0


780840

209460

9340

330

18

2/5

2/1

5/0

5/0

08/0

02/0

04/0- 01/0

[دکتر مصطفی کلهر]

طبقه*بندی کلی آلاینده*های هوای تنفسی چنین است:
1- ذرات معلق
2- ترکیبات گوگرد دار
3- ترکیبات آلی
4- ترکیبات نیتروژن دار
5- منواکسید کربن
6- ترکیبات هالوژنه
7- ترکیبات رادیواکتیو
8- اکسیدان*های فتوشیمیایی
9- سایر ترکیبات معدنی

[دکتر مصطفی کلهر]

طبقه بندی کلی آلاینده های گازی هوا


گروه
آلاینده های اولیه
آلاینده های ثانویه


ترکیبات گوگرددار
SO2, H2S
SO3, H2SO4, MSO4I


ترکیبات آلی
ترکیبات H- C
کتونها، آلدئیدها، O3، اسیدها، آئروسلهاي آلي


ترکیبات نیتروژن دار
NO, NH3
I MNO3, O3 , NO2


اکسیدهای کربن
CO(CO2)
(هیچکدام)


ترکیبات هالوژنه
HCl, HF
(هیچکدام)


اکسیدان*های فتوشیمیایی
-
H2O2, NO2, O3
پراکسی استیل نیترات

[دکتر مصطفی کلهر]

در مورد اینکه CO آلاینده ای با حد آستانه مشخص است ، اختلاف نظر وجود دارد . برخی کارشناسان بر این باوراند که حتی غلظت*های كمي از CO می*تواند برخی اثرات نامطلوب داشته باشد. بسیاری از دانشمندان آمریکایی این نظریه را که منواکسیدکربن یک سم تجمعی نیست قبول دارند [32]. سمیت مزمن در نتیجه مجاورت طولانی مدت با غلظت*های پایین منواکسیدکربن رخ نمی*دهد. برخی افراد خصوصاً آنهایی که حساس هستند (افرادی که مبتلا به بیماری*هایی هستند که ظرفیت اکسیژن دهی خون برای آنها اهمیت دارد نظیر بیماری*های خونی و قلبی تنفسی) غلظت CO موجود در خیابانهای شهر نیز روی آنها اثر منفي دارد.

[دکتر مصطفی کلهر]

اثر تركيبات گوگرد روي قابليت ديد و مواد همانطور كه در بخش 1-5- الف شرح داده شد، ذرات بسيار ريز در آتمسفر محدوده ديد را به دليل پراكندگي و جذب نور، كاهش مي*دهند. از آنجايي كه آئروسل*هاي اسيد سولفوريك و ساير سولفات*ها، 5 تا20 درصد ذرات معلق هواي شهرها را تشكيل مي*دهند، در كاهش ديد سهم قابل توجهي دارند. تحقيقات [36] نشان مي*دهد كه بسياري از تيرگي* جوي نتيجه واكنش*هاي فتوشيميايي بين2SO ، ذرات معلق، اكسيدهاي نيتروژن و هيدروكربن*ها در هوا مي*باشد. در اندازه*گيري*هاي آزمايشگاهي، مخلوط NOX و بسياري از هيدروكربن*هاي معمولي هنگامي كه تحت تابش نور قرار مي*گيرند، يا آئروسل* ايجاد نمي*شود ياتولید آن کم است. با اين وجود هنگامي كه مخلوط تركيبات آلي اولفيني، 2NO و 2SO تحت اثر تابش خورشيد قرار مي*گيرند، آئروسل*ها به طور قابل ملاحظه*اي تشكيل مي*شوند. يكي از تركيبات عمده*اي كه چنين واكنش*هاي فتوشيميايي پيچيده*اي را بوجود مي*آورد، ميست اسيد سولفوريك است كه پراكنده كننده نور مي*باشد.

[دکتر مصطفی کلهر]

غلظت اثرات ppm 03/0 ميانگين ساليانه استاندارد ملي كيفيت هواي تنفسي براي آسيب مزمن به گياهان ppm 092/0-037/0 ميانگين ساليانه همراه با دود با غلظت g/m3 185، افزایش عوارض تنفسي و بيماري های ريوي ppm 19/0-11/0ميانگين 24 ساعته با وجود كمي ذرات، افزایش مراجعات بيمارستاني افراد مسن به دليل بيماري*ها ی تنفسي افزایش خوردگي ppm19/0 0ميانگين 24 ساعته افزایش مرگ ومیر بر اثر وجود کمی ذرات معلق ppm 25/00ميانگين 24 ساعته همراه با دود با غلظت g/m3 750 ، افزایش ميزان مرگ و مير روزانه سير صعودي ميزان بيماري ppm 3/0 ميانگين 8 ساعته مشاهده آسيب به درختان ppm 52/0 ميانگين 24 ساعته همراه با ذرات معلق، افزایش مرگ و مير

[دکتر مصطفی کلهر]

اثرات SO2 در غلظت*هاي مختلف




غلظت


اثرات


ppm 03/0 ميانگين ساليانه
استاندارد ملي كيفيت هواي تنفسي براي آسيب مزمن به گياهان


ppm 092/0-037/0 ميانگين ساليانه
همراه با دود با غلظت mg/m3 185، افزایش عوارض تنفسي و بيماري های ريوي


ppm 19/0-11/0ميانگين 24 ساعته
با وجود كمي ذرات، افزایش مراجعات بيمارستاني افراد مسن به دليل بيماري*ها ی تنفسي افزایش خوردگي


ppm19/0 0ميانگين 24 ساعته
افزایش مرگ ومیر بر اثر وجود کمی ذرات معلق


ppm 25/00ميانگين 24 ساعته
همراه با دود با غلظت mg/m3 750 ، افزایش ميزان مرگ و مير روزانه سير صعودي ميزان بيماري


ppm 3/0 ميانگين 8 ساعته
مشاهده آسيب به درختان


ppm 52/0 ميانگين 24 ساعته
همراه با ذرات معلق، افزایش مرگ و مير



مرجع: خلاصه اطلاعات ارائه شده در اداره ملي كنترل آلودگي هوا، معيارهاي كيفيت هوا براي دي*اكسيدگوگرد

[دکتر مصطفی کلهر]

اثرات بهداشتي منواكسيد كربن و COHb




منواكسيدكربن




شرايط محيطي


اثرات


ppm 9 مجاورت 8 ساعته
استاندارد كيفيت هواي تنفسي


ppm50 مجاورت 6 هفته*اي
تغييرات ساختماني در قبل و مغز حيوانات


ppm 50 مجاورت 50 دقیقه ای
تغييرات در شفافيت نسبي آستانه و هوش بصري


ppm 50 ، 8 تا 12 ساعت مجاورت براي افراد غيرسيگاري
اجراي ضعيف تست*هاي روان جنبشي


كربوكسي هموگلوبين




ميزان COHb (درصد)


اثرات




1 <
بدون ظاهر شدن اثر




2-1
برخي مدارك تأثير آن را در اجراي حركات نشان داده*اند




3/2 file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif


كاهش اجراي عمليات در طول دوره به دليل افزايش درد سينه (آنژين) به طور اختصاصي با بيماريهاي قلبي




6-3
افت دوره تمرین به دلیل درد قفسه سینه در مورد بیماران قلبی با کم خونی




5 file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif
اثر روي استنباط بصري، شنوايي، اجراي عمليات، هوشياري و ساير سنجش*هاي رفتارهاي زيستي




10file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif
نشانه*هاي زيست عصبي از جمله سردرد، سرگيجه، بيحالي، تهوع، آشفتگي و حركت به سمت بيهوشي و مرگ با ادامه مجاورت با مقادير بالا



منبع: اقتباس از معيارهاي كيفي هوا براي منواكسيد كربن. مراجع31 (1991) و 32 (1970)

[دکتر مصطفی کلهر]

غلظت


زمان اندازه گیری


اثرات


معیار اصلی براساس TSP


mg/m3 180-60
میانگین هندسی سالیانه با SO2 و رطوبت
تشدید خوردگی فولاد و صفحات روی


mg/m3 75
میانگین هندسی سالیانه
NAAQS اولیه (TSP)


mg/m3 150
رطوبت نسبی کمتر از 70 درصد
کاهش قابلیت دید تا mi 5


mg/m3 150-100

کاهش مستقیم نور آفتاب به یک سوم


mg/m3 100- 80
با میزان سولفاته شدن برابر month /file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif/ mg 30
افزایش میزان مرگ افراد بیش از 50 سال


mg/m3 130- 100
mg/m3 120 SO2 >
افزایش وقوع بیماری*های تنفسی در کودکان


mg/m3 200
میانگین 24 ساعته و mg/m3 250 SO2 >
افزایش بیماری بین کارگران و غیبت از محل کار


mg/m3 260
حداکثر 24 ساعته
NAAQS (TSP)


mg/m3 300
حداکثر 24 ساعته و mg/m3 630 SO2 >
بروز علائم حاد نامطلوب برای بیماران برونشیتی


mg/m3 750
میانگین 24 ساعته mg/m3 715 SO2 >
افزایش تعداد مرگ و افزایش قابل توجه بیماری


کیفیت هوا براساس PM10


mg/m3 50
میانگین حسابی سالیانه
NAAQS کنونی (PM10)


افزایش تا mg/m3 50
میانگین 24 ساعته
خطر نسبی افزایش مرگ و میر برابر 015/1 تا 085/1


افزایش تا mg/m3 50
میانگین 24 ساعته
خطر نسبی افزایش بستری شدن در بیمارستان به دلیل بیماری مقاومت حاد ریوی [1] (http://www.aermod.ir/#_ftn1)(COPD) و ذات*الریه برابر 06/1 تا 25/1


mg/m3 150
حداکثر 24 ساعته
NAAQS کنونی (PM10)


معیار کیفیت هوا براساس file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image004.gif


mg/m3 15
میانگین حسابی سالیانه
مصوبه NAAQS (file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image004.gifجولای 1997)


افزایش تا mg/m3 25
میانگین 24 ساعته
خطر نسبی افزایش شدید مرگ و میر برابر 02/1 تا 06/1


mg/m3 65
حداکثر 24 ساعته
مصوبه NAAQS (file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image004.gifجولای 1997)[2] (http://www.aermod.ir/#_ftn2)





[1] (http://www.aermod.ir/#_ftnref1) - Chronic Obstructive Pulmonary Disease

[دکتر مصطفی کلهر]

اثرات SO2 در غلظت*هاي مختلف




غلظت


اثرات


ppm 03/0 ميانگين ساليانه
استاندارد ملي كيفيت هواي تنفسي براي آسيب مزمن به گياهان


ppm 092/0-037/0 ميانگين ساليانه
همراه با دود با غلظت mg/m3 185، افزایش عوارض تنفسي و بيماري های ريوي


ppm 19/0-11/0ميانگين 24 ساعته
با وجود كمي ذرات، افزایش مراجعات بيمارستاني افراد مسن به دليل بيماري*ها ی تنفسي افزایش خوردگي


ppm19/0 0ميانگين 24 ساعته
افزایش مرگ ومیر بر اثر وجود کمی ذرات معلق


ppm 25/00ميانگين 24 ساعته
همراه با دود با غلظت mg/m3 750 ، افزایش ميزان مرگ و مير روزانه سير صعودي ميزان بيماري


ppm 3/0 ميانگين 8 ساعته
مشاهده آسيب به درختان


ppm 52/0 ميانگين 24 ساعته
همراه با ذرات معلق، افزایش مرگ و مير



مرجع: خلاصه اطلاعات ارائه شده در اداره ملي كنترل آلودگي هوا، معيارهاي كيفيت هوا براي دي*اكسيدگوگرد، AP-50.Washington.D.C:HEW, 1970

[دکتر مصطفی کلهر]

غلظت

ازون



ppm

mg/m3

مدت مجاورت

اثرات



02/0
03/0
07/0
08/0
08/0
08/0file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif

09/0
10/0
12/0
12/0
12/0file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif
24/0file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif
30/0file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif
37/0file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif
30/0
0/2

40
60
140
160
160
160

180
200
200
200
240
480
600
740
590
3900

hr 1
hr 8
hr 8
hr 8
hr 8
hr 8

hr 8
hr 1
hr 1
hr 1
hr 3-1
hr 3-1
hr 3-1
hr 3-1
ساعات کاری مداوم
hr 2

ترک خوردگی و کش آمدن لاستیک
آسیب دیدن گیاهان
15% file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif کاهش FEV در 3% کودکان
15% file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif کاهش FEV در 1/5% کودکان
NAAQS (فعال در جولای 1997)
نقصان عملیات ریوی (تمرین کردن افراد بالغ)
افزایش آسیب*پذیری در عفونت ریوی
15% file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif کاهش FEV در 7/7% کودکان
افزایش مقاومت در مجاری تنفسی
15% file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif کاهش FEV در 3/8% کودکان
NAAQS(1996-1979)
نقصان عملیات ریوی (تمرین بسیار سخت)
نقصان عملیات ریوی (تمرین سخت)
نقصان عملیات ریوی (تمرین متوسط)
نقصان عملیات ریوی (تمرین سبک)
تحریک گلو و بینی، انقباض قفسه سینه
سرفه های سخت



اكسيدانهاي فتوشيميايي

غلظت



ppm

mg/m3

مدت مجاورت

اثرات



05/0
10/0
13/0
03/0

100
200
250

hr 4

حداکثر روزانه
hr 1

آسیب به گیاهان
تحریک چشم*ها
تشدید بیماری*های تنفسی
تضعیف عملکرد ورزشکاران

[دکتر مصطفی کلهر]

میانگین غلظت آتمسفری





گونه ها

قبل از صنعت شدن

در حدود 1987

نرخ سالیانه افزایش در طول دهه 1980



CO2

ppm 280~

ppm 348

%5/0



CH4

ppm 660~

ppb 1680

%8/0



N2O

Ppm 285~

ppb 307

%2/0



CFCl3

0

ppt 240

%4



CF2Cl2

0

ppt 415

%4



CCl4

0

ppt 140

%5/1



CH3CCl3

0

ppt 150

%4



CH3Cl

ppt ? 600

ppt 600

% 0~



CO

?

ppb 90

%1~ (نیمکره شمالی)
% 1< (نیمکره جنوبی)



تغییر ترکیب آتمسفری

[دکتر مصطفی کلهر]

منابع جهانی ، زمانهای ما ند آتمسفری ، واکنش ها و محل*هاي ذخیره] 59، 60[


واکنش های حذف و ریزش

زمانه ما ند در آتمسفر

منابع طبیعی

منابع انسانی

آلاینده



اکسید شدن به سولفات یا بعد از جذب توسط ذرلت مایع یا جامد

4روز ]60[ ،
2/4-7/0روز]59[

آتشفشانها

احتراق زغال و نفت

file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif



اکسید شدن file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image002.gif

2 روز ]60[

آتشفشانها، فعالیتهای بیولوژیکی در باتلاقها

فرایند های شیمیایی ، تصیفه فاضلاب

file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image005.gif



اکسید شدن به file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image007.gif

2/0 سال]59[

آتش سوزی جنگلها و سایر هیدروکربنها

منابع احتراق شامل اگزوز خودروها اکسیداسیون هیدروکربنها در آتمسفر احتراق متان

file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image009.gif



اکسید شدن به file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image011.gif

9 سال]59[

مردابها ، موریانه ، مواد منتشره از زمین

محلهای دفن زباله ، شالیزارهای سوزان توده های زنده

file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image013.gif



جذب در اقانوسها و جذب بیولوژیکی

200-150 سال]59[

آتشفشانها ، آتش سوزی جنگلها ، فساد بیولوژیکی اکسید شدن file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image015.gifدر اتمسفر

احتراق – جنگل زدایی

file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image007.gif



اکسید شدن به نیترات ، و تشکیل سولفات آمونیوم

15-3 سال]59[

فساد بیولوژیکی

تصفیه فاضلاب

file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image018.gif



اکسید شدن به نیترات واکنش فوتوشیمیایی

5 روز]60[

فعالیت باکتریایی در خاک

احتراق

file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image020.gif



فوتوشیمی در اتمسفر که کلر و فلور آزاد می کند

150-50 سال ]59[

هیچکدام

سردخانه ها ، ساخت اسفنج اسپری ها

file:///C:\Users\6A73~1\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01 \clip_image022.gif

[دکتر مصطفی کلهر]

آلودگی هوا و منابع اینترنتی انقلاب فناوری رایانه*ای که در طول 25 سال گذشته رخ داده است، ابزارهای گسترش اطلاعات در زمینه آلودگی هوا را بهبود بخشیده است . از نظر تاریخی، اسناد فدرال در مورد آلودگی هوا توسط دفتر نشر دولتی آمریکا چاپ می*شد و از طریق ادارات مرکزی مانند اداره مرکزی اطلاعات فناوری ملی[1] (http://www.aermod.ir/#_ftn1) به اطلاع عموم مردم می*رسید. این اطلاعات هم نشریات چاپ شده در زمینه هوا و هم مدل*های سفارش شده در زمینه کیفیت هوا را شامل می*شود. با افزایش انبوه اطلاعات بعد از تصویب قانون هوای پاک*، از ابزارهای الکترونیکی مجهز به رایانه برای پخش اطلاعات استفاده شد. صفحات بولتن*های الکترونیکی به وجود آمد تا اطلاعات وسیع در مورد تدوین قوانین و نشریات چاپ شده به صورت رایگان (با اندکی هزینه) در اختیار افراد وابسته به شرکت*هایی که به شبکه اینترنت دسترسی دارند یا افرادی که از طریق رایانه*های شخصی و مودم[2] (http://www.aermod.ir/#_ftn2) به شبکه جهانی ارتباط پیدا می*کنند یا دانشجویاني كه به اینترنت وصل مي*شوند، قرار گیرد. این "بزرگراه*های اطلاعاتی" کاملاً شناخته شده هستند و موجب دسترسی فوری به اطلاعاتی می*شوند که به طریقی غیر از این می*توانست هفته*ها یا ماه*ها طول بکشد و هزینه قابل توجهی در بر داشته باشد. یکی از مهم*ترین سیستم*های اطلاعاتی جامع در مورد آلودگی هوا در آمریکا، سیستم جایگاه خبری شبکه انتقال فناوری استاندارد و برنامه*ریزی کیفی هوا[3] (http://www.aermod.ir/#_ftn3) (TTNweb) مربوط به U.S.EPA است. این شبکه با وجود جوان بودن هم اکنون شامل 16 جایگاه خبری اطلاعات فناوری است که در جدول 1-12 نشان داده شده است و دامنه وسیعی از دانستنی*های مربوط به آلودگی هوا شامل مدارک مربوط به خط*مشی*ها، استانداردهای کیفی هوا، اطلاعات انتشار و کیفیت هوا را پوشش داده و مدل*های کیفی هوا را می*توان از این طریق به صورت رایگان یا با هزینه ناچیز به دست آورد. این شبکه همچنین دارای یک دستورالعمل برای کاربران TTN است که می*توان آن را به رایانه شخصی منتقل نمود. بسیاری از اطلاعاتی قابل ملاحظه در شبکه را می*توان به صورت فایل*های فشرده یا زیپ شده دریافت کرد و سپس با خارج کردن از حالت فشرده در محیط نرم افزارهای ورد[4] (http://www.aermod.ir/#_ftn4) یا اسپریت شیت[5] (http://www.aermod.ir/#_ftn5) ،ملاحظه نمود. اطلاعات مربوط به شکل*های 1-11 و 1-12 مستقیماً از محیط CAAA مربوط به OAQPS TTNweb کسب شده است. بسیاری از استانداردهای انتشاری که در بخش*های بعدی این*کتاب آورده شده از همین طریق است(مرجع 5). برای کاربرانی که دسترسی به شبکه جهانی اطلاعات ندارند، OAQPS TTNweb توسط مودم در تمام 24 ساعت روز، 7 روز هفته (به جز صبح هاي دوشنبه) با تلفن 5742-541-991 قابل دسترسی است. کاربران اینترنت می*توانند به TTNweb از طریق آدرس http://www.epa.gov/ttn دسترسی داشته باشند. کاربران این کتاب خصوصاً می*توانند به جایگاه خبری OAR P&G, SCRAM و CHIEF توجه داشته باشند که به ترتیب شامل قوانین و مدل*های کیفی هوا و 42-AP (ضرایب انتشار) می*شود. دانستنی*های فوق و سایر*اطلاعات متعدد EPA از طریق شبکه گسترده جهانی (www): http://epa.gov/ قابل دسترسی هستند. سایر مدارک مرجعي که می*توانند مورد استفاده قرار گيرند، مستندات EPA است که به کاربران کمک می*کند اطلاعات قابل دسترس EPA[6] (http://www.aermod.ir/#_ftn6) را جایابی نمایند. دسترسی به EPA می*تواند از طریق تل نت[7] (http://www.aermod.ir/#_ftn7) با آدرس: epaibm.rtpnc.epa.gov باشد که با گزینش Applications Menu Public Access، سپس با استفاده از EPA National Online Library system و بعد Access EPA قابل دسترسی است.

[1] (http://www.aermod.ir/#_ftnref1) - National Technical Information Clearinghouse

[2] (http://www.aermod.ir/#_ftnref2) - Modem

[3] (http://www.aermod.ir/#_ftnref3)- U.S. EPA Office of air Planning and Standad's Technology Transfer Network Bulletin Board System

[4] (http://www.aermod.ir/#_ftnref4)- Word

[5] (http://www.aermod.ir/#_ftnref5)- Spread Sheet

[6] (http://www.aermod.ir/#_ftnref6)- Access EPA

[7] (http://www.aermod.ir/#_ftnref7)- Telnet

[ramezani]

حمله قلبی در کمین ساکنان بزرگراه
پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
محققان دریافتند سروصدای ترافیک منجر به افزایش حمله*های قلبی در افراد می*شود.
*
به گزارش انتخاب و به نقل از زی نیوز، زندگی در کنار بزرگراه و خیابان*های پرترافیک با مشکلاتی همراه است.
*
مطالعات جدید حاکی از آن است که صدای زیاد ترافیک در خیابان با افزایش حمله قلبی در ارتباط است.
*
آندریاس سیدلر و همکارانش از دانشگاه درسدن آلمان بر روی یک میلیون آلمانی با سن بیش از 40 سال بررسی*هایی انجام دادند و به نتایجی دست یافتند.
*
در این مطالعه محققان منطقه زندگی و سروصدای ناشی از ماشین و خطوط ریلی و افزایش خطر حمله قلبی را مورد بررسی قرار دادند.
*
نتایج این بررسی در بین سال*های 2014 و 2015 انجام شد و ارتباط معناداری بین افزایش سر و صدا و خطر حمله قلبی بدست آمد.
*
گرچه این بررسی تنها یک ارتباط بین سر و صدا و افزایش حمله قلبی است، اما باید درباره این سر و صداها و پیشگیری از آن اقدامات لازم انجام شود و افراد در معرض خطر از* این سر و صداها دور شوند.
*
این یافته*ها در مجله Deutsches Arzteblatt منتشر شده است.

[دکتر مصطفی کلهر]

🔴احتمال ورود گرد وخاك به استان هاي مركزي كشور



💢مدیرکل پیش*بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور، ضمن اشاره به تداوم وزش باد و گرد وخاک در شرق کشور، از پیش بینی این شرایط برای استان*های مرکزی کشور خبر داد.

💢احد وظیفه ، ضمن پیش بینی تداوم وزش باد شدید در شرق کشور به ویژه منطقه زابل که گاهی همراه با گرد و خاک، کاهش دید و کاهش کیفیت هوا خواهد بود، افزود: در سه روز آینده برای استان*های واقع در زاگرس مرکزی و جنوبی و همچنین البرز مرکزی در ساعات بعدازظهر، افزایش ابر و درارتفاعات رگبار پراکنده پیش بینی می*شود.

💢به گفته مدیرکل پیش*بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی، طی سه روز آینده در برخی نقاط استان*های سمنان، قم، مرکزی، شمال اصفهان و جنوب تهران وزش باد و گرد و خاک پیش بینی می*شود. در همین مدت نیز در نیمه شمالی کشور شاهد افزایش دمای نسبی هستیم.

💢وظیفه همچنین در خصوص پیش بینی وضعیت آب و هوایی استان تهران گفت: در روز شنبه، این استان شاهد آسمانی صاف خواهد بود. وزش باد نیز برای بعضی ساعات پیش بینی شده است. بیشینه دما در این روز 38 و کمینه آن نیز 26 درجه سانتی گراد پیش بینی می*شود.

[ramezani]

هواشناسی: پیش بینی ورود گرد و خاک به مناطق مرکزی ایران
در روز یکشنبه، نیز وضعیت جوی استان تهران صاف و در بعداز ظهر همراه با وزش باد شدید پیش بینی شده*است. دمای هوا نیز در گرمترین ساعت روز به 37 و در خنک ترین ساعت نیز به 26 درجه بالای صفر می*رسد.
مدیرکل پیش*بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور، ضمن اشاره به تداوم وزش باد و گرد وخاک در شرق کشور، از پیش بینی این شرایط برای استان*های مرکزی کشور خبر داد.

احد وظیفه ، ضمن پیش بینی تداوم وزش باد شدید در شرق کشور به ویژه منطقه زابل که گاهی همراه با گرد و خاک، کاهش دید و کاهش کیفیت هوا خواهد بود، افزود: در سه روز آینده برای استان*های واقع در زاگرس مرکزی و جنوبی و همچنین البرز مرکزی در ساعات بعدازظهر، افزایش ابر و درارتفاعات رگبار پراکنده پیش بینی می*شود.

به گفته مدیرکل پیش*بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی، طی سه روز آینده در برخی نقاط استان*های سمنان، قم، مرکزی، شمال اصفهان و جنوب تهران وزش باد و گرد و خاک پیش بینی می*شود. در همین مدت نیز در نیمه شمالی کشور شاهد افزایش دمای نسبی هستیم.

وظیفه همچنین در خصوص پیش بینی وضعیت آب و هوایی استان تهران در دو روز آینده نیز گفت: در روز شنبه، این استان شاهد آسمانی صاف خواهد بود. وزش باد نیز برای بعضی ساعات پیش بینی شده است. بیشینه دما در این روز 38 و کمینه آن نیز 26 درجه سانتی گراد پیش بینی می*شود.

وی ادامه داد: در روز یکشنبه، نیز وضعیت جوی استان تهران صاف و در بعداز ظهر همراه با وزش باد شدید پیش بینی شده*است. دمای هوا نیز در گرمترین ساعت روز به 37 و در خنک ترین ساعت نیز به 26 درجه بالای صفر می*رسد.

[دکتر مصطفی کلهر]

اثرات بهداشتي منواكسيد كربن و COHb


منواكسيدكربن



شرايط محيطي

اثرات



ppm 9 مجاورت 8 ساعته

استاندارد كيفيت هواي تنفسي



ppm50 مجاورت 6 هفته*اي

تغييرات ساختماني در قبل و مغز حيوانات



ppm 50 مجاورت 50 دقیقه ای

تغييرات در شفافيت نسبي آستانه و هوش بصري



ppm 50 ، 8 تا 12 ساعت مجاورت براي افراد غيرسيگاري

اجراي ضعيف تست*هاي روان جنبشي



كربوكسي هموگلوبين



ميزان COHb (درصد)

اثرات



1 <

بدون ظاهر شدن اثر



2-1

برخي مدارك تأثير آن را در اجراي حركات نشان داده*اند



3/2 file:///C:\Users\DR951A~1.KAL\AppData\Local\Temp\msohtmlcl ip1\01\clip_image002.gif


كاهش اجراي عمليات در طول دوره به دليل افزايش درد سينه (آنژين) به طور اختصاصي با بيماريهاي قلبي



6-3

افت دوره تمرین به دلیل درد قفسه سینه در مورد بیماران قلبی با کم خونی



5 file:///C:\Users\DR951A~1.KAL\AppData\Local\Temp\msohtmlcl ip1\01\clip_image002.gif

اثر روي استنباط بصري، شنوايي، اجراي عمليات، هوشياري و ساير سنجش*هاي رفتارهاي زيستي



10file:///C:\Users\DR951A~1.KAL\AppData\Local\Temp\msohtmlcl ip1\01\clip_image002.gif

نشانه*هاي زيست عصبي از جمله سردرد، سرگيجه، بيحالي، تهوع، آشفتگي و حركت به سمت بيهوشي و مرگ با ادامه مجاورت با مقادير بالا



منبع: اقتباس از معيارهاي كيفي هوا براي منواكسيد كربن. مراجع31 (1991) و 32 (1970)

[دکتر مصطفی کلهر]

نرم افزاري مدلهاي انتشار آلودگي هوا
1. مدل منابع خطي و نقطه اي شناور (BLP)
BLPSDM یك مدل انتشار دود گوسين می باشد، آخرین نسخه این نرم افزار در ژانویه 9111 ميلادي ارائه شده است، این
مدل براي شبيه سازي منابع صنعتی كه در آن خيزش ستون دود و اثر جهت باد حاصل از منابع خطی ثابت حائز اهميت است، به كار
می رود.
این مدل به صورت اختصاصی براي استفاده در مسائل آلودگی هوا كاربرد داشته و با توجه به ميزان خروجی آلومينيوم حاصل از
كارخانجات آلومينيوم سازي ) ARRS ( خروجی كارخانجات طراحی شده است. به هر حال كاربرد مدل BLP به صورت خاص و
. ] با توجه به خروجی حاصل از كارخانجات آلومينيوم سازي توصيه شده است ]، 9315
2. مدل CALINE3
CALINE3 یك مدل پراكندگی گوسين در شرایط پایداري عمودي می باشد و براي تخمين غلظت آلودگی هوا در نقاط
اندازه گيري نزدیك اتوبان ها و خيابان هاي اصلی طراحی شده است .
3. مدل پراكندگي آب و هوایي CDM2
یك مدل گوسين در شرایط پایدار می باشد و براي تشخيص ميانگين غلظت آلاینده ها در انتشار طولانی مدت است. این مدل
براي زمان فصلی و ساليانه به كار می رود و داده هاي هواشناسی براي تشخيص غلظت هاي آلاینده سطح زمين و براي اندازه گيري
در ناحيه شهري به كار می رود. CDM2 براي تشخيص آلاینده هاي غير فعال نيز به كار می رود. این مدل براي تخمين ميانگين
غلظت هاي آلاینده هاي در انتشار طولانی مدت و بر پایه سرعت انتشار منابع نقطه اي و سطحی به كار می رود.
4. مدل انتشار در نواحي مخلوط به همراه الگوهایي براي حالت ناپایدار CTDM PLUS
این مدل به عنوان یك مدل كيفيت هواي گوسين براي منبع نقطه اي تعریف می گردد و براي همه شرایط پایداري جو و براي
نواحی و عوارض مخلوط بکار می رود. این مدل می تواند در زمان و شرایط ناپایدار و با تعدادي از پارامترهاي اضافی براي مدت
روز در شبيه سازي استفاده شود. در این مدل داده هاي هواشناسی و عوارض سطحی به شکل متفاوت نسبت به سایر مدل هاي
EPA بکار برده می شود. دو دسته داده با توجه به داده هاي ورودي توسط كاربر مورد نياز می باشد، كه با طراحی مخصوصی با
مدل CTDMPLUS اجرا می شود.
5. سيستم شبيه سازي انتشار و پراكندگي EDMS
EDMS مجموعه اي از مدل انتشار و پراكندگی می باشد، این سيستم شبيه سازي براي ارزیابی آلودگی در فرودگاههاي
نظامی و غير نظامی بکار می رود. EDMS ت وسط نيروي هوایی آمریکا ) USAF ( و اداره كل هوانوردي فدرال ) FAA ( توسعه
داده شده است. این مدل براي تمامی منابع انتشاري در فرودگاهها ارائه شده و غلظت هاي آلاینده توسط گيرنده هاي مخصوص
محاسبه می شود. براي انواع منابع ثابت از قبيل مخازن ذخيره سوخت و كوره ها و منابع متحرك شامل وسائط نقليه و هواپيما از
مدل فوق می توان استفاده كرد. مدل كامپيوتري با ورودي گرافيکی براي محاسبه غلظت هاي حاصل از منابع مختلف بدست آمده
از گيرنده هاي ویژه در مدل استفاده می شود. EDMS براي موقعيت هایی با عوارض ساده با فاصله انتشاري كمتر از 05 كيلومتر
. ] توصيه شده است. این مدل می تواند براي مدت زمانی یك ساعت الی یك سال به كار رود ]، 9315
9
6. مدل منابع مخلوط صنعتي ISC3
ISC3 یك مدل گوسين دود در شرایط پایدار استو می توان براي ارزیابی غلظت آلاینده هاي حاصل از منابع گوناگون و با
توجه به نواحی صنعتی بکار رود. این مدل را می توان براي محاسبه پارامترهاي گوناگون براي ته نشينی و پاكسازي ذرات،
خودپالایی، منابع خطی نقطه اي سطحی و حجمی، خيزش ستون دود با توجه به فاصله در جهت باد، منابع نقطه اي جدا شده و
تنظيم محدوده ناحيه ها استفاده شود. ISC3 همچنين براي مدل انتشارات كوتاه مدت و بلند مدت ممکن است به كار برده شود.
EPA مدل پيشنهادي PRIME - ISC را در ليست مدل هاي برگزیده تأیيد نموده است. به هر حال پس از ضميمه شدن كلمه
PRIME به AERMOD كه بسيار شبيه به مدل هاي PRIME - ISC است، این مدل كامل می شود. با این حال مدل فوق،
دیگر در ليست مدل هاي بر گزیده نخواهد بود. این مدل براي استفاده در منابع مخلوط صنعتی واقع در نواحی شهري و روستایی با
عوارض سطحی صاف و مدور توصيه و تأكيد شده است. این مدل فقط براي فواصل انتشاري كمتر از 05 كيلومتر توصيه شده
است. كاربرد مدل براي ميانگين زمانی یك ساعت تا یك سال و براي مدل آلودگی انتشارات سمی پيوسته در هوا مورد تأیيد
است.
7. مدل انتشار ساحلي و حاشيه اي OCD
OCD یك مدل گوسين در یك خط افقی می باشد كه براي ارزیابی اثرات انتشارات ساحلی از منابع خطی سطحی و نقطه اي
بر كيفيت هواي ناحيه ساحلی به كار می رود. OCD همه انتقالات و پراكندگی بر روي حوزه هاي آبی را به طور كامل با تمام
. ] تغييراتی در هنگام عبور ستون دود از خط ساحلی، پوشش می دهد ]، 9315
8. مدل RAM
RAM یك مدل گوسين در شرایط پایدار است و براي تخمين غلظت هاي آلاینده هاي پایدار طراحی شده است، این مدل را
می توان براي ميانگين زمانی در محدوده یك ساعت تا یك روز اجرا نمود.
این مدل را تنها در موقعيت هایی كه شامل منابع سطحی و نقطه اي است، می توان استفاده كرد. RAM براي یك مدل سازي
زمان بندي شده، منابع نقطه اي و سطحی در نواحی مسطح شهري توصيه شده است. این مدل براي فواصل انتقالی كمتر از 05
كيلومتر توصيه شده است. براي مدل سازي زمان بندي شده باید از حالت پيش فرض برنامه استفاده گردد. در حالت پيش فرض به
صورت خودكار اثر پاكسازي نوك دودكش، خيزش نهایی دود، نيروي شناورسازي پراكندگی ) - BID (، پاكسازي در شرایط
آرامش جوي، توان هاي پروفيل باد مناسب و مقادیر مناسب نيمه عمر آلاینده ها انتخاب می گردد.
9. مدل كيفيت هواي شهري ) IV - UAM )
IV - UAM یك مدل در مقياس شهري و یك مدل سه بعدي و شبيه سازي عددي از نوع شبکه اي است و این مدل براي
محاسبه غلظت ازن در انتشارات كوتاه مدت و اتفاقی براي حداكثر یك الی دو روز به كار می رود.
مدل هاي IV - UAM براي تركيبات آلی فرار )SVOC ( و منوكسيدكربن ) CO ( كه توسط مکانيزم فشرده سازي فتوشيميایی
در اتمسفر شهري توليد شده اند، مدل انتشار )SVOC ( مانند جانشين پيوندهاي كربن عمل می كند.
مدل فوق یك مدل اولرین است كه در آن شبکه سه بعدي، واكنش شيميایی، داده هاي هواشناسی كيفيت هوا، داده هاي انتشار
. ] و ناحيه اي، مکانيزم پيوندهاي كربن بکار برده می شود ]، 9315

[دکتر مصطفی کلهر]

مدل هاي بازبيني شده جدید
1111 . مدل AERMOD
AERMOD یك مدل پراكندگی دود در شرایط پایدار است، این مدل براي ارزیابی غلظت هاي آلاینده هاي حاصل از منابع
مختلف به كار می رود. این مدل دو پارامتر پراكندگی و انتقال آلاینده ها را از منابع نقطه اي، سطحی و حجمی شبيه سازي می
كند. مدل AERMOD متکی به داده هاي به روز شده خصوصيات اتمسفري )لایه مرزي( می باشد. AERMOD براي مدلسازي
در نواحی شهري و روستایی طراحی شده است. نقاط اندازه گيري شده در AERMOD ممکن است در ناحيه ساده و یا مخلوط
در نظر گرفته شود. این مدل قادر به ارزیابی تغيير جهت دود با توجه به اثر تضعيف كنندگی ساختمان ها می باشد. این مدل داده
هاي هواشناسی را به ترتيب وقوع زمانی، ساعتی بکار می برد و براي تخمين غلظت ها در ميانگين زمانی یك ساعت تا یکسال
استفاده می شود.
AERMOD ابزار AERMET را براي داده هاي هواشناسی و AERMAP را براي داده هاي عوارضی ناحيه اي به كار می
برد. این مدل به ترتيب بنابر احتياجات، براي منبع سطحی، حجمی، نقطه اي كه در سطح و یا نزدیك سطح و داراي ارتفاع هستند و
در نواحی شهري و روستایی با عوارض ساده ناحيه اي و یا مخلوط بکار می رود. مدل براي فاصله حداكثر انتشاري 05 كيلومتر، می
تواند استفاده شود. این مدل را می توان براي انتشارات متوالی حاصل از منابع بکار برد.
براي استفاده از این مدل یك سري تنظيمات پيش فرض باید در نظر گرفته شود. براي مثال پارامتر پيش فرض باید در
MODELOPT براي كنترل مسير ارتباطی ذخيره گردد.
در موارد پيش فرض داده هاي ارتفاع نواحی، اثر پاكسازي نوك دودكش و تواتر بازبينی آن باید مورد توجه قرار گيرد. این
مدل را با داده هاي پيش فرض فعال و در حالت غربال در زمان یکسان نمی توان بکار برد.
در حالت پيش فرض براي اهداف زمان بندي، نيمه عمر آلاینده و تحليل آلاینده ها نادیده گرفته می شود. یك استثناء براي دي
اكسيدگوگرد در ایستگاههاي شهري وجود دارد و در طی این زمان، در ایستگاهها براي اهداف ترتيبی، نيمه عمر 2SO ، چهار
ساعت در نظر گرفته می شود. براي این مدل غالباً اكثر داده هاي ارتفاع در دسترس می باشد و این اطلاعات ممکن است از نقشه
. ] هاي زمين شناسی و یا از سایت مربوطه به دست آید ]، 9315
Ø یك مدل پلوم گوسينی براي حالت پایدار
Ø منابع سطحی و مرتفع در نواحی مسطح یا داراي پستی و ارتفاع در نظر گرفته میشوند.
Ø قادر به شبيهسازي منابع چندگانه آلاینده از انواع مختلف نقطهاي، سطحی
Ø قادر به شبيهسازي پلوم هاي شناور
Ø مدلهاي گوسی، محدود به جریانهاي عبوري از سطوح ساده اند، اما AERMOD روش سادهاي جهت تقریبزدن
جریانهاي عبوري از پستی و ارتفاع بکار میبرد.
Ø با اینکه AERMOD براي شبيهسازي انتشار ذرهاي طراحی شده است، در حال حاضر براي تحقيقات انتشار فاز گازي
استفاده میشود.
2111 . مدل CALPUFF
مدل CALPUFF یك مدل انتشاري دود در شرایط غير پایدار می باشد و چند فضایی و چند لایه است. این مدل انتقالات
آلاینده ها، فرآیند پاكسازي و انتقالات جوي را شبيه سازي می كند. CALPUFF اثرات پارامترهاي جوي را بر روي پارامترهاي
زمانی و مکانی شبيه سازي می كند. مدل یکی از نادرترین مدل ها براي منابع نقطه اي است كه می توان براي مدل سازي در فواصل
11
طولانی به كار برد. به هر حال CALPUFF براي مقياس هاي شهري به سادگی قابل استفاده نمی باشد. این مدل را می توان در
مقياس هایی از 95 تا 955 كيلومتر به كار برد. مدل شامل محاسباتی براي اثرات ميدان هاي نزدیك در ناحيه می باشد. مدل قادر به
تصحيح اثرات تغييرات مسير باد توسط ساختمان ها نيست؛ اما شناورسازي انتقالی، خيزش یك ذره دود و نفوذ برخی ستون دود را
پوشش می دهد. بعلاوه مدل نواحی شبکه بندي شده و اثرات فعل و انفعالات ساحلی و امتداد انتشارات همراه با تماس لایه ها را نيز
شامل می گردد.
در مقياس بزرگ اثرات محدوده بزرگ، شامل پاكسازي آلاینده ها در طی جداسازي مرطوب و ته نشست خشك، نقل و
انتقالات شيميایی، نيروي برشی باد عمودي، نقل و انتقالات روي سطح آب و پوشش ستون دود، می تواند در الگوي مدل در نظر
گرفته شود. CALPUFF می تواند اثرات قابل رؤیت حاصل از غلظت هاي PM2.5, PM10, SPM را نمایش دهد. از تاریخ
انتشار مدل براي نقل و انتقالات انتشاري طولانی مدت توصيه شده است )فاصله منبع از 05 تا 255 كيلومتر می باشد( در تضمين این
تأیيدیه، مدل تنها براي انتشارات با محدوده گسترده، به عنوان مدل برگزیده انتخاب گردیده است. این مدل نظير AERMOD
بهتر است براي انتشارات حاصل از منابع نقطه اي، حجمی و سطحی به كار رود. به علاوه این مدل براي منابع خطی نيز استفاده می
شود. مدل CALPUFF از CALMET براي بکارگيري داده هاي هواشناسی استفاده می نماید. این مدل براي مطالعه در فواصل
. ] كوتاه مدت مناسب نمی باشد ]، 9315
3111 . مدل PRIME - ISC
PRIME - ISC یك مدل گوسين دود در شرایط پایدار است. این مدل را می توان براي تخمين غلظت هاي آلاینده از منابع
گوناگون وسيعی واقع در نواحی صنعتی به كار برد. تنها تفاوت ISC و PRIME - ISC الگوي اوليه PRIME )مدل توسعه ستون
دود( است كه از آن به بعد به مدل اضافه شده است. در الگوي PRIME به روش اصلاح و تصحيح اثر تغيير جهت جریان بوسيله
ساختمان ها توجه شده است. به علاوه در نظر گرفتن اثر تغيير جهت ساختمان ها، ته نشست و ته نشينی خشك براي ذرات و سه
منبع آلاینده اصلی )سطحی، خطی، حجمی( در مدل در نظر گرفته شده است.
PRIME همچنين قادر است ابعاد ساختمان و جایگاه دودكش نسبت به سازه ها، منابع نقطه اي جدا از هم اختصاصی، خيزش
ستون دود در نتيجه تغيير جهت باد نسبت به فاصله از منبع را شبيه سازي نماید. مدل همچنين براي نواحی مشخص شده امکاناتی را
در نظر می گيرد. سازمان حفاظت محيط زیست آمریکا پيشنهاد استفاده از مدل PRIME - ISC را براي اهداف زمان بندي شده
مطرح نموده است و براي منابع مخلوط صنعتی كه اثر تغيير جهت و یا ته نشست در آن بسيار مهم می باشد، استفاده از این مدل
. ] توصيه شده است ]، 9315

[دکتر مصطفی کلهر]

مدل هاي جایگزین
1111 . مدل ADAM )مدل ارزیابي پراكندگي آلاینده(
ADAM یك مدل پراكندگی گوسين و یك مدل جعبه ایی اصلاح شده است. بعلاوه پارامترهاي ترمودیناميکی، خصوصيات
شيميایی، انتقال حرارت، ظرفيت آئروسل ها در مدل بکار برده شده است. ADAM ممکن است براي اثر شبيه سازي تراكم گازها
به كار برده شود. مدل براي الگوهاي رهاسازي و لحظه اي و براي منابع نقطه اي و سطحی بکار می رود. این مدل داراي امکان
انتخاب دو فاز بخار مایع با قابليت تنظيم فشار و عدم تنظيم فشار است. -
12
2111 . مدل سيستم پراكندگي جو ) ADMS )
ADMS یك مدل پيشرفته می باشد كه براي محاسبه غلظت هاي حاصل از منابع پيوسته آلاینده به صورت نقطه اي، خطی،
حجمی، سطحی به كار می رود. این مدل همچنين می تواند براي آلاینده هاي خارج شده غير دائمی از منابع نقطه اي به كار رود.
این برنامه از داده هاي خروجی گرافيکی استفاده می كند و شامل یك خط ثبت مسير حركت از مقادیر خط مركزي جریان
است كه به بسته كامپيوتري ترسيم خطوط واصل لينك می شود.
این مدل یك مدل گوسين پيشرفته است و توزیعات گوسين براي غلظت ها در آن استفاده می شود. به هر حال براي توزیع
عمودي در شرایط ناپایدار، مدل از انحراف گوسين استفاده می كند. این مدل براي عناصر شناور گوناگون و یا انتشارات فعال
صنعتی در نواحی شهري و روستایی با عوارض سطحی صاف و مخلوط و فاصله انتشاري كمتر از 05 كيلومتر به كار می رود و می
تواند براي انتشارات كوتاه مدت از چند ثانيه تا یکسال استفاده گردد.
خروجی هاي متعدد این نرم افزار باعث محبوبيت آن در نزد كاربران گشته است. خروجی هاي مدل شامل تعداد زمان هایی كه
محاسبات مجموع ميانگين ها از استانداردها تجاوز نکرده است و محاسبات انجام شده بر روي نوسانات غلظت در انتشارات كوتاه
مدت می باشد. بعلاوه خروجی هاي نمایش دهنده، ميانگين زمانی اختصاصی در نقاط گيرنده و یا بر روي شبکه گيرنده خروجی
می باشد. غلظت هاي نمایش داده شده، نشان دهنده ميانگين هاي مجموع مدت زمان هاي اختصاص داده شده و درصد این ميانگين
ها می باشد.
مدل ADMS همچنين ميانگين هاي درصد انتشارات كوتاه مدت و بلند مدت در جو، ته نشينی تر و خشك، مجموع ته نشينی
ذرات و فعاليت هاي رادیواكتيو را نمایش می دهد. یکی از قابليت هاي خاص ADMS ، روشی است كه محاسبات براي اثر
پراكندگی ذرات خشك انجام می گيرد و با استفاده از یك فرمول مدل سازي قابل استدلال سرعت هاي پراكندگی حاصل از
مجموع انتقالات جوي پایدار در داخل لایه سطحی جو، محاسبه می شود.
در عرض لایه آرام بالایی و در داخل سطح، مجموع زمان هاي ته نشينی ثقلی نيز در نظر گرفته می شود، براي پایداري گازهاي
لایه سطحی، یك تابع طبيعی از گاز بصورت گاز فعال، غير فعال و بی اثر محاسبه می شود. ته نشست خشك با كاربرد ثابت
. ] پاكسازي اختصاصی محاسبه می شود كه ممکن است به سرعت بارندگی بستگی داشته باشد ]، 9315
3111 . مدل AFTOX
AFTOX یك مدل پراكندگی گوسين می باشد كه حالت هاي رهاسازي ذرات مایع به صورت آنی و یا پيوسته را پشتيبانی
می نماید؛ بعلاوه این مدل براي گاز آزاد شده از منابع نقطه اي و یا سطحی در ارتفاع یا سطح زمين می تواند به كار برده شود.
همچنين این مدل را براي ستون دود داغ خروجی از دودكشها می توان استفاده كرد. خروجی AFTOX شامل خطوط ترسيم شده
غلظت، غلظتها در نقاط خاص و حداكثر غلظت ها با توجه به متغيرهاي زمانی و مکانی می باشد. این مدل توسط نيروي هوایی
آمریکا براي تجزیه و تحليل زمان واقعی پایداري ذرات غير شناور و آزاد شدن مواد شيميایی سمی توسعه داده شده است.
AFTOX بر پایه داده هاي اقليمی حاصل از ایستگاهها شکل گرفته است و توسط سرویس آب و هواي آمریکا ) AWS (بکار
9واكنش شيميایی در فایل خود می باشد و توانایی اضافه كردن واكنش شيميایی را نيز دارا می باشد. می رود و شامل 35
این مدل اجازه ورود تعدادي از پارامترها را می دهد كه شامل پوشش برف، نم خاك، زاویه تابش خورشيد و نوع ابر است. این
برنامه از زمان، تاریخ، طول و عرض جغرافيایی براي محاسبه تغيير زاویه تابش خورشيد استفاده می كند. محاسبات جریان هاي
محسوس گرمایی توسط یکی از دو روش زیر صورت می گيرد: در طی شب فقط پارامتر مقدار ابر به كار می رود؛ به هر حال در
13
زمان روز مقدار ابر پخش شده، دما، مقدار رطوبت خاك و نوع ابر پارامترهایی هستند كه باید در محاسبات بکار روند. آخرین
ورژن این مدل 4/1 . ] می باشد كه در سال 13 الی 10 در اختيار عموم قرار گرفت ]، 9315
4111 . مدل AVACTA II
AVACTA II یك مدل گوسين براي تخمين پراكندگی جوي به وسيله عناصر و اجزاي دود، می باشد همچنين براي اهداف
زمان بندي شده با هدف نشان دادن غلظت هاي تخمين زده شده معادل، یك مدل ایده آل می باشد.
مدل فوق باید براي حالت معادل اجرا شود، همچنين در صورتی به صورت جزء به جزء بکار می رود كه پارامترهاي آن ثابت
باشد، این مدل داراي توانایی بسيار بالا در موارد خاص است و می توان براي شبيه سازي كوتاه مدت از یك روز و در انتقالات
آرام و متلاطم به كار رود. این برنامه به راحتی به كاربر این اجازه را می دهد تا محدوده محاسباتی و تركيبی، ورودي هاي
انتشاري، داده هاي هواشناسی سه بعدي، موفقيت گيرنده ها، فرمول هاي خيزش دود، فرمول هاي Σ و سایر محدوده ها را تعریف
كند.
12 . مدل فراگير كيفيت هوا همراه الحاقات اضافي (CAMx)
CAMx یك مدل فتوشيميایی چند مقياس، همراه با شبکه سه بعدي است. این مدل داراي دو شبکه ارتباطی تو در تو می باشد.
حركت دود در شبکه ) PIG (كه یك مقياس اصلی در شبکه می باشد، واكنش سریع حلال هاي شيميایی، تفسير مکانيزم شيميایی،
ایجاد سيستم هماهنگ كننده براي تطبيق پروژه هاي چند منظوره و انتخابی، استفاده بيشتر از حل كننده در واكنش هاي انتقالی و
پراكندگی ها از قابليتهاي مدل می باشد.
CAMx داراي 1601 ف\u1582 خواص منحصر به فرد شامل قابليت تقسيم منابع ازن به همراه سهم انتشار حاصل از منابع جغرافيایی می باشد.
مدل مناسب براي شبيه سازي ساعتی ازن، منوكسيدكربن و غلظت هاي ازن شهري تا منطقه اي است. غلظت هاي ساعتی تخمين
زده شده براي بدست آوردن ميانگين ازن و منوكسيدكربن و غلظت هاي ذرات می باشد كه در مقياس زمانی بيشتر از یك ساعت
. ] بکار می روند و شامل مدت زمان هشت ساعته، روزانه، ماهيانه، فصلی و سالانه می باشد ]، 9315
13 . مدل LONGZ
مدل LONGZ براي ستون دود در شرایط پایدار و به صورت مدل گوسين تك متغير در نواحی شهري و روستایی با عوارض
سطحی ساده و یا مختلط بکار می رود و براي نقل و انتقالات طولانی مدت فصلی و یا سالانه استفاده می شود. غلظت هاي انتشار
یافته، هواي اطراف در سطح زمين و براي 96555 منبع قراردادي )شامل دودكش ها، ساختمان ها و منابع سطحی( قابل استناد می
باشد. خروجی مدل شامل مجموع غلظت هاي هر نقطه اندازه گيري در طی انتشارات حاصل از منابع اختصاصی كاربر و یا دسته اي
از نقاط كه شامل همه منابع موجود است. مدل براي اهداف زمان بندي شده نيز بکار می رود، اگر براي نشان دادن تخمينی از
غلظت هاي معادل بکار رود، می تواند به عنوان مدل برگزیده مطرح گردد. مدل حتماً باید براي حالت معادل اجرا گردد.

[دکتر مصطفی کلهر]

مدل IIMESOPUFF
این مدل براي انتشارات كوتاه مدت و براي مدل دود در مقياس منطقه اي به كار می رود. این مدل براي محاسبه غلظت حداكثر
پنج گونه آلاینده )3NO ، 3HNO ، XNO و 4SO و 2SO (استفاده می شود.
14
IIMESOPUFF براي نقل و انتقالات و گسترش ستون دود، نقل و انتقالات شيميایی، ته نشست خشك و تر و براي تخمين
غلظتهاي آلاینده ها به كار می رود. این مدل یك مدل چند مقياسی است. مدل با داده هاي هواشناسی واقعی به كار برده می شود و
داده هاي حداكثر 20 ایستگاه سرویس هواشناسی بين المللی و 95 ایستگاه جو بالا ممکن است در مدل وارد گردد.
مدل فوق به عنوان یك پيش پردازشگر هواشناسی بکار می رود و داده هاي ميدان هاي فضایی به صورت ساعتی و حاصل از
انتقال براي باد، ارتفاع اختلاط، كلاس هاي پایداري و پارامترهاي مربوط به اغتشاش بکار می رود. این مدل براي آخرین بار در
9به روز شد و این مدل به صورت اختصاصی براي اهداف زمان بندي شده در زمان حال توصيه شده است. سال 116
داده هاي ورودي مورد نياز به 6 دسته تقسيم می شود كه عبارتند از: پارامترهاي كنترل ورودي ها و نوع تکنيك انتخابی داده
هاي هواشناسی در سطح زمين بصورت 2 روز در ميان و در بالاي نقاط اندازه گيري و داده هاي بارندگی بصورت ساعتی در
صورت نياز مشخصات عوارض سطحی زمين در مدل داده هاي انتشار و نوع منبع.
15 . مدل PANACHE
یك مدل اولرینی سه بعدي براي سيالاتی با حجم محدود است. این مدل ممکن است براي نواحی با عوارض سطحی ساده و
مختلط به كار رود. براي PM2.5, PM10, SPM ، مدل فوق باید در حالت لاگرانژین بکار رود. این مدل را می توان براي منابع
تکی و یا چندتایی بکار برد و شامل آلاینده هاي انتشار یافته از منابع نقطه اي، حجمی، سطحی و عمومی و منابع فاصله دار است.
مدل را می توان براي تعدادي از منابع مختلف آلاینده كه شامل آلاینده هاي رقيق شده و باران اسيدي و آلاینده هاي قابل دید،
PM2.5, PM10, SPM ، ازن، آلاینده هاي حاصل از جاده هاي ارتباطی، پراكندگی هایی كه توسط سيستم پویایی قابل
تشخيص بوده و در خصوص انتشارات مربوط به رادون نيز بکار می رود. كدهاي مدل به كمك معادلات نویر استوك در یك -
شکل منحنی تفسير می شوند كه عوارض سطحی و مانع را پوشش می دهد.
در مواردي با جریانات برشی یك تفکيك پذیري درجه دو در حفظ دامنه اعداد هر سلول در محدوده قابل قبول مؤثر است و
كمك می كند، كه سرعت مدل بالا رود. یکی از قابليت هاي منحصر به فرد این مدل این است كه یك سيستم تقویت كننده
لاگرانژین براي تخمين ميدانهاي باد اوليه به كمك درون یابی داده هاي حاصل از یك سایت اندازه گيري در مدل استفاده می
شود.
ميدان هاي باد ایجاد شده، محاسبه می شوند و الگوهاي عددي آن براي جریان هاي جوي شبيه سازي و سازگار می شوند،
همچنين می توان براي حالت گوسين و خيزش دود براي شبيه سازي اوليه و با سرعت به كار رود. در موارد جزء به جزء مدل فوق
ممکن است براي تعدادي از شبيه سازي ها مورد تأیيد باشد. مدل شامل ازن شهري و صنعتی در نواحی صاف و یا با عوارض
مخلوط، با فاصله كمتر از چند متر تا 05 كيلومتر، آلاینده هاي آزاد شده بصورت متوالی در هر ساعت و یا در هر ماه و یا در
ميانگين زمانی ساليانه، مواد حاصل از واكنش شيميایی و یا گازهاي غير فعال و انتشارات ذرات از منابع حاره اي و یا ساكن می
باشد.
این مدل در مطالعات معروف ارزیابی شده كه شامل: ارزیابی منابع شهري )تأثير حجم درختان در اغتشاشات جریان و خروجی
ماشين ها بکار رفته است( می باشد، بکار می رود. این مدل داراي تعدادي دیگر از قابليت هاي منحصر به فرد است كه براي
كاربران مفيد می باشد. براي مثال مقادیر تقریبی دما وقتی شبيه سازي صعود طبيعی هوا در شرایط یك روز آفتابی صورت گيرد.
براي ميدانها، جنگل ها، سواحل آب ها، سایه و سایر متغيرها كه در زمان روز ارزیابی می شوند به صورت خودكار تعيين می گردد.
این مدل مواردي نظير اثر موانع بر روي جریانات، اثر سواحل و فضاهاي سبز، اثر دماي عمودي لایه جوي بر روي باد، ميدانهاي
15
انتشاري و اغتشاش جریانهاي برشی بوجود آمده از لایه مرزي اتمسفر و یا اثرات عوارض سطحی به صورت خودكار در نظر می
. ] گيرد ]، 9315
16 . مدل SDM یا مدل انتشارات ساحلي
SDM یك مدل انتشاري چند نقطه اي گوسی می باشد و آن را می توان براي تخمين غلظت ها در سطح زمين و براي آلاینده
هاي رها شده از منابع انتشاري ثابت و نقطه اي مرتفع كه در موقعيت نزدیك به خط ساحلی می باشد، بکار برد. این مدل به صورت
اختصاصی براي محاسبه اثر منابع، زمانی كه حالت دودزدگی در آنها دیده می شود، بکار می رود.
مدل یك الگوي دودزدگی خاص و مدل ترتيبی MPTER را در اجرا بکار می برد و ممکن است در مطالعات پایه جزء به
جزء براي همه منابع ثابت نقطه اي در محل خط ساحلی و تمام منابع آبی بزرگ استفاده شود. این مدل در نواحی شهري و یا
روستایی با عوارض صاف و یا با فاصله انتقالی كمتر از 05 كيلومتر و ميانگين زمانی یك ساعت تا یکسال بکار می رود.
17 . مدل SHORTZ
SHORTZ از معادلات مدل گوسين دود براي دو حالت مجزا و پایدار و براي نواحی شهري و روستایی
استفاده می شود. این مدل را می توان براي عوارض صاف و یا سطحی مخلوط براي محاسبه غلظت هاي آلاینده در سطوح
زمين بکار برد. این مدل قادر به محاسبه ميانگين غلظت هاي 3،2،9 ساعته و حتی تغيير در طی انتشارات حاصل از دودكش،
3منبع قراردادي می باشد. خروجی مدل شامل مجموع غلظت هاي همه گيرنده ها در طی ساختمان ها و منابع سطحی و حداكثر 55
انتشارات حاصل از مجموع منابع و یا هر منبع قراردادي براي مجموع منابع است. اگر گزینه ته نشينی ثقلی در مدل بکار رود، تجزیه
و تحليل در نواحی با عوارض سطحی گوناگون و بدون اختلال در حجم عبوري نمی تواند بکار برده شود.
18 . مدل منابع خطي ساده
یك مدل گوسين دود در شرایط پایدار براي شبيه سازي انتشارات حاصل از منابع در ترافيك به كار می رود. این مدل داراي
تعداد زیادي از پارامترهاي شبيه سازي و حالت هاي فرضی است كه مانند مدل هاي برگزیده نمی باشد ) CALINE3 (. این مدل را
می توان براي تعيين ميانگين ساعتی )یا نيم ساعتی( غلظت هاي آلاینده خروجی به كار برد. این مدل با فاصله 955 متر از جاده
. ] ارتباطی بهتر است استفاده گردد و توصيه شده است كه در عوارض سطحی نسبتاً صاف استفاده گردد ]، 9315

[دکتر مصطفی کلهر]

مدل Airviro
این مدل یك شبيه ساز شبکه اي كامل و بر پایه ابزارهاي سيستم اطلاع رسانی جغرافيایی زیست محيطی است. مدل براي
كاربردهاي محلی و با بکارگيري در سيستم هاي انفرادي و یا گروهی كوچك قابل استفاده است. سيستم شبيه سازي انتشار
Airviro از یك بانك اطلاعاتی پویا ) EDB ( بهمراه مدل هاي انتشار و مدل باد استفاده می كند. EDB از مقادیر زمان و دما در
سرعتهاي پخش حاصل از منابع نقطه اي، سطحی و خطی )ترافيك جاده اي( استفاده می كند. ميدان باد شبيه سازي شده از مدل
تشخيصی باد شامل توپوگرافی، زبري سطح، سردي و گرمی سطحی در محاسبات استفاده می كند. Airviro شامل یك مدل دود
گوسی، مدل شبکه نقطه اي وابسته به زمان و مدل گازهاي سنگين و مدل خيابان عمق دار می باشد.
مدل گوسين براي شبيه سازي انتشار غلظتهاي آلاینده سطحی در شهر و یا نواحی صنعتی با یك مقياس ساده از یك الی چندین
ده كيلومتر بکار می رود. مدل شبکه نقطه اي براي استفاده در نواحی مخلوط استفاده می شود، هنگامی كه مقادیر زمانی از سطوح
16
آلاینده در مدل بکار گرفته شود. مدل گازهاي سنگين یك سيستم مدل سازي براي توصيف انتشارات و پخش گازهاي سنگين و یا
تراكم آنها نسبت به هواي پيرامون است. مدل خيابانهاي عمق دار یك مدل كوچك مقياس می باشد كه اجازه شبيه سازي غلظت
هاي سطح جاده اي را در یك مسير به كاربر می دهد و در آن یك ردیف ساختمان در هر سمت خيابان قرار گرفته است. مدل فوق
تحت سيستم عامل لينوكس كار می كند و جهت كار با مدل لازم است كاربر با سيستم عامل لينوكس و اكسل آشنایی داشته باشد.
21 . مدل MOBILE6
این برنامه براي تخمين انتشارات ذرات و آلاینده ها از وسائط نقليه موتوري در اتوبان ها بکار می رود. اولين نسخه این مدل در
9ارائه شد. به كمك این مدل انتشارات آنی ذرات و آلاینده ها را می توان با توجه به فاكتورهاي زیر محاسبه كرد: سال 121
.9 سه آلاینده اصلی شامل هيدروكربن ) HC ( و منوكسيدكربن و اكسيدهاي ازت
.2 سوخت هاي رایج وسائط نقليه شامل بنزین، گازوئيل، گاز طبيعی
.3 9الی 2505 قابليت محاسبه زمانی بين سالهاي 102
21 . مدل AQDM
یك مدل آب و هوایی گوسين در شرایط پایدار بوده و براي تخمين ساليانه غلظت ذرات 2SO در سطح شهر بکار می رود و بر
پایه محاسبات آماري ميانگين داده هاي غلظت هاي انتقالی از محل اندازه گيري در مقياس هاي جغرافيایی استفاده شده و حداكثر
غلظت ها براي چندین زمان مختلف استفاده می شود. داده هاي مورد نياز شامل موارد ذیل است:
ميانگين سرعت انتشار و ارتفاع انتشار براي منابع نقطه اي و سطحی، دماي توده گاز، سرعت خروج گاز از دودكش، قطر داخلی
دودكش براي محاسبه خيزش ستون دود از منابع نقطه اي، اطلاعات هواشناسی مورد نياز شامل قابليت پخش باد، ميانگين ارتفاع
اختلاط در زمان غروب خورشيد، ميانگين دماي هوا می باشد.
در این مدل باید اطلاعات محل اندازه گيري شامل تعداد نقاط اندازه گيري، اندازه استاندارد مورد نياز تقسيمات محل اندازه
گيري براي تعيين غلظت آلاینده ها مشخص شود. در خروجی برنامه می توان غلظت هاي حاصل را بصورت زمان هاي ساليانه با
ماهيانه و در موارد خاص بصورت 26 ساعته مشاهده كرد. این مدل از نوع مدل گوسين ستون دود بوده و براي منابع نقطه اي و
سطحی كاربرد دارد. نواحی اندازه گيري در هر ارتفاع و در هر نوع عوارض سطحی قابل استفاده است. در این مدل می توان
حداكثر 220 محل اندازه گيري در محل شبکه بندي نقاط اندازه گيري تعریف كرد. در این مدل براي منابع سطحی نياز به محاسبه
خيزش ستون دود نيست و هنگامی كه ارتفاع ستون دود بزرگتر از ارتفاع اختلاط باشد غلظت هاي بالاي ستون دود برابر صفر در
نظر گرفته می شود.
در این مدل اطلاعات باد و شکل گلباد در 96 جهت و 6 سرعت مختلف ارزیابی می شود. این مدل با زبان پاسکال نوشته شده
است و حداقل سيستم مورد نياز براي اجراي برنامه شامل یك سيستم 616 با 6 الی 1 مگابایت حافظه و سيستم عامل نرم افزاري
DOS می باشد.
22 . مدل ARRPA
این مدل توسط سازمان منابع طبيعی و توسعه اقتصادي آمریکا در بسته هاي نرم افزاري و در نوارهاي مغناطيسی عرضه شده
است. این مدل براي انتشارات طولانی و یا ميانه مدت بکار می رود این مدت براي بدست آوردن حجم خشك )2SO ، 4SO ( ته
نشين شده بکار می رود.
17
قابليت منحصر به فرد این مدل استفاده از داده هاي اقليمی در خروجی ها بوده كه از سازمان بين المللی هواشناسی و مدل BLM
یا مدل لایه اي مرزي هوا استفاده می شود. مدل BLM تا سطح 15 كيلومتري با دقت قادر به شبکه بندي سطح زمين است و
اطلاعات حاصل در مدت 3 ساعت به دست می آید، خروجی مدل BLM براي مدل هاي سه بعدي شامل ميدان هاي باد بکار می
2متر از سطح زمين بدست می آید. در این مدل باید داده هاي ورودي از رود و پتانسيل حرارتی در 95 تراز ارتفاعی در بالاي 555
قبيل موقعيت محل و ارتفاع خروجی دودكش ها و قطر دودكش، سرعت خروج گاز در نظر گرفته شود. داده هاي خروجی حاصل
شامل نمایش فهرست پارامترهاي ورودي بخصوص براي داده هاي هواشناسی و نمایش ساعتی اطلاعات پردازش شده می باشد.
9نقطه اندازه گيري می توان در مدل و در ارتفاع گوناگون در نظر گرفت. ستون دود این مدل یك مدل گوسين بوده و حداكثر 55
بصورت بالا رونده است و در این مدل 2SO به4SO توسط واكنش هاي مرتبه اول و با سرعت ثابت اكسيد می شود. در این
واكنش بصورت ساعتی در چرخه هاي فصلی و زمانی اندازه گيري می شود. این مدل براي فواصل كمتر از 95 كيلومتر توصيه شده
است.
براي محاسبه ميانگين ساعتی غلظت 2CO براي مناطق شهري از این مدل استفاده می شود. این مدل براي محاسبه توزیع انتشار
منابع گوناگون بکار می رود. شهرهاي بزرگ، آزاد راهها، راههاي اتصالی و منابع محلی دیگر را می توان به كمك این مدل
پوشش داد. لازم است كه ترافيك هاي سنگين در شهرها نيز در این مدل مورد توجه قرار گيرد. این مدل را می توان به كمك
فاكتورهاي انتشار مدل Mobile بروز رسانی كرد.این مدل یك مدل گوسين می باشد و بهتر است براي آلاینده هاي ساده و اوليه
بکار رود. منابع آلاینده در سطح زمين ارزیابی می شوند، مدل جعبه اي آن براي تخمين غلظت هاي توزیع شده توسط باد با سرعتی
. ] 3متر از منبع آلاینده براي مدت زمان هاي سالانه و ارتفاع اختلاط بکار می رود ]، 9315 در حدود 3

[دکتر مصطفی کلهر]

مدل APRAC3
واكنش شيميایی و پاكسازي فيزیکی آلاینده در طی مدل سازي در نظر گرفته نمی شود. این مدل به داده هاي هواشناسی نياز
3دلار باید پرداخت شود. این مدل با زبان فورترن نوشته شده است و حداقل ندارد. براي دریافت نسخه كامل آن هزینه در حدود 5
6با 1 مگابایت حافظه و سيستم عامل نرم افزاري سيستم مورد نياز براي اجراي برنامه شامل یك سيستم 16 DOS می باشد.
24 . مدل HIWAY
این مدل را می توان براي تخمين غلظت آلاینده هاي غير واكنش دهنده حاصل از ترافيك هاي سنگين در بزرگراه ها بکار برد.
مدل گوسين در شرایط پایدار را می توان براي تخمين غلظت آلاینده ها در محل اندازه گيري و در محل هاي تقاطع و نقاط شبکه
بندي شده در محل بزرگراه ها بکار برد. این مدل براي جهات مختلف باد و جهات بزرگراه ها می توان استفاده شود. این مدل براي
موقعيت هاي افقی و جهت باد غالب نيز می تواند بکار برده شود.
باید توجه داشت كه این مدل را نمی توان براي حالتی كه ساختار بزرگ و عوارض سطحی مخلوط نظير محلهایی كه ساختمان
هاي بلند و درختان بزرگ وجود دارد بکار برد. اطلاعات مورد نياز در این مدل شامل سرعت انتشار آلاینده در ابتدا و انتهاي جاده،
ارتفاع انتشار و طول و عرض و تعداد مسيرها و راهها است. اطلاعات هواشناسی از قبيل ميانگين سرعت ساعتی باد و جهت باد و
ارتفاع اختلاط باید مورد توجه قرار گيرد. باید توجه داشت كه دو پارامتر سرعت و جهت باد در ارتفاع 2 متري از سطح زمين اندازه
گيري می شود. خروجی برنامه شامل غلظت هاي ساعتی بدست آمده در هر محل اندازه گيري است. این مدل یك مدل گوسين
می باشد و بهتر است براي آلاینده هاي ساده و غير ته نشين شونده بکار رود. فاكتور كشش آئرودیناميکی هنگامی كه جهت باد
موازي جهت جاده و سرعت باد كمتر از s / 2 m باشد. در محاسبات اعمال می شود. سرعت باد در جهت افقی باید یك مقدار ثابت
18
در نظر گرفته شود و در هر ساعت اندازه گيري شود. سرعت در جهت عمودي را برابر با صفر در نظر می گيرند. معمولاً ته نشينی
در جهت افقی وابسته به جریان هاي نامنظم اطراف جاده به همراه جریان هاي اغتشاشی از حركت وسایل نقليه جاده اي است،
. ] 3متري از جاده در نظر گرفته می شود ]، 9315 معمولاً ميزان شناور بودن آلاینده تا مسافت 55
25 . مدل Plmstar
این مدل توسط سازمان تحقيقات و تکنولوژي محيط زیست كاليفرنيا ارائه شده است و یك مدل فتوشيميایی لاگرنژینی است
كه براي تشخيص غلظت هاي اتمسفریك 2SO ، 4SO ، 3HNO ، NOx ، 3N حاصل از واكنش هيدروكربنها و SOx ، NOx
بکار می رود.
شبيه سازي رفتار آلاینده ها در واكنش شيميایی ستون دود از منبع اصلی آلاینده صورت می گيرد. كل هوا در مدل لاگرنژین به
6لایه و 1ستون تقسيم می شود براي مدل سازي بهتر است اثر تجمعی حاصل از واكنش هاي شيميایی اتمسفریك و انتشار آلاینده
ها در جهات افقی و عمودي در نظر گرفته شود. یکی از قابليت هاي كليدي مدل، توانایی توليد خط سير در هر سطح سه بعدي و
در واگرایی ميدان هاي باد است. داده هاي مورد نياز شامل پروفيل انتشار روزانه پخش NOx ، SOx و سرعت انتشار به همراه
پارامترهایی از قبيل زبري سطح، دماي لایه هاي مجاور سطح زمين، پوشش ابر و تشعشع خورشيد و موقعيت جغرافيایی محل باید در
3 6 2منبع نقطه اي و به هر تعداد منبع سطحی در نظر گرفت كه داراي ابعاد 36 مدل در نظر گرفته شود. در این مدل می توان تا 05
. ] باشند ]، 9315
26 . مدل هاي گزینشي ) COMPLEX - LONGZ - SCERRN3 )
سازمان حفاظت و محيط زیست آمریکا پيشنهاد تعدادي از مدل هاي گزینشی را مطرح نموده است و در وب سایت آژانس
حفاظت محيط زیست آمریکا قابل دسترسی است. این قسمت شامل یك سري از ابزارهاي غربالگر می باشد كه می تواند براي
بررسی و تجزیه و تحليل مدل هاي تصحيح شده استفاده شود.
1126 .مدل CAL3QHC
این مدل بر پایه مدل CALIN3 براي شبيه سازي منواكسيدكربن در مدل سازي ترافيك استفاده می شود كه این حالت در
ترافيك هاي پيوسته و یا منقطع در تقاطع ها مشهود می باشد.
این مدل شبيه CALIN3 قادر به محاسبه مناطق خيلی آلوده و خطوط ترافيکی است و نيازمند داده هاي هواشناسی در محاسبات
است .
2126 . مدل COMPLEX1
این مدل با تکنيك غربالگري چندگانه نقطه اي داراي قابليت تنظيم نواحی عوارض سطحی است و در آن از الگوهاي اثر دود
در نواحی روستایی استفاده شده است.
3126 . مدل CTSCREEN
این مدل یك مدل انتشاري گوسين دود می باشد و طراحی شده با روش هاي غربالگري و براي كاربردهاي زمان بندي شده در
ارزیابی اثرات دود در نواحی مخلوط به كار می رود. این مدل یك نسخه از مدل CTDMPLUS است.
19
4126 . مدل LONGZ
كه به طور ساده براي مدل هاي غربالگري نيز به كار برد.
5126 . مدل RTDM3.2 )مدل اختلاط ناهمواري ناحيه اي(
RTDM3.2 یك مدل انتشار پيوسته دود گوسين است كه براي تخمين غلظتهاي سطوح زمين در ناهمواري ناحيه اي در
مجاور یك و یا چندین منابع نقطه اي طراحی شده است.
6126 . مدل CSREEN3
این مدل یك مدل تك منبع گوسين است كه براي تهيه حداكثر غلظت در سطوح زمين و براي منابع نقطه اي سطحی و حجمی
و نامنظم بکار می رود. این غلظت ها شامل حفره ازن و غلظتهایی است كه در طی از بين رفتن وارونگی دمایی و حالت دودزدگی
در خط ساحلی می باشد و یك نسخه از مدل ISC3 ] است ]، 9315 .

[دکتر مصطفی کلهر]

در این ویدئو در خصوص باران اسیدی و نحوه انجام آن در آزمایشگاه صحبت کرده ام
جهت تهیه کلیه پکیج های آموزشی مدلسازی آلودگی هوا، کنترل آلودگی هوا، نمونه برداری آلودگی هوا تماس حاصل فرمایید
جهت ملاحظه ویدئو به لینک زیر مراجعه کنید
https://www.aparat.com/v/q6Nlx